روز بیمه

واژه بیمه، در لغت به اطمینان، ضمانت، حفظ و نگهداری در برابر حوادث و خطرات معنا شده است

بیمه (Insurance) سازوکاری است که طی آن یک بیمه‌گر، بنا به ملاحظاتی تعهد می‌کند که زیان احتمالی یک بیمه‌گذار را در صورت وقوع یک حادثه در یک دوره زمانی خاص، جبران نماید و یا خدمات مشخصی را به وی ارائه دهد. بنابراین، بیمه یکی از روشهای مقابله با ریسک است.

یمه در واقع روشی برای تقسیم خطر با دیگران است. در تعریف حقوقی ، بیمه عبارتست از قراردادی که به موجب آن یک طرف (بیمه گر) تعهد می‌کند در ازای پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر(بیمه گذار) در صورت وقوع یا بروز حادثه خسارت وارده بر او را جبران نموده یا وجه معینی را بپردازد.

متعهد را بیمه گر، طرف تعهد را بیمه گذار و وجهی را که بیمه گذار به بیمه گر می‌پردازد حق بیمه و آنچه را که بیمه می‌شود موضوع بیمه می نامند.

گفته می شود بیمه نوعی سرمایه گذاری است، اما نه از آنگونه که کسی انتظار داشته باشد پولش را پس بگیرد، بیمه روشی برای تقسیم خطر با دیگران است. روز ۱۳ آذر در تقویم جمهوری اسلامی ایران، روز صنعت بیمه نامگذاری شده است.

در یک تقسیم‌بندی کلی، بیمه به دو دسته بیمه‌های اجتماعی و بیمه‌های بازرگانی تقسیم‌بندی می‌شود. بیمه‌های اجتماعی، عمدتا بیمه‌های اجباری و ناشی از قانون هستند و مشخصه آنها این است که شخص دیگری (مانند کارفرما) در پرداخت بخش زیادی از حق بیمه مشارکت دارد. در بیمه‌های اجتماعی، حق بیمه به‌صورت درصدی از دستمزد تعیین می‌شود؛ در حالی که در بیمه‌های بازرگانی حق بیمه متناسب با ریسک تعیین می‌شود. در ایران، سازمان تامین اجتماعی مهمترین مرجع بیمه‌های اجتماعی است..

شکل گیری تامین اجتماعی در جهان

سده هفدهم میلادی، آغازگر تاریخ پرسابقه نظام تامین اجتماعی محسوب می شود. با شروع این سده، مساله فقر و عدم تامین اقتصادی افراد، ابعاد گسترده تری یافت. به همین دلیل، اقداماتی از جانب دولت های اروپایی در حمایت از قشر کم درآمد شاغلان صورت پذیرفت. اولین مصادیق این مساله را می توان در اقدام هنری چهارم (پادشاه انگلستان) در سال ۱۶۰۴ یافت که دستور داد مبلغی از درآمد هر معدن در انگلستان را کسر کرده و برای خرید دارو و مداوای کارگران مصدوم شده در همان معادن اختصاص دهند.

با این حال، از اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ به بعد بود که به تدریج قوانین و مقرراتی به منظور بهبود رفاه کارگران وضع شد. در سال ۱۸۸۱ دولت آلمان ، انواع بیمه های بیماری، حوادث ناشی از کار، ازکارافتادگی و پیری را به تصویب رساند و به این ترتیب، اولین نظام بیمه های اجتماعی در آلمان پایه گذاری شد و به سرعت به دیگر کشورهای صنعتی اروپا تسری یافت.

تامین اجتماعی در ایران

سابقه تامین اجتماعی در ایران به تصویب اولین قانون استخدامی کشوری در سال ۱۳۰۱ باز می گردد که طی آن، نظامی برای بازنشستگی به وجود آمد. در این قانون، سه اصل تامین اجتماعی که عبارت بودند از فراهم کردن «حقوق و تامین خاص» برای کسانی که پس از خدمت، توانایی فعالیت خود را از دست می دهند، «مقرری خاص» برای کسانی که به علت حادثه ای، علیل و از کار افتاده شوند و «حمایت کارفرمایان» از خانواده هر مستخدم که فوت شود. .

در اواخر سال ۱۳۳۱ و در دوره نخست وزیری دکتر محمد مصدق، «لایحه قانونی بیمه های اجتماعی کارگران» برای اولین بار به تصویب رسید و طبق آن سازمان مستقلی به نام «سازمان بیمه های اجتماعی کارگران» تاسیس شد. این سازمان مکلف و متعهد شد کمک ها و مزایای مقرر در لایحه را در مورد کارگران و کارمندانی که بیمه می شدند، اعمال کند.

درپی مجموعه تحولات یادشده، سازمان بیمه های اجتماعی کارگران به «سازمان بیمه های اجتماعی» تغییر نام یافت تا زیر نظر وزارت کار و امور اجتماعی به فعالیت خود ادامه دهد. تشکیل وزارت رفاه اجتماعی، تحول دیگری بود که در سال ۱۳۵۳ روی داد این وزارتخانه، تقریبا تمامی امور مربوط به بیمه درمان و رفاه اقشار مختلف جامعه را تحت پوشش خود قرار داد. در این میان، تصویب «قانون تامین اجتماعی» در تیرماه ۱۳۵۴ و تشکیل «سازمان تامین اجتماعی» را می توان آغازگر تحولی نو در نظام تامین اجتماعی کشور دانست.

در سال ۱۳۵۵ با تصویب قانونی که منجر به انحلال وزارت رفاه و تشکیل وزارت بهداری و بهزیستی شد، سازمان تامین اجتماعی به «صندوق تامین اجتماعی» تغییر نام داد و تعهدات و امکانات درمانی آن به وزارت بهداری و بهزیستی محول شد. اما این تغییر، چندان دوام نیاورد و با تصویب لایحه ای در شورای انقلاب در سال ۱۳۵۸، سازمان تامین اجتماعی دوباره احیا شد.

در عصر حاضر با توجه به نگاه ویژه ای که در قوانین کار و امور اجتماعی به جایگاه کارگران وجود دارد اغلب مدیران و کارفرمایان صنایع بزرگ در رابطه با چگونگی محاسبه حقوق و دستمزد و ارائه لیست بیمه و لیست مالیات حقوق با چالشهای متعددی روبرو خواهند شد .

اهمیت فراگیری مطالب مرتبط با حقوق دستمزد

مدیریت واحدهای اقتصادی نیاز به کنترل دقیق و منظم سیستمهای حقوق و دستمزد، شناخت قوانین بیمه و مالیات دارند و از طرفی می دانید کارکنان یک واحد اقتصادی توقع دارند حقوق و مزایای خود را به شکل منظم دریافت کنند. رضایت پرسنل از محاسبه صحیح و پرداخت به موقع حقوق و دستمزدها منجر به رضایتمندی کارکنان گردیده و با افزایش بهره وری آنان در نهایت بازده عملیاتی مجموعه رابطه مستقیم دارد .

ضمن اینکه باید توجه داشت که محاسبات تعیین حقوق و مزایا پر حجم و گسترده است و در ضمن معمولاً قوانین کشورها، واحدهای اقتصادی را ملزم نموده اند تا اطلاعاتی از تعداد کارکنان، حقوق و دستمزد و مزایای مربوطه را همه ماهه به دستگاههای ذی ربط همچون وزارت دارایی برای وصول مالیات حقوق و سازمان تأمین اجتماعی برای ارائه خدمات ارسال دارند در نتیجه موارد فوق ایجاد یک سیستم منظم و دقیق را برای حقوق و دستمزد ضروری کرده است.

بنابراین یک نرم افزار حسابداری باید به شکلی طراحی شود که اطلاعات لازم را به سرعت و به موقع جمع آوری و مبلغ صحیح قابل پرداخت به هر یک از کارکنان و دستگاههای مربوطه را محاسبه کند و در ضمن روشهای کنترلی مناسبی برای جلوگیری از پرداخت وجوه به شکل غیر قانونی به افراد سوء استفاده کننده را ایجاد نماید

امروزه کامپیوتر بخش عمده ای از محاسبات حقوق دستمزد را در مدت زمان بسیار کوتاه انجام می دهد ولیکن کامپیوتر یک ابزار، در دست کاربران می باشد و داشتن اطلاعات در ارتباط با حقوق و دستمزد لازم و ضروری می نماید. اجزاء و عناصر سیستم حقوق و اجزاء و عناصر تشکیل دهنده یک سیستم حقوق و دستمزد به طور کلی و بدون در نظر گرفتن اینکه این سیستم برای موسسه بازرگانی و خدماتی و یا تولیدی طراحی شده به شرح زیر می باشد:

• دایره کارگزینی

در هر موسسه وظیفه تهیه و تدوین دستورالعملها و آئین نامه ای استخدامی پرسنل با رعایت و مد نظر قرار دادن قوانین کار و امور اجتماعی و سایر قوانین را بر عهده دارد و از طرفی وظایف دیگری در ارتباط با پرسنل همچون آموزش، نحوه استفاده از مرخصی و تعیین شرح وظایف، نقل و انتقال پرسنل به سایر بخشهای موسسه و موارد مشابه را بر عهده دارد.

• دایره ثبت ورود و خروج پرسنل

وظیفه این بخش جمع آوری اطلاعات مربوط به زمان انجام کار پرسنل و در واقع حضور و غیاب هر یک از کارکنان در موسسات و واحدها می باشد که به طرق روشهای خاصی این کار صورت می پذیرد

• دایره حسابداری حقوق و دستمزد

این دایره وظیفه تهیه و تنظیم لیست حقوق و دستمزد و تعیین مبلغ ناخالص و خالص حقوق و دستمزد قابل پرداخت به هر یک از پرسنل را به عهده دارد و در واقع اسناد و مدارک حقوق و دستمزد هر یک از پرسنل و کارکنان دراین دایره نگهداری می شود بنابراین وظیفه تهیه لیست بیمه و مالیات حقوق پرسنل بر عهده این واحد است پس لزوم رعایت دقیق و منظم قوانین مالیات و آئین نامه های بیمه ای و تعهدات ناشی از آن بر عهده این واحد می باشد .

مالیات حقوق و دستمزد چیست؟

کارفرما موظف است در زمان تهیه لیست حقوق و دستمزد مالیات متعلق را با توجه به ضریب جدول مالیاتی پس از کسر معافیتهای قانونی محاسبه نموده از حقوق کارگر و کارمند کسر و به حساب وزارت امور اقتصادی و دارایی واریز نماید. باید بدانید مهلت پرداخت مالیات حقوق و دستمزد حداکثر یک ماه پس از تنظیم لیست حقوق و دستمزد خود بود و در صورت تأخیر در پرداخت آن جریمه دیر کرد به کارفرما تعلق می گیرد.

حق بیمه های اجتماعی چیست و چگونه محاسبه می شود؟

بیمه شدگان تأمین اجتماعی یعنی کسانی که با پرداخت مبالغی به عنوان حق بیمه، حق استفاده از مزایای مقرر در این قانون را دارند. که اهم مزایای بیمه را به شرح زیر می توان نام برد:

۱٫ بیمه های درمانی، حوادث و بیماریها

۲٫ بارداری

۳٫ دریافت مستمری که خود شامل، از کارافتادگی، بازنشستگی و مرگ می باشد.

به طور کلی حق بیمه ها اجتماعی جمعاً ۳۰% حقوق و دستمزد ناخالص (حقوق و دستمزد مشمول بیمه قبل از کسور) می باشد که در واقع ۷% از آنرا کارگر و ۲۰% را کارفرما و ۳% مابقی را دولت می پردازد

همانطورکه اشاره شد درسیستم های مالی و اداری یکی از مهم ترین قسمت ها، بخش مربوط به استخدام ، کارگزینی، حقوق و دستمزد، بیمه و مالیات می باشد. مطمئنأ حسابداران و مدیران بدلیل قوانین متعدد و تنوع استخدام ها در این بخش با مشکلات بسیاری مواجه هستند، برخی از این مشکلات بدلیل ضعف قوانین و برخی دیگر به دلیل جزئیات پیچیده آن هاست.

محاسبات حقوق از یک طرف و همسان سازی آن ها با سازمان های بیمه ای و مالیاتی از طرف دیگر موجب اتلاف وقت بسیار زیادی از مدیران مالی و حسابداران می گردد.لذا با توجه به این شرایط، انتخاب نرم افزار مناسب در این زمینه کمک شایانی خواهد بود، زیرا هر مجموعه با توجه به نوع فعالیت دارای شرایط خاصی در مبحث حقوق و دستمزد می باشد.

انتخاب نرم افزار حقوق و دستمزد مناسب برای حسابداران همیشه مشکل بوده است، نرم افزاری که در این زمینه انتخاب می کنید باید کاملا سازگار با نیازهای مجموعه شما بوده و بتواند به راحتی با قابلیت هایی که در اختیار شما می گذارد کلیه امور مربوط به کارکنان‌تان را از هنگام استخدام و صدور احکام تا مرحله محاسبات و پرداخت حقوق و دستمزد، عیدی، پاداش، سنوات، مانده مرخصی، بیمه، مالیات و تسویه حساب ها بصورت یکپارچه فراهم سازد.

یکپارچه بودن نرم افزار حقوق و دستمزد در تمام این زمینه ها باید جزو اولویت های شما باشد، زیرا عدم یکپارچه بودن تمام این موارد باعث ایجاد مغایرت های گوناگون در طی روند مالی شما می گردد.

در همین راستا گروه شرکتهای نرم افزاری فراپیام در جهت ارائه هرچه بهتر خدمات به فعالان صنعت و جامعه حسابدارن نرم افزار ویژه حقوق دستمزد خود را جهت سهولت کار استفاده کنندگان از سیستم های نرم افزاری یکپارچه و نظام جامع با در نظر داشتن خروجی های مربوط به بیمه و مالیات حقوق نگاشته است این سیستم حقوق و دستمزد وظیفه محاسبه حقوق و مزایای کارکنان سازمان را با توجه به اطلاعات دریافتی از سایر سیستم‌های حوزه «منابع‌ انسانی» بر عهده دارد.

این سیستم از یک سو ارتباطی یکپارچه با نرم‌افزار پرسنلی جهت دریافت اطلاعات استخدامی و احکام پرسنل دارد و از سوی دیگر اطلاعات عملکرد پرسنل را از نرم‌افزار «حضور و غیاب» دریافت می‌نماید. اطلاعات مالی ایجادشده در محاسبات این سیستم نیز به طور مکانیزه به نرم‌افزار حسابداری مالی ارسال می‌گردند. امکانات گسترده این سیستم در تعریف پارامترهای محاسبه حقوق به صورت کاملاً پویا و با توجه به نیازهای موجود، سازمان را قادر می‌سازد که بدون وابستگی به لایه‌های نرم افزار مالی ، اطلاعات خود را در سیستم تعریف نموده و آن را بسته به نیازهای خود بومی نماید.

[spacer]

نویسنده: احسان مهدیزاده