حسابداری منابع انسانی
حسابداری منابع انسانی دقیق ترین روش شناسایی ارزش اقتصادی و ریالی منابع انسانی به شمار میرود. نیروی انسانی امروزه در بسیاری از کشورهای جهان، یکی از منابع سرمایهای بسیار ارزشمند است که مورد توجه مدیران نهادهای اجتماعی و واحدهای اقتصادی در جهت افزایش بازده و سطح عملکرد آنها مورد توجه قرار گرفته است.
انسان به عنوان یک منبع ارزشمند در تولید و ارائه خدمات نقش بسزایی را ایفا میکند. هدف ما از این مقاله تبیین و اهداف حسابداری منابع انسانی است. پیشنهاد میکنیم که تا پایان مقاله با ما همراه بمانید.
حسابداری منابع انسانی چیست؟
حسابداری منابع انسانی (Human resource accounting) عبارت است از فرآیند شناسایی و گزارش سرمایهگذاری های صورت گرفته در زمینه منابع انسانی یک سازمان که در حال حاضر از منظر حسابرسی متعارف، در نظر گرفته نشدهاند.
در واقع این گسترش اصول حسابداری است. ارزیابی منابع انسانی میتواند در ثبت دقیق داراییهای هر سازمان بسیار موثر باشد. به عبارت دیگر، حسابداری منابع انسانی فرآیندی برای اندازهگیری هزینههای سازمان جهت استخدام، انتخاب، آموزش و توسعه داراییهای انسانی است.
اکثر شرکتها متوجه شدهاند که ارزشمندترین منابع آنها، منابع انسانی هستند و از این رو لازم است که برخی اقدامات جهت توسعه این منابع انجام شود. آنها سعی میکنند که ارزیابی مالی افراد در سازمان را طی یک دوره زمانی خاص محقق سازند و همچنین اطلاعات مرتبط با نتیجه اقتصادی سرمایهگذاری افراد را تفسیر نمایند.
اهداف
حسابداری منابع انسانی این امکان را به مدیریت میدهد تا به گونه ای موثر بر استفاده از منابع انسانی در سازمان نظارت کند و بتواند اطلاعات کافی را در مورد هزینه ها و ارزش جهت تصمیم گیری برای خرید، تخصیص، توسعه و نگهداری منابع انسانی فراهم آورد. به طور کلی اهداف حسابداری منابع انسانی به شرح زیر هستند:
– ارائه اطلاعات مربوط به هزینه و ارزش منابع انسانی: هدف اصلی حسابداری منابع انسانی، ارائه اطلاعات هزینه و ارزش منبع انسانی از طریق اندازه گیری و شناسایی داده های مربوط به کارکنان یا مدیران شاغل در یک سازمان است.
– نظارت موثر بر استفاده از منابع انسانی: حسابداری منابع انسانی به سازمان کمک میکند تا بهترین منابع انسانی را به خدمت درآورده و به طور مداوم عملکرد آنها را کنترل نماید. با این امر، این اطمینان حاصل میشود که هرگونه مدیریت هزینه برای پیدا کردن، انتخاب یا آموزش کارکنان به درستی صورت گرفته است.
– تقدیر و استهلاک منابع انسانی: حسابداری منابع انسانی به عنوان یک سیستم حسابداری با کارکنان یک سازمان به عنوان بزرگترین سرمایه رفتار میکند و سطح عملکرد و کیفیت آنها را ثبت مینماید.
– اراده اطلاعات مربوط به هزینه و ارزش: همانطور که از نام حسابداری منابع انسانی برمیآید، آن در شناخت هزینه های کارکنان برای استخدام، آموزش، پرداخت دستمزد و حقوق و سایر موارد در این زمینه فعالیت میکند. تحلیل هزینه و ارزش صورت گرفته توسط این نوع حسابداری برای سازمان بسیار مفید است.
همچنین بخوانید : پر درآمد ترین شاخه حسابداری
مزایای حسابداری منابع انسانی
حسابداری منابع انسانی به عنوان یکی از کارآمد ترین عوامل مولد در ایجاد درآمد موسسات و سازمان ها از مزایای زیر برخوردار میباشد:
– کمک به تصمیمگیری
حسابداری منابع انسانی در تصمیم گیری مناسب در مورد دارایی های انسانی در سازمان کمک میکند:
- آیا باید کارمند جدیدی استخدام نمود یا سطح کارمندان فعلی را ارتقا بخشید؟
- آیا میتوان کارمندان را به مکان جدیدی منتقل نمود و با به صورت محلی، برخی را استخدام کرد؟
- آیا برای آموزش کارمندان موجود در سازمان متحمل هزینه اضافی میشوید یا مشاورانی را در خارج از شرکت استخدام میکنید؟
– کمک به شناسایی نقاط ضعف یا نقاط قوت نیروی کار موجود
حسابداری منابع انسانی به شناسایی نقاط قوت و ضعف نیروی انسانی موجود در سازمان کمک میکند. در واقع این مسئله به مدیریت تصمیم گیری موارد زیر کمک شایانی مینماید:
- برنامهریزی نیروی انسانی
- آموزش و توسعه
- نقل و انتقالات
- تبلیغات
- تعدیل نیروها
- ارزیابی اثربخشی سیاست های منابع انسانی
پیاده سازی سیستم حسابداری منابع انسانی این امکان را به مدیریت میدهد تا اثربخشی و کارایی منابع انسانی موجود در سازمان را ارزیابی کند. اگر مدیریت هزینه های زیادی را برای استخدام کارمندان متحمل شود، میتواند روش استخدام را تغییر دهد.
– کمک به ارزیابی و قضاوت سرمایه گذاران در مورد سازمان
اطلاعات مربوط به هزینه و ارزش ارائه شده توسط سازمان های مختلف از طریق حسابداری منابع انسانی به سرمایه گذاران کمک میکند تا شرکت مناسب را برای هدف سرمایه گذاری خود شناسایی نمایند.
– اندازه گیری بازده سرمایه گذاری
داده های منابع انسانی به اندازه گیری نرخ بازگشت سرمایه (ROI) کمک میکند. سازمان با انتظاراتی که از این بازده حاصل میکند میتواند روی کارمندان خود سرمایه گذاری نماید. البته سازمان باید اطمینان حاصل نماید که بازده شرکت در مورد سرمایه گذاری منابع انسانی از سرمایه گذاری در زمینه استخدام، آموزش و توسعه بیشتر است.
حسابداری منابع انسانی در چه مواردی کاربرد دارد؟
حسابداری منابع انسانی نوعی از سیستم اطلاعاتی است که به مدیریت میگوید در منابع انسانی در طول یک بازه زمانی مشخص چه تغییراتی رخ داده است. با این سیستم، منافع بسیاری نصیب سازمان ها خواهد شد و آنها میتوانند نرخ بازده سرمایه گذاری را در تمامی دارایی های سازمان تعیین نموده و مطابق با آنها برنامه ریزی های لازم را انجام دهند.
حسابداری منابع انسانی میتواند در تصمیم گیری های مدیریتی زیر کاربرد داشته باشند:
- تجزیه و تحلیل حجم معاملات صورت گرفته
- تحلیل میزان پیشرفت کارکنان سازمان
- بودجه بندی سرمایه ای
- استخدام و گزینش نیروهای کارآمد
- مدیریت موثر منابع
متدهای حسابداری منابع انسانی
متدهای حسابداری منابع انسانی عبارتند از:
روش هزینه تاریخی (Historical Cost Method): تحت این روش، مجموع کل هزینه های مربوط به منابع انسانی به منظور کشف ارزش یک منبع انسانی محاسبه میشود. این هزینه ها مواردی چون استخدام، انتخاب، آموزش، استقرار و توسعه منابع انسانی یک سازمان را در بر میگیرند. این روش توسط Brummet، Flamholtz و Pyle معرفی شد و قدیمیترین روش ارزیابی منابع انسانی است.
– انواع روش هزینه تاریخی
- هزینه تحصیل: منظور از هزینه تحصیل در حسابداری منابع انسانی، هزینه ای است که برای به دست آوردن نیروی انسانی در سازمان صرف میشود.
- هزینه یادگیری: هزینه ای که سازمان برای آموزش و توسعه کارمندان و مدیران متحمل میشود.
ارزیابی این روش در منابع انسانی بسیار آسان بوده و کارفرمایان و مدیران میتوانند به راحتی آن را درک کنند. علاوه بر این، آن از مفهوم حسابداری سنتی که مطابق با هزینه ها با درآمد است پیروی میکند. بازگشت سرمایه شرکت در منابع انسانی با این روش به راحتی قابل مقایسه است.
روش هزینه جایگزینی
منظور از هزینه جایگزینی، هزینه ای است که برای جایگزین کردن نیروی انسانی موجود با نیرویی که قادر به ارائه خدمات مشابه باشد، صرف میشود. این روش توسط Rensis Likert و Eric G. Flamholtz معرفی شد.
روش قبلی یعنی روش تاریخی تنها هزینه فرورفته را در نظر میگیرد و این برای محاسبه ارزش منابع انسانی و تصمیم گیری بر اساس آن، غیر مادی است. اما روش هزینه جایگزینی بسیار واقعبینانه بوده و ارزش فعلی منابع انسانی را در صورت های مالی خود در نظر میگیرد.
با این روش در حسابداری منابع انسانی به راحتی میتوان ارزش انسانی در روند قیمت را تنظیم نمود و ارزش واقعی را در زمان افزایش قیمت ها ارائه داد. اما به طور کلی هزینه جایگزینی نیروی انسانی با سیستم حسابداری سنتی مبتنی بر مفهوم هزینه سازگار نیست.
روش ارزش فعلی و ارزش اقتصادی
روش ارزش فعلی، درآمد آینده کارمندان را تا دوره بازنشستگی برآورد کرده و معمولا با نرخ تخفیفی هزینه سرمایه تخفیف مییابد. روش ارزش اقتصادی که ارزش کارمند را نشان میدهد بر مبنای خدمات آتی که از او تا زمان بازنشستگی انتظار میرود محاسبه میشود.
در حسابداری منابع انسانی و بر اساس این دو روش، ارزش یک منبع انسانی بر اساس سهم کارکنان سازمان تا زمان بازنشستگی آنها محاسبه میشود. پرداختی که به کارمندان در قالب دستمزد، کمک هزینه و مزایای پرداخت میشود تخمین زده شده و سپس تخفیف مییابد تا به ارزش اقتصادی فعلی برسد.
با این روش حرکات شغلی کارمندان به خوبی رصد شده و امکان خروج آنها از سازمان به جز بازنشستگی یا مرگ، در نظر گرفته میشود. لازم به ذکر است که با این روش، قضاوت در مورد سهم خدمات کارکنان آسان نبوده و نمیتوان شانس آنها را برای به کارگیری موقعیت های مختلف به راحتی تخمین زد.
روش ارزشگذاری ضرایب
مطابق با روش های ارزش گذاری ضرایب هیچ رابطه مستقیمی میان هزینه تحمیل شده بر منابع انسانی و اینکه ارزش آن برای سازمان چقدر است وجود ندارد. ارزش منابع انسانی در اینجا به عوامل متعددی چون سطح انگیزه و نگرش کارکنان نسبت به کار و سازمان بستگی دارد.
همچنین بخوانید : تفاوت حسابداری و حسابرسی
سخن پایانی
حسابداری منابع انسانی فرآیندی است که تعیین دقیق سرمایه گذاری های انجام شده در منابع انسانی یک شرکت را در بر میگیرد اما در عمل عادی حسابداری وجود ندارد. در واقع این فرآیند، کالبد شکافی داده های مربوط به نیروی کار و انتشار این داده ها بر عهده دارد.
هدف اصلی حسابداری منابع انسانی، کمک به متخصصین و مدیران ارشد در استفاده موثر و کارآمد از منابع انسانی یک سازمان است و آن اطلاعات مفیدی را در مورد دستیابی، توسعه، تخصیص، حفظ، پاداش و استفاده از منابع انسانی در اختیار مدیریت میدهد.
علاوه بر این، سرمایه گذاری های پیشنهادی روی منابع انسانی و بر مبنای روش هزینه یابی با این حسابداری ارزیابی شده و میتوان با کمک مدل های بهای تمام شده یا جایگزینی، منابع انسانی را ارزیابی نمود و در گزارشات حسابداری یا صورت های مالی و مدیریت بررسی کرد. بیتردید این ابزار ارزشمند، در راستای اتخاذ تصمیمات صحیح و سیر تحولات سازمان نقش بسیار حائز اهمیت است.
