حسابداری دولتی چیست؟

حسابداری دولتی چیست؟

از آنجایی که پیچیدگی­ های زیادی در دنیای اقتصاد وجود دارد، به منظور سازماند هی گزارشات مالی، حوزه حسابداری به بخش های مختلفی تقسیم می­شود و همچنین نرم افزار مالی برای کمک به انجام امور حسابداری وارد بازار شد. یکی از این بخش­های مهم، حسابداری دولتی است که در آن اطلاعات مالی سازمان­ های دولتی جمع­ آوری و گزارش شده و در مورد تخصیص منابع مالی آنها تصمیم ­گیری می­شود.

بسیاری از فرآیندها زمانی که پای حسابداری دولتی به میان می­آید رخ می­دهند و مهم نیست که آنها چقدر پیچیده و یا سیستماتیک هستند، در واقع حتی در مشاغل کوچک نیز این مسئله مطرح می­شود.

برای آشنایی با تعریف دقیق این حسابداری و اینکه دریابید داده­ ها و اطلاعات مالی در حسابداری دولتی و با چه هدفی مطرح می­شوند پیشنهاد می­کنیم که با این مقاله از فراپیام همراه ما باشید.

تعریف حسابداری دولتی

حسابداری دولتی (Governmental Accounting) فرآیندی است که در آن تفسیر، ثبت، تجزیه و تحلیل، جمع­بندی، طبقه­ بندی و ارتباطات اطلاعات مالی مربوط به دولت به شیوه ­ای گسترده صورت گرفته و در مورد معاملات و فرآیندهای اقتصادی مرتبط با آنها از جمله بدهی­ها و دارایی­ های موجود، نقل و انتقالات و نیز هزینه­های و دریافت­ ها تصمیم ­گیری می­شود. پس حسابداری دولتی تمامی عملیات مربوط به نگهداری حساب­های سازمان­ های دولتی و وصول و پرداخت منابع را در برمی­گیرد.

از آنجایی که این نوع حسابداری از سوابق مالی به طور سیستماتیک نگهداری و استفاده می­نماید و نیز شامل شواهدی از معاملات وضعیت مالی گذشته و حال می­شود، تجزیه معاملات در زیرمجموعه­ های مورد نیاز راحت ­تر انجام می­شود.

مبانی پنج گانه حسابداری دولتی

مبانی حسابداری به طور خلاصه شامل موارد زیر می­شوند:

• حسابداری نقدی: در حسابداری نقدی، درآمدها در سال مالی، وجود نقد مرتبط به هزینه ­ها و پرداختنی ­ها منظور می­شود.
• حسابداری تعهدی: حسابداری تعهدی به منظور برآورد بهای تمام شده و هزینه­ های اجرای برنامه­ ها، فعالیتهای سازمان­های دولتی و عملیات در چارچوب اعتبارات مصوب ضروری است.
• حسابداری نیمه تعهدی: در این حسابداری، درآمدها یا هزینه­ هایی که تعهد یا تحمل شده، در حساب­ های هر دوره مالی ثبت خواهد شد.
• حسابداری تعهدی تعدیل شده: در حسابداری تعهدی تعدیل شده، شناخت و ثبت درآمدها در دوره مالی یعنی دوره­ای که در دسترس و قابل سنجش باشد صورت می­گیرد.
• حسابداری نقدی تعدیل شده: در این حسابداری، ثبت درآمدها در دوره دریافت وجود نقد و ثبت هزینه­ ها به دو شرط تعهد و پرداخت نیاز دارد.

مشاغل مرتبط با حسابداری دولتی

حسابداری دولتی شامل مشاغل مرتبط زیر در حوزه حسابداری می­شود:

۱٫ حسابدار دولت

حسابدار دولتی فردی است که در حسابداری تکمیلی مهارت داشته و علاوه بر آن، امور مربوط به تشخیص حساب­ها، بودجه، عملیات حسابداری سپرده ­ها، تنظیم اسناد مالی، تنظیم حساب درآمد و هزینه اختصاصی و تهیه انواع صورت­ های مالی مهم را در موسسات دولتی انجام می­دهد.

۲٫ حسابرس IRS

حسابرس IRS با بررسی یا بازبینی حساب­های سازمان یا افراد و اطلاعات مالی اطمینان حاصل می­نماید که اطلاعات مذکور با قوانین مالیاتی به درستی مطابقت دارند.پیشنهاد می کنیم مقاله تفاوت حسابداری با حسابرسی را بخوانید.

۳٫ نماینده خزانه­ داری

نماینده خزانه­ داری مسئول کنترل و نگهداری حساب­های بانکی شرکت، رفع مغایرات بانکی، ثبت اسناد حسابداری مرتبط، حفظ اسناد مالی و صدور و دریافت اسناد پرداختی و دریافتی است.

۴٫ مدیر مالی

مدیر مالی به طور کلی وظیفه تأمین، تخصیص و نظارت بر منابع مالی را بر عهده دارد. او باید با استفاده از بودجه شرکت، برنامه­ ریزی دقیق، سازماندهی، هدایت و کنترل فعالیت­های مالی را انجام دهد.

۵٫ حسابدار رسمی

حسابدار مالی با رعایت قوانین و مقررات مسئول بازرسی قانونی، ارزیابی سهام، مشاوره مالی، طراحی و پیاده ­سازی سیستم مالی، داوری مالی و خدمات مالی، حسابداری و مالیاتی است.

حقایق اساسی در مورد حسابداری دولتی

با حسابداری دولتی، منابع یک کشور از نزدیک کنترل شده و منابع مالی با اهداف گوناگون به برنامه ­های مختلفی اختصاص داده می­شوند. این نوع حسابداری تقریبا توسط هر گونه نهاد دولتی، اعم از شهرداری، فدرال، شهری یا ایالتی مورد استفاده قرار می­گیرد.

نیازهای نهادهای دولتی بسیار خاص بوده و کاملا متفاوت از ارگان­ های غیر دولتی هستند. استانداردهای حسابداری برای استفاده در سراسر کشور تدوین شده و تمامی نهاد های مرتبط با دولت موظف هستند که این استانداردها را رعایت نمایند.

حسابداری دولتی شامل یک تنخواه با حساب­های خاص خود است که در ثبت بدهی­ ها و منابع مالی از جمله عملیات فعالیت­ های گوناگون مورد استفاده قرار می­گیرد. این فعالیت ­ها به گونه­ ای تفکیک شده­اند که در یک زمان خاص و به منظور تکمیل اهداف مورد نظر به پایان می­رسند. گرچه تنخواه به عنوان یک نهاد متمایز از نظر قانونی متفاوت نیست اما به دولت کمک می­کند تا تمامی منابع خود را به طور دقیق کنترل نماید.

بودجه­ ای که در حسابداری دولتی موجود است به نظارت و ورود و خروج منابع کمک بسیاری می­نماید. دولت با تفکیک منابع به انواع مختلف بودجه این اطمینان را حاصل می­نماید که استفاده از منابع به صورت قاطع کنترل شده و از هزینه بیش از حد استفاده از تنخواه در بخش­ های غیر مجاز کاسته شود.

در مورد نهادهای غیر دولتی مانند مشاغل کوچک و پیمانکاران کاملا روشن است که آنها نمی­توانند اصول حسابداری خود را با تقاضاها و نیازهای دقیق دولت به خوبی هماهنگ کنند. البته مسائلی که در این فرآیند به وجود می­آیند مانند عدم آمادگی برای حسابرسی تا درک صحیح نوع کسب و کار به تعیین مالیت­های پرداختی و نحوه پرداخت مالیات به دولت کمک می­کنند.

تفاوت حسابداری دولتی و بازرگانی

تفاوت حسابداری دولتی و حسابداری بازرگانی شامل موارد زیر می­شود:

– تفاوت در صورت­های مالی

صورت­های مالی در حسابداری دولتی عبارتند از ترازنامه هر یک از حساب­های مستقل و ترکیبی از کلیه حساب­ های مستقل، همچنین صورت­ حساب درآمدها و هزینه ­ها. در مقابل صورت­ های مالی در حسابداری بازرگانی شامل صورت وضعیت مالی، صورت حساب سود و زیان، صورت حساب جریان وجود نقد و سود و زیان انباشته می­شود.

– تفاوت در اهداف

هدف اصلی از سازمان­های دولتی، ارائه خدمات مالی و کالا به مردم، رفع نیازهای اساسی و افزایش رفاه  است. اما هدف اصلی موسسات بازرگانی تحصیل سود می­باشد.

– تفاوت در اصول حسابداری

حسابداری چیست ؟ در حسابداری دولتی از مبنای نقدی، نیمه تعهدی، تعهدی، تعهدی تعدیل شده و نقدی تعدیل شده استفاده می­شود در حالی که در سیستم حسابداری بازرگانی، مبنای تعهدی به کار می­رود.

– تفاوت در ترکیب سازمانی و حدود مسئولیت

حدود، اختیارات، وظایف و مسئولیت کارکنان در سازمان­ های دولتی توسط قانون و مقررات تعیین می­شود و مدیران در برابر عموم مردم، قوه مقننه و قوه قضاییه مسئول هستند.

– تفاوت در حساب­های مستقل

حساب­ های مستقل یکی از مهمترین تفاوت ­های بین حساب­ های دولتی و بازرگانی می­باشد. حساب مستقل یعنی وجود نقد یا دارایی­ ها و منابع مالی که برای اجرای عملیاتی معین جهت رسیدن به اشخاصی ویژه طبق قوانین و مقررات ایجاد می­شود.

در گرایش حسابداری دولتی چه موضوعاتی آموزش داده می­شوند؟

از آنجایی که گرایش حسابداری دولتی در این رشته از حساسیت بالایی برخوردار است، علاوه بر گذراندن دروس عمومی باید موضوعات زیر نیز آموزش داده شود:

• بودجه ­بندی
• دولت­ های خاص
• سرریز منابع معوق
• صورت­ های مالی گسترده دولت
• درآمدها و مخارج
• خزانه­های دولتی. اختصاصی و اعتباری
• محیط دولت و GAAP یا اصول پذیرفته شده حسابداری (generally accepted accounting principles)

نویسنده: احسان مهدیزاده