قطعاً پرداخت مالیات برای صاحبان کسب‌وکارها امری ضروری و دشوار است که سبب می‌شود برخی از افراد از پرداخت آن اجتناب کرده یا به نوعی مقدار آن را به حداقل برسانند. وقتی موضوع فرار از مالیات یا دیگر صورت‌های پرداخت نکردن مالیات مانند کتمان درآمد، دیر کرد مالیاتی و …. اتفاق بیفتد، از نظر قانونی جرم محسوب می‌شود.
اما سیستم مالیاتی کشور برای این که افراد را برای ارائه‌ی اظهارنامه مالیاتی در هر شرایطی ترغیب کند، در کنار جرائم، تشویقات مالیاتی را نیز در نظر گرفته تا موضوع مالیات برای مردم قابل هضم‌تر و راحت‌تر باشد. تشویقات و جرائم مالیاتی طی مواد ۱۸۹ تا ۲۰۲ قانون مالیات‌های مستقیم به منظور موارد نامبرده در دسترس است.
در ادامه این مقاله از شرکت نرم افزاری فراپیام، مواد نامبرده قانون مالیاتی را مورد بررسی قرار خواهیم داد. اگر شما نیز به هر دلیلی دچار یکی از جرائم مالیاتی شده‌اید، با آگاهی از قوانین آن می‌توانید شرایط خود را ارزیابی کرده و برای پرداخت صحیح مالیات‌تان اقدام نمایید.
ماده ۱۸۹:
به منظور ماده ۱۸۹ قانون مالیات‌های مستقیم «اشخاص حقوقی و همچنین اشخاص حقیقی موضوع بندهای الف و ب ماده ۹۵ این قانون، چنانچه طی سه سال متوالی ترازنامه، حساب سود و زیان و دفاتر و مدارک آنان مورد قبول قرار گرفته باشد و مالیات هر سال را در سال تسلیم اظهارنامه بدون مراجعه به هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی پرداخت کرده باشند، معادل ۵ درصد (۵٪) اصل مالیات سه سال مذکور علاوه بر استفاده از مزایای مقرر در ماده ۱۹۰ این قانون به عنوان جایزه خوش حسابی از محل وصولی‌های جاری پرداخت یا در حساب سنوات بعد آنان منظور خواهد شد. جایزه مربوط از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.»
ماده ۱۹۰:
به منظور ماده ۱۹۰ قانون مالیات‌های مستقیم «علی‌الحساب پرداختی بابت مالیات عملکرد هر سال مالی قبل از سررسید مقرر در این قانون برای پرداخت مالیات عملکرد موجب تعلق جایزه‌ای معادل یک درصد مبلغ پرداختی به ازای هر ماه تا سررسید مقرر خواهد بود که از مالیات متعلق همان عملکرد کسر خواهدشد.
پرداخت مالیات پس از آن موعد موجب تعلق جریمه‌ای معادل دو و نیم درصد (۵/۲ ٪) مالیات به ازای هر ماه خواهد بود.
مبداء احتساب جریمه در مورد مؤدیانی که مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند نسبت به مبلغ مندرج در اظهارنامه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم آن و نسبت به مابه‌الاختلاف از تاریخ مطالبه و در مورد مؤدیانی که از تسلیم اظهارنامه خودداری نموده و یا اصولاً مکلف به تسلیم اظهارنامه نیستند، تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه یا سررسید پرداخت مالیات حسب مورد می‌باشد.»
- تبصره (۱):
«مؤدیانی که به تکالیف قانونی خود راجع به تسلیم به موقع اظهارنامه یا ترازنامه و حساب سود و زیان و پرداخت یا ترتیب دادن پرداخت مالیات طبق اظهارنامه یا ترازنامه و حساب سود و زیان و حسب مورد ارائه به موقع دفاتر و اسناد و مدارک خود اقدام نموده‌اند، در موارد مذکور در ماده ۲۳۹ این قانون، هر گاه برگ تشخیص مالیاتی صادره را قبول یا با اداره امور مالیاتی توافق نمایند و نسبت به پرداخت مالیات متعلقه یا ترتیب دادن پرداخت آن اقدام کنند، از هشتاد درصد (۸۰٪) جرایم مقرر در این قانون معاف خواهند بود. همچنین، در صورتی که این گونه مؤدیان ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ برگ قطعی مالیات نسبت به پرداخت یا ترتیب دادن پرداخت آن اقدام نمایند، از چهل درصد (۴۰٪) جرایم متعلقه مقرر در این قانون معاف خواهند بود.»
- تبصره (۲):
«چنانچه فاصله تاریخ وصول اعتراض مؤدی نسبت به برگ تشخیص مالیات تا تاریخ قطعی شدن مالیات از یک سال تجاوز نماید، جریمه دو و نیم درصد (۵/۲ %) در ماه موضوع این ماده نسبت به مدت زمان بیش از یک‌سال مذکور تا تاریخ ابلاغ برگ قطعی مالیات قابل مطالبه از مؤدی نخواهد بود.
سازمان امور مالیاتی کشور مکلف است ترتیباتی اتخاذ نماید که رسیدگی و قطعیت یافتن مالیات مؤدیان حداکثر تا یک سال پس از تاریخ تسلیم اعتراض آنان صورت پذیرد.»
ماده ۱۹۱:
به منظور ماده ۱۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم «تمام یا قسمتی از جرائم مقرر در این قانون، بنا به درخواست مؤدی با توجه به دلائل ابرازی مبنی بر خارج از اختیار بودن عدم انجام تکالیف مقرر و با در نظر گرفتن سوابق مالیاتی و خوش‌حسابی مؤدی به تشخیص و موافقت سازمان امور مالیاتی کشور قابل بخشوده شدن است.»
ماده ۱۹۲:
به منظور ماده ۱۹۲ قانون مالیات‌های مستقیم «در کلیه مواردی که مؤدی یا نماینده او که به موجب مقررات این قانون از بابت پرداخت مالیات مکلف به تسلیم اظهارنامه می‌باشد، چنانچه از تسلیم آن در مواعد مقرر در این قانون خودداری نماید، مشمول جریمه‌ای معادل ده درصد (۱۰٪) مالیات متعلق خواهد بود.»
- تبصره:
«عدم تسلیم اظهارنامه توسط اشخاص حقوقی و مشمولان بندهای (الف) و (ب) ماده (۹۵) این قانون موجب تعلق جریمه‌ای معادل چهل درصد (۴۰٪) مالیات متعلق می‌گردد و مشمول بخشودگی نمی‌شوند.
در مورد مؤدیانی که اظهارنامه خود را تسلیم می‌نمایند حکم این تبصره نسبت به مالیات متعلق به درآمدهای کتمان شده یا هزینه‌های غیر واقعی که غیر قابل قبول نیز باشد، جاری خواهد بود.»
ماده ۱۹۳:
به منظور ماده ۱۹۳ قانون مالیات‌های مستقیم «نسبت به مؤدیانی که به موجب مقررات این قانون مکلف به نگهداری دفاتر قانونی هستند، در صورت عدم تسلیم ترازنامه و حساب سود و زیان یا عدم ارائه دفاتر، مشمول جریمه‌ای معادل بیست درصد (۲۰٪) مالیات برای هر یک از موارد مذکور و در مورد در دفتر مشمول جریمه‌ای معادل ده درصد (۱۰٪) مالیات خواهند بود.»
- تبصره:
«عدم تسلیم اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان در دوره معافیت موجب عدم استفاده از معافیت مقرر در سال مربوط خواهد شد.»
ماده ۱۹۴:
به منظور ماده ۱۹۴ قانون مالیات‌های مستقیم «مؤدیانی که اظهارنامه آنها در اجرای مقررات ماده (۱۵۸) این قانون مورد رسیدگی قرار می‌گیرد، در صورتی که درآمد مشمول مالیات مشخصه قطعی با رقم اظهار شده از طرف مؤدی بیش از پانزده درصد (۱۵٪) اختلاف داشته باشد، علاوه بر تعلق جرایم مقرر مربوط که قابل بخشودن نیز خواهد بود، تا سه سال بعد از ابلاغ مالیات مشخصه قطعی از هرگونه تسهیلات و بخشودگی‌های مقرر در قانون مالیات‌ها نیز محروم خواهند شد.»
ماده ۱۹۵:
به منظور ماده ۱۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم «جریمه تخلف آخرین مدیران شخص حقوقی از لحاظ عدم تسلیم اظهارنامه موضوع ماده ۱۱۴ این قانون ظرف مهلت مقرر یا تسلیم اظهارنامه خلاف واقع به ترتیب عبارتست از:
دو درصد و یک درصد سرمایه پرداخت شده شخص حقوقی در تاریخ انحلال.»
ماده ۱۹۶:
به منظور ماده ۱۹۶ قانون مالیات‌های مستقیم «جریمه تخلف مدیر یا مدیران تصفیه در مورد تقسیم دارایی شخص حقوقی قبل از تصفیه امور مالیاتی شخص حقوقی یا قبل از سپردن تأمین مقرر موضوع ماده ۱۱۸ این قانون معادل بیست درصد (۲۰٪) مالیات متعلق خواهد بود که از مدیر یا مدیران تسویه وصول می‌گردد.»
ماده ۱۹۷:
به منظور ماده ۱۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم «نسبت به اشخاصی که به شرح مقررات این قانون مکلف به تسلیم صورت یا فهرست یا قرارداد یا مشخصات راجع به مؤدی می‌باشند، درصورتی که از تسلیم آنها در موعد مقرر خودداری و یا برخلاف واقع تسلیم نمایند، جریمه متعلق در مورد حقوق عبارت خواهد بود از:
دو درصد (۲%) حقوق پرداختی و در خصوص پیمانکاری یک درصد (۱%) کل مبلغ قرارداد و در هر حال با مؤدی متضامناً مسئول جبران زیان وارده به دولت خواهند بود.»
ماده ۱۹۸:
به منظور ماده ۱۹۸ قانون مالیات‌های مستقیم «در شرکت‌های منحله مدیران اشخاص حقوقی مجتمعاً یا منفرداً نسبت به پرداخت مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی و همچنین مالیات‌هایی که اشخاص حقوقی به موجب مقررات این قانون مکلف به کسر و ایصال آن بوده و مربوط به دوران مدیریت آنها باشد، با شخص حقوقی مسئولیت تضامنی خواهند داشت.»
ماده ۱۹۹:
به منظور ماده ۱۹۹ قانون مالیات‌های مستقیم «هر شخص حقیقی یا حقوقی که به موجب مقررات این قانون مکلف به کسر و ایصال مالیات مؤدیان دیگر می‌باشد، درصورت تخلف از انجام وظایف مقرره، علاوه بر مسئولیت تضامنی که با مؤدی در پرداخت مالیات خواهد داشت، مشمول جریمه‌ای معادل بیست درصد (۲۰٪) مالیات پرداخت نشده خواهد بود.»
- تبصره (۱):
«در مواردی که مکلفین به کسر مالیات، وزارتخانه، شرکت یا مؤسسه دولتی یا شهرداری باشد، مسئولین امر مشمول مجازات مقرر طبق قانون تخلفات اداری خواهند بود.»
- تبصره (۲):
«هر گاه مکلف به کسر مالیات شخص حقوقی غیر دولتی باشد، مدیر یا مدیران مربوط نیز علاوه بر مسئولیت تضامنی نسبت به پرداخت مالیات و جرائم متعلق به حبس تأدیبی از سه ماه تا دو سال محکوم خواهند شد؛ این حکم شامل مدیر یا مدیران اشخاص حقوقی که برای پرداخت مالیات‌های مذکور در فوق به سازمان امور مالیاتی کشور تامین سپرده‌اند نخواهد بود.»
- تبصره (۳):
«چنانچه کسر کننده مالیات شخص حقیقی باشد به حبس تادیبی از سه ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.»
- تبصره (۴):
«اقامه دعوی علیه مرتکبین نزد مراجع قضائی در خصوص تبصره های ۲ و ۳ این ماده از طرف رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور به عمل خواهد آمد.»
ماده ۲۰۰:
به منظور ماده ۲۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم «در هر مورد که به موجب مقررات این قانون تکلیف یا وظیفه‌ای برای دفاتر اسناد رسمی مقرر گردیده است در صورت تخلف علاوه بر مسئولیت تضامنی سردفتر با مؤدی در پرداخت مالیات و یا مالیات‌های متعلق مربوط مشمول جریمه‌ای معادل بیست درصد (۲۰%) آن نیز خواهد بود و در مورد تکرار به مجازات مقرر در تبصره ۲ ماده ۱۹۹ این قانون نیز با رعایت مقررات مربوط محکوم خواهد شد.»
ماده ۲۰۱:
به منظور ماده ۲۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم «هر گاه مؤدی به قصد فرار از مالیات از روی علم و عمد به ترازنامه و حساب سود و زیان یا به دفاتر و اسناد و مدارکی که برای تشخیص مالیات ملاک عمل می‌باشد و برخلاف حقیقت تهیه و تنظیم شده است استناد نماید یا برای سه سال متوالی از تسلیم اظهارنامه مالیاتی و ترازنامه و سود و زیان خودداری کند، علاوه بر جریمه‌ها و مجازات‌های مقرر در این قانون، از کلیه معافیت‌ها و بخشودگی‌های قانونی در مدت مذکور محروم خواهد شد.»
- تبصره:
«تعقیب و اقامه دعوی علیه مرتکبین نزد مراجع قضایی از طرف رئیس سازمان مالیاتی کشور به عمل خواهد آمد.»
ماده ۲۰۲:
به منظور ماده ۲۰۲ قانون مالیات‌های مستقیم «وزارت امور اقتصادی و دارایی یا سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند از خروج بدهکاران مالیاتی که میزان بدهی قطعی آن ها از ۱۰ میلیون ریال بیشتر باشد از کشور جلوگیری نماید.
حکم این ماده در مورد مدیر یا مدیران مسئول اشخاص حقوقی خصوصی بابت بدهی قطعی مالیاتی شخص حقوقی اعم از مالیات بر درآمد شخص حقوقی یا مالیات‌های که به موجب این قانون شخص حقوقی مکلف به کسر و ایصال آن می‌باشد و مربوط به دوره مدیریت آنان بوده نیز جاری است. مراجع ذیربط با اعلام وزارت یا سازمان مزبور مکلف به اجرای این ماده می‌باشند.»
- تبصره:
«در صورتی که مؤدیان مالیاتی به قصد فرار از پرداخت مالیات اقدام به نقل و انتقال اموال خود به همسر و یا فرزندان نمایند سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند نسبت به ابطال اسناد مذکور از طریق مراجع قضائی اقدام نماید.»
مراجع حل اختلاف مالیاتی
علاوه بر موارد فوق، به موجب مواد زیر، می‌توان از مراجع حل اختلاف مالیاتی را نیز آگاه شد:
- ماده ۲۱۶ قانون مالیات‌های مستقیم:
«مرجع رسیدگی به شکایات ناشی از اقدامات اجرایی راجع به مطالبات دولت»
- ماده ۲۳۸ قانون مالیات‌های مستقیم:
«اعتراض به برگ تشخیص یا مطالبه مالیات توسط مؤدی نزد رئیس امور مالیاتی»
- ماده ۲۴۳ قانون مالیات‌های مستقیم:
«در صورت اعتراض مؤدی به وارد ندانستن درخواست استرداد اضافه پرداختی مالیات»
- ماده ۲۴۴ قانون مالیات‌های مستقیم:
«طرح پرونده در هیأت حل اختلاف مالیاتی بدوی»
- ماده ۲۴۷ قانون مالیات‌های مستقیم:
«طرح پرونده در هیات حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر در صورت اعتراض کتبی مؤدیان یا مأموران مالیاتی مربوط»
- ماده ۲۵۷ قانون مالیات‌های مستقیم:
«طرح پرونده در هیات حل اختلاف مالیاتی همعرض درصورت نقض رأی مورد شکایت توسط شعب شورای عالی مالیاتی»
- ماده ۲۵۱ قانون مالیات‌های مستقیم:
«طرح پرونده نزد شورای عالی مالیاتی در صورت شکایت از رأی قطعی هیات حل اختلاف مالیاتی توسط مؤدی یا اداره امور مالیاتی»
- ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم:
«طرح پرونده در هیأت منتخب وزیر امور اقتصادی و دارایی»
جمع بندی
پرداخت مالیات یکی از ضروری‌ترین مواردی است که صاحبان کسب و کار باید به به آن توجه و عمل کنند. پرداخت به موقع مالیات مشمول تشویقی و در کنار آن عدم پرداخت به موقع مالیات مشمول جرایم مختلف می‌شود. در این مقاله ماده‌ها و تبصره‌های مختلف مربوط به پرداخت مالیات و مراجع حل اختلاف مالیاتی را مورد بررسی قرار داده‌ایم.
بیشتر بخوانید :
