صاحبان تمامی کسب و کارها و تجارت‌ها همواره تلاش می‌کنند که در کسب و کار موفق شوند. از طرفی یکی از عواملی که میزان موفقیت یک کسب و کار یا واحد تجاری را مشخص می‌کند، میزان سود و زیان آن واحد تجاری در یک بازه زمانی معین است.
این یعنی این که صاحبان شرکت‌های تجاری لازم است که حتما یک بازه زمانی خاص را در نظر بگیرند و هر سال در یک تاریخ مشخص به بررسی میزان سود و زیان در آن بازه زمانی بپردازند.
به این ترتیب اگر واحد تجاری در آن بازه زمانی سود کرده باشد، می‌توانیم عملکرد آن را مطلوب بدانیم و اگر چنان چه در پایان آن دوران مشخص واحد تجاری با زیان مواجه شده باشد، لازم است که در عملکردهای آن تجدید نظر شود. به این دوره خاص که طی آن عملکرد مالی شرکت‌ها سنجیده می‌شود، دوره مالی می‌گویند.
دوره‌های مالی می‌توانند به صورت یک ساله و یا کمتر از یک سال تنظیم شوند. در واقع در انتهای دوره مالی و با بررسی سود و زیان‌های حاصل، صاحبان کسب و کارها می‌توانند به دنبال استراتژی‌های مناسب برای بهبود عملکرد خود باشند. در این مقاله از فراپیام قصد داریم در مورد دوره مالی و کاربرد آن در دنیای تجارت صحبت کنیم.
دوره مالی چیست؟
برای تعیین وضعیت و عملکرد کسب و کارها و واحدهای تجاری، کل دوره فعالیت آنها را به دوره‌های کوتاه‌تری تقسیم بندی می‌کنند که به هر کدام از این دوره‌ها، دوره مالی گفته می‌شود. در بیشتر مواقع دوره‌های مالی یک ساله هستند؛ یعنی برای مثال در کشور ما در پایان هر سال یعنی پایان اسفند ماه، عملکرد تجاری و مالی کسب و کارها در طی یک دوره مالی یک ساله مورد بررسی قرار می‌گیرد.
هنگام بررسی عملکرد واحدهای تجاری طبیعتا باید میزان سود و زیان آن واحدها را محاسبه کرد، سپس به کمک آن می‌توان تصمیم گرفت که آن شرکت یا واحد تجاری در طول دوره مالی معین شده، وضعیت و عملکردی مطلوب داشته است یا خیر.
توجه به این نکته الزامی است که دوره‌های مالی همیشه به صورت بازه‌های زمانی یک ساله نیستند و طول دوره مالی هر شرکت به میزان فعالیت‌های آن شرکت بستگی دارد.
برای مثال برخی از کسب و کارها به صورت فصلی فعالیت می‌کنند؛ در نتیجه لازم است که طول دوره‌های مالی آنها کوتاه‌تر و مثلا برای سه سا شش ماه در نظر گرفته شود.
مفهوم بستن حساب‌های مالی چیست؟
یکی از مفاهیم مهمی که در تجارت و مسائل مربوط به حسابداری با آن بسیار برخورد می‌کنیم، مفهوم بستن حساب‌های مالی است. در علم حسابداری مقصود از بستن حساب‌های مالی، صفر کردن مانده حساب های یک واحد تجاری یا یک شرکت می‌باشد.
هنگامی که دوره مالی در یک واحد تجاری یا شرکت به انتهای خودش می‌رسد و آن شرکت یا واحد تجاری برای شروع کردن دوره مالی بعدی آماده می‌شود، باید حساب‌های دوره مالی قبلی حتما صفر شوند. این یکی از مهم‌ترین دلایلی است که می‌توانیم برای بستن حساب‌ها ذکر کنیم.
در پایان هر دوره مالی صفر کردن یا بستن حساب‌های مالی دریک واحد تجاری، در واقع وضعیت و نحوه عملکرد آن واحد تجاری را نشان می‌دهد. واحدهای تجاری معمولا حساب و کتاب‌های مربوط به هر دوره مالی را در دفاتر حسابداری خود ثبت می‌کنند؛ که لازم است در پایان هر دوره مالی دفاتر حسابداری قبلی بسته شوند و حساب‌ها به دفاتر مالی جدید انتقال داده شوند.
سال مالی به چه معنا است؟
گفتیم که طول دوره مالی بسته به نیاز شرکت‌ها و واحدهای تجاری و با توجه به نوع کسب و کار آنها تعیین می‌گردد و می‌تواند یک دوره مالی به مدت سه، شش، نه ماه و یا یک سال به طول بی‌انجامد. این موضوع را هم گفتیم که حتما الزامی نیست که دوره مالی به اندازه یک سال باشد.
اما اگر طول دوره مالی یک شرکت یا واحد تجاری به اندازه یک سال باشد به آن سال مالی می‌گویند. در پایان هر سال مالی باید حسابداران واحدهای تجاری حساب‌های آن یک سال شرکت و صورت های مالی و اظهارنامه عملکرد خود را به مسئولین مربوطه ارائه دهند.
همچنین گفته شد که در کشور ما یک سال مالی از فروردین آغاز شده و تا پایان اسفند ماه طول می‌کشد. البته این موضوع همیشگی و الزامی نیست و صاحبان کسب و کارها می‌توانند بسته به نیازهای خود تاریخ آغاز و پایان سال مالی شرکت و واحد تجاری خود را تعیین کنند.
آشنایی با انواع حساب ها در علم حسابداری
برای درک مفهوم بستن حساب‌های مالی مانند حساب‌های دوره مالی، لازم است ابتدا قدری با انواع حساب‌ها در علم حسابداری آشنایی پیدا کنید. علم حسابداری، همان طور که از نامش مشخص است، با انواع و اقسام حساب‌ها سر و کار دارد. در حسابداری برخی از حساب‌ها به صورت دائم و برخی به صورت موقتی هستند. در زیر به بررسی دو نمونه از مهم‌ترین حساب‌های مالی می‌پردازیم:
- حساب‌های دائم یا حساب‌های ترازنامه‌ای: برخی از حساب‌ها مانند بدهکاران تجاری، بستانکاران تجاری یا حساب‌های بانکی، با به پایان رسیدن یک دوره مالی صفر نمی‌شوند. یعنی این حساب‌ها مربوط به یک دوره مالی نیستند و به دوره‌های مالی بعدی منتقل می‌شوند؛ به این گونه حساب‌ها، حساب‌های دائم یا حساب‌های ترازنامه‌ای گفته می‌شود.
- حساب‌های موقت یا حساب‌های سود و زیانی: این گونه از حساب‌ها بر خلاف حساب‌های مالی دائمی، در پایان یک دوره یا سال مالی صفر شده و به پایان می‌رسند. این به آن معنا است که این حساب‌ها به دوره مالی بعدی منتقل نمی‌شوند. مثال‌هایی برای حساب‌های موقت یا حساب‌های سود و زیانی عبارت است از: حساب های هزینه، درآمدها، فروش و…
آشنایی با مفهوم انواع سند در علم حسابداری
بعد از آشنایی با انواع حساب‌ها در علم حسابداری، آشنایی و بررسی انواع سند در حسابداری خالی از لطف نخواهد بود. در زیر برخی از سندهای مهم در حسابداری را ذکر کرده و توضیح کوتاهی برای آنها ارائه می‌کنیم:
- سند افتتاحیه: در ابتدا وآغاز هر دوره مالی برای مشخص کردن مانده تمامی حساب‌های دائمی، از سند افتتاحیه استفاده می‌شود. در یک سند افتتاحیه تمامی مبالغ بدهکار، بستانکار شده و کلیه مبالغ بستانکار، بدهکار می‌شود.
- سند اختتامیه: در کل تمامی حساب‌ها در یک سند اختتامیه بالانس هستند؛ می‌توان در سند اختتامیه از حساب واسط نیز استفاده کرد اما در هر صورت بدون استفاده از حساب واسط نیز حساب‌های سند اختتامیه بالانس خواهند بود. در این سند معادل حساب‌هایی که بدهکار شده‌اند، بستانکار می‌شود و مانده حساب‌ها در نهایت صفر خواهد شد.
- صورت سود و زیان: بعد از اینکه در پایان یک دوره مالی میزان سود و زیان یک شرکت یا واحد تجاری مشخص شد، برای مشخص کردن تکلیف نهایی آن سود و زیان‌ها سندی تحت عنوان سند سود و زیان صادر می‌شود. این سود و زیان‌ها دو سرنوشت دارند یا به حساب سود و زیان انباشته منتقل می‌گردد و یا این سود و زیان بین سهامداران آن شرکت یا واحد مالی تقسیم می‌شود.
بررسی مراحل بستن حساب سال مالی
بستن حساب‌های مربوط به یک سال مالی، معمولا برای شرکت‌ها و کسب و کارها بسیار مهم است و از حساسیت زیادی برخوردار است. از این رو باید مراحل بستن حساب سال مالی به دقت رعایت شود. در ادامه این مقاله از شبکه دانش فراپیام قصد داریم به ترتیب مراحل بستن حساب‌های سال مالی را ذکر کنیم:
- قبل از هر چیزی باید از صحت اسناد مربوط به حساب‌های آن سالی مالی و ثبت آنها اطمینان پیدا کنید.
- مرحله بعدی صفر کردن کلیه حساب‌های موقتی است. برای صفر کردن حساب‌های موقتی لازم است که حساب‌های موقت که مانده بستانکار دارند را به اندازه مبلغ مانده حساب، بدهکار کرده و سپس مانده آنها را صفر کنیم.
- در مرحله بعدی باید کلیه حساب‌های موقتی را که مانده بدهکار دارند، معادل مانده همان حساب بستانکار کنیم.
- از حساب سود و زیان جاری برای متعادل کردن این حساب استفاده می‌شود؛ در نتیجه به حساب‌های موقت، حساب‌های سود و زیان نیز اطلاق می‌شود.
ذکر چند نکته مهم در مورد دوره مالی و سال مالی
اکنون که معنی و مفهوم دوره مالی و سال مالی تا حد زیادی آشنا شدیم، در ادامه به ذکر برخی از نکات مهم در این مورد می‌پردازیم:
- تمامی شرکت‌های سهامی عام باید گزارشات میان دوره خود را هر ۳ ماه یک بار ارائه دهند.
- به طور معمول دوره مالی به صورت یک ساله در نظر گرفته می‌شود.
- تا زمانی که یک واحد تجاری تصفیه حساب نکند، گزارشات ارائه شده آن صرفا جنبه برآوردی دارد.
- معمولا هنگامی که فعالیت‌های یک شرکت یا واحد تجاری در پایین‌ترین سطح خود قرار دارد، آن زمان پایان دوره مالی آن شرکت در نظر گرفته می‌شود.
- اگر اطلاعات موجود در گزارش‌های مالی دوره‌ای به روز باشند، می‌توان از این اطلاعات برای گرفتن تصمیم‌های اقتصادی آن شرکت یا کسب و کار استفاده کرد.
- معمولا گزارش‌های مالی که به صورت کوتاه مدت ارائه می‌شوند، مشکلات بیشتری نسبت به دوره‌های مالی طولانی مدت دارند.
مفهوم سال مالی و دوره مالی در بازار بورس
ممکن است به تازگی وارد بازار بورس شده باشید و جدیدا فعالیت‌های خود را در بازار بورس آغاز کرده باشید. در این صورت باید قبل از هر چیزی برخی از مفاهیم و اصطلاحات مهم و کاربردی در زمینه بورس را بدانید. یکی از این مفاهیم مهم و کاربردی در دنیای بورس، مفهوم سال مالی و دوره مالی است.
تا به اینجا یک تعریف کلی از سال مالی و دوره مالی در علم حسابداری مطرح کردیم اما در ادامه می‌خواهیم با این مفهوم در دنیای بورس آشنا شویم. یک سال مالی در بازار بورس به مدت یک سال طول می‌کشد و زمان ابتدا و انتهای این سال مالی بسته به فعالیت شرکت‌ها با یکدیگر متفاوت است. در انتهای یک سال مالی در بازار بورس، عملکردهای یک فرد یا یک شرکت مورد بررسی قرار گرفته و میزان سود و زیان حاصل از سرمایه گذاری و فعالیت در بازار بورس مشخص می‌شود.
معمول‌ترین دوره‌های مالی در بازار بورس کشورهای گوناگون
همان طور که می‌دانید طول یک دوره مالی و زمان آغاز و پایان یک دوره یا سال مالی، به خود کسب و کارها و شرکت‌ها بستگی دارد. این موضوع در مورد دوره یا سال مالی در بازار بورس هم صدق می‌کند و افراد یا شرکت‌ها می‌توانند تاریخ‌های مختلفی را برای دوره یا سال مالی خود در نظر بگیرند. اما به طور معمول در برخی از کشورها تاریخ‌های به خصوصی برای آغاز و پایان دوره یا سال مالی وجود دارد که برخی از آنها به شرح زیر است:
- در بازار بورس کشور ایران تاریخ اول فروردین آغاز یک سال مالی و تاریخ پایان اسفند پایان یک سال مالی در نظر گرفته می‌شود.
- در بازار بورس ایالات متحده آمریکا یک سال مالی از تاریخ ۱ اکتبر آغاز شده و تا تاریخ ۳۰ سپتامبر ادامه دارد.
- در بازار بورس کشور اتریش یک سال مالی از تاریخ ۱ ژانویه شروع شده و تا تاریخ ۳۱ دسامبر ادامه دارد.
- در بازار بورس کشور استرالیا یک سال مالی از تاریخ ۱ جولای آغاز شده و تا تاریخ ۳۰ ژوئن ادامه دارد.
- در بازار بورس تهران ممکن است برخی ابتدای سال مالی را ابتدای مهر ماه و انتهای آن را در انتهای شهریور ماه بدانند یا حتی ابتدای آن را دی ماه در نظر بگیرند.
دوره مالی در بازار بورس چه کاربردهایی دارد؟
طبیعتا گزارش‌هایی که در پایان هر دوره مالی در بازار بورس ارائه می‌شود، شرکت‌ها و به طور کلی سرمایه گذاران را از نحوه عملکردشان در طول آن دوره مالی آگاه می‌سازد. به علاوه سهام داران و مدیران مالی شرکت‌ها می‌توانند بر مبنای نتایج به دست آمده از دفاتر مالی و حساب‌های مالی در پایان یک دوره مالی، نقاط قوت و ضعف شرکت خود را دریابند. برخی از مهم‌ترین کاربردهای دوره و سال مالی در بورس را در ادامه ذکر می‌کنیم:
- بررسی میزان سود و زیان حاصل از سرمایه گذاری در بازار بورس
- بررسی عملکرد سرمایه گذاران در طول یک مدت مشخص در بازار بورس
- بستن صورت‌های مالی شرکت در طول یک دوره مشخص
- بررسی و پرداخت مالیات‌ها در پایان یک سال مالی
- تنظیم کردن تراز نامه‌های مالی و سندهای حساب سود و زیان شرکت‌ها
استفاده از نرم افزارهای مالی
در حسابداری شما با انبوهی از حساب‌های مالی پیچیده و دشوار سرو کار دارید که محاسبه و ثبت کردن آنها کاری زمان‌بر، حساس و دشوار است که باید با علم و دقت زیادی انجام شود.
البته باز هم در هر صورت ممکن است در حین انجام این پروسه‌ها خطاهایی به وجود آید که با توجه به حساس بودن حساب‌های مالی، باید میزان این خطاها و اشتباهات به حداقل خود برسد. در نتیجه شما برای افزایش سرعت عمل و دقت کار خود بهتر است از نرم افزار حسابداری موجود استفاده کنید. فایده نرم افزارهای حسابداری این است که شما می‌توانید پیچیده‌ترین محاسبات را در کمترین زمان ممکن و با بالاترین دقت انجام و در عین حال در انتها نیز از نتایج کار خود اطمینان خاطر کافی داشته باشید.
فواید استفاده کردن از نرم افزارهای حسابداری
برای انجام محاسبات حساب‌های مالی بهتر است از نرم افزار حسابداری شرکتی استفاده شود. در ادامه به برخی از فواید نرم افزارهای حسابداری اشاره می‌کنیم:
- امکان خطاهای انسانی را حذف می‌کند و نتایج آن کاملا قابل اعتماد است.
- در زمان صرفه جویی می‌کند زیرا محاسبات را در کمترین زمان ممکن انجام می‌دهد.
- به کمک نرم افزارهای حسابداری قادر خواهید بود پیچیده‌ترین محاسبات را هم انجام دهید.
- سرعت عمل شما را در انجام محاسبات بالا می‌برد و در نتیجه کار شما سریع‌تر پیش می‌رود.
- کار کردن با این نرم افزارها معمولا راحت است و پیچیدگی خاصی ندارد؛ در نتیجه این نرم افزارها برای بسیاری از افراد می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد.
خلاصه مقاله و نتیجه گیری
در هر کسب و کاری هدف، رسیدن به سود و کاهش دادن زیان است. اکا قبل از هر چیزی باید عملکرد و فعالیت‌های آن واحد تجاری یا کسب و کار مورد بررسی قرار گیرد تا در انتها میزان سود و زیان مشخص شود. معمولا شرکت‌ها و واحدهای تجاری یک بازه زمانی خاص را در نظر می‌گیرند و نحوه عملکرد و فعالیتشان را در پایان این بازه زمانی مورد سنجش قرار می‌دهند.
به این بازی زمانی خاص که می‌تواند به مدت سه، شش، نه ماه یا حتی یک سال طول بکشد یک دوره مالی می‌گویند. اگر دوره مالی به اندازه یک سال طول بکشد به آن سالی مالی هم اطلاق می‌شود. در پایان هر سال مالی باید برخی از حساب‌ها بسته شوند؛ یعنی مانده این حساب‌ها صفر شود که به این دسته از حساب‌ها حساب‌های موقتی گویند.
برخی از حساب‌های مالی هم هستند که در پایان یک دوره یا سال مالی صفر نشده و باید آنها را به دفاتر حساب دوره مالی بعدی انتقال داد که به این حساب‌ها، حساب‌های دائمی می‌گویند.
سال مالی در کشور ما معمولا از اول فرودین ماه شروع شده و در تاریخ آخر اسفند ماه به پایان می‌رسد. البته شرکت‌های مختلف با توجه به نیازها و فعالیت‌های خود می‌توانند این تاریخ‌ها را تغییر داده و به دلخواه خود تنظیم کنند.
بیشتر بخوانید :
