گزارش حسابرسی چیست و چگونه تهیه می شود؟

گزارش حسابرسی چیست؟

در زمینه حسابداری و رسیدگی به سندهای مالی گاه به اصطلاحاتی برخورد می‌کنیم که دانستن معنی و مفهوم آن‌ها می‌تواند کمک زیادی به انجام محاسابات مالی ما کند و آشنایی با آن‌ها بسیار مهم و ضروری است. گزارش حسابرسی نوعی گزارش است که درباره یک کسب و کار و پس از انجام بررسی بی‌طرفانه صورت حساب‌های مالی توسط حسابرس تهیه می‌شود.

صورت حساب‌های مالی یکی از اصلی‌ترین بخش‌های فرایند گزارش مالی هستند. صورت‌ های مالی شامل مواردی همچون ترازنامه‌های مالی، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع، صورت جریان وجه نقد یا صورت مالی اساسی و یادداشت‌های توضیحی است.

از موارد دیگر تشکیل دهنده گزارش‌های حسابرسی می‌توان به مواردی مانند گزارش‌های مدیران در رابطه با فعالیت‌های واحدهای تجاری و گزارش‌های تحلیلی مدیران همراه با گزارش حسابرسی مستقل و صورت‌های مالی که مجموعا گزارش سالانه مالی نامیده می‌شوند، اشاره کرد.

همه چیز درباره گزارش حسابرسی

بررسی جامع و دقیق تمامی حساب‌های مالی مربوط به یک سازمان توسط افراد متخصص و خبره را گزارش حسابرسی می‌گویند. به بیان ساده‌تر، گزارش حسابرسی عبارت است از گزارشی که توسط یک شخص متخصص درباره صورت‌های مالی و حسابداری یک شرکت ارائه شده است.

هدف از تهیه گزارش حسابرسی چیست؟

هدف از تهیه و تدارک گزارش حسابرسی این است که به این وسیله از رخ دادن هرگونه خطا یا تقلبی در ارائه حساب‌های مالی شرکت جلوگیری شود. افراد متخصص وظیفه دارند که با بررسی دقیق حساب‌ شرکت‌ها از وقوع چنین اتفاقاتی جلوگیری کنند.

به همین دلیل انجام این حسابرسی‌ها و تهیه مدارک مربوط به آن برای سهام‌داران و هیئت مدیره شرکت‌ها بسیار مهم و حیاتی است. درواقع هدف از تهیه گزارش حسابرسی، تهیه و ارائه اطلاعات طبقه بندی شده در رابطه با وضعیت و عملکرد مالی و میزان انعطاف پذیری واحد مالی و تجاری یک شرکت است که مالکین از این اطلاعات طبقه بندی شده برای تصمیم‌گیری‌های مهم اقتصادی استفاده می‌کنند.

زمان مناسب برای تهیه و ارائه گزارش حسابرسی

گزارشات حسابرسی باید در زمان مناسب و مقرر ارائه شوند. چنان‌چه ارائه گزارش‌های مالی و حسابرسی با تاخیر انجام شود، شرکت‌ها ملزم به پرداخت جریمه خواهند شد‌. این جریمه به صورت پرداخت یک مالیات ۲۰ درصدی خواهد بود.

بر اساس قانون ۲۷۲ مالیات‌های مستقیم، تمامی شرکت‌هایی که شرایط موجود در این ماده و آیین نامه‌های آن را داشته باشند، موظف خواهند بود که صورت حساب‌‌های مالی حسابرسی شده خود را که توسط موسسات حسابرسی رسمی ایران تهیه شده‌اند، تا نهایتا ۳ ماه بعد از مهلت مقرر شده برای ارائه اظهارنامه به همراه اظهارنامه مالیاتی ارائه کنند.

انواع حسابرس ‌ها

حسابرس‌ها افرادی خبره و حرفه‌ای هستند که وظیفه حسابرسی را برعهده دارند و گزارشات مالی را به صورت ماهانه یا سالیانه به سازمان‌ها ارائه می‌کنند. سازمان‌ها به دو شکل این گزارشات را از افراد خبره دریافت می‌کنند که عبارتند از:

• حسابرسان خارجی یا مستقل

در این روش، مالکین شرکت‌ها یا هیئت مدیره گزارشات مربوط به سازمان خود را توسط افراد خبره یا موسساتی که در حوزه حسابرسی فعالیت دارند، دریافت می‌کنند. این موسسات که حسابرسان خارجی نامیده می‌شوند، در ازای دریافت مبلغ مشخصی به طور مرتب و مداوم، گزارشاتی را به مدیران شرکت‌ها ارائه می‌کنند.

• حسابرسان داخلی

حسابرسان داخلی درواقع همان پرسنلی هستند که داخل سازمان‌ها فعالیت می‌کنند و موظف‌اند تا گزارشات مالی را بررسی و به سهام‌داران، مدیران و سایر افراد ذی نفع ارائه دهند.

حسابرسان داخلی وظیفه دارند تا تمامی گردش‌های مالی شرکت از جمله خریدوفروش‌ها، میزان بدهکاری‌ها و بستان‌کاری‌ها را به طور کامل بررسی کنند و بر تمامی فعالیت‌های بیمه‌ای و مالیاتی نظارت داشته باشند.

انواع گزارش ‌های حسابرسی

گزارش‌های حسابرسی باید به صورت مداوم و حداقل به شکل سالیانه ارائه شوند. از این گزارش‌ها برای رفع نیازهای اطلاعاتی مشترک تعداد زیادی از استفاده‌کنندگان این اطلاعات استفاده می‌شود. انواع مختلفی از گزارش‌های حسابرسی وجود دارند که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت. انواع گزارش‌های حسابرسی عبارتند از:

• گزارش ‌های حسابرسی مشروط

زمانی‌که شواهد و مستندات لازم به مقدار کافی وجود نداشته باشند، از گزارش‌های حسابرسی مشروط استفاده می‌شود.

• گزارش ‌های حسابرسی مردود

گزارش‌های حسابرسی زمانی مردود اعلام خواهد شد که اصول صحیح حسابرسی و حسابداری در ارائه گزارشات مالی به دست آمده رعایت نشده باشند.

• گزارش ‌های حسابرسی عدم اظهار نظر

گزارش حسابرسی عدم اظهار نظر گزارشی است که حسابرس برای ارائه آن و حسابرسی با محدودیت‌های جدی یا ابهاماتی اساسی مواجه شده باشد. درصورتی‌که چنین اتفاقی رخ دهد، دیگر نمی‌توان درباره حساب‌های مالی اظهار نظر کرد.

• گزارش حسابرسی استاندارد

گزارش حسابرسی استاندارد گزارشی است که با داشتن استانداردهای موردنیاز، کاملا مورد تایید اصول حسابداری است.

استانداردهای حسابداری شامل چه مواردی هستند؟

در این قسمت از مقاله، استانداردهای حسابداری را به ۳ شکل مختلف برای شما بیان خواهیم کرد. انواع استانداردهای حسابداری عبارتند از:

• استاندارد حسابرسی عمومی

طبق این استاندارد، یک حسابدار مجرب، توانا و مستقل وظیفه حسابرسی را برعهده دارد. این حسابرس مجرب باید علاوه‌بر داشتن مدرک معتبر حسابداری، مهارت کافی و لازم را برای انجام حسابداری داشته باشد.

بر طبق این استاندارد حسابداری ، حسابرس موردنظر نباید هیچ‌گونه وابستگی مالی خاصی به شرکتی که وظیفه حسابرسی آن را برعهده دارد، داشته باشد.

• استاندارد حسابرسی میدانی

این استاندارد به برنامه ریزی‌های لازم برای انجام امور، بررسی و ارزیابی کنترل داخلی، جمع کردن مدارک و اسناد و داشتن تسلط بر امور است.

این روش تمرکز خاصی روی جمع‌آوری مدارک به طور دقیق دارد؛ زیرا از این روش برای بررسی صحت و واقعیت ادعاهای مدیران در رابطه با گزارش‌های مالی استفاده می‌شود. در این روش، گزارش‌های مالی به طور کاملا گویا و سیستماتیک طبقه‌بندی می‌شوند.

• استاندارد حسابرسی گزارش ‌گیری

طبق این استاندارد، کلیه صورت‌های مالی باید مطابق با اصول حسابداری تهیه شوند و این اصول در تمامی حساب‌های موجود رعایت شده باشند.

حسابرس میزان پیروی حساب‌های سازمان از این اصول را بررسی کرده و نظر کارشناسی خود را درباره صحت این اطلاعات ارائه کرده و درصورت مشاهده هرگونه مغایرت با موازین، این مغایرت‌ها گزارش شده و با متخلف به صورت جدی برخورد خواهد شد.

در آخرین مرحله لازم است که طبق شواهد به دست آمده از حسابرسی، به یک نتیجه کلی دست یافت و به اجماع نظر رسید.

حسابرس برای اطمینان از صحت حسابرسی باید چه کار کند؟

کلیه حسابرسان برای اطمینان از صحت حسابرسی‌های انجام شده موظفند که اطلاعاتی را از سیستم دریافت گزارشات شرکت شامل ترازنامه‌ های مالیاتی، اظهارنامه‌های مالیاتی، سندهای مربوط به درآمدها و هزینه‌ها و… را جمع آوری کنند و با انجام روش‌های دقیق بررسی از عدم خطا و صحت اطلاعات مطمئن شوند.

گزارش حسابرسی چه مواردی را شامل می‌شود؟

گزارش‌های حسابرسی را بر اساس استانداردهای خاصی به شکل زیر طبقه‌بندی می‌کنند:

• در قسمت ابتدایی گزارش لازم است که حتما عنوان گزارش را ذکر کنید.
• در قسمت بعدی باید مقدمه‌ای شامل اطلاعات مختصری درباره گزارش آورده شود.
• در قسمت سوم حتما درباره مسئولیت‌های هیئت مدیره درباره صورت‌های مالی به صورت مختصر صحبت کنید.
• سپس مسئولیت‌های حسابرس به طور کامل شرح داده شوند.
• مبانی اظهار نظر شامل نظرهای مشروط، مردود و… شرح داده شوند.
• اظهار نظرهای مشروط، مردود و… را به طور کامل شرح دهید.
• درباره سایر قسمت‌های توضیحی گزارش صحبت کنید.
• در رابطه با سایر الزامات و مقررات قانونی گزارش خود را ارائه کنید.
• در رابطه با سایر وظایفی که یک بازرس قانونی در این باره دارد صحبت کنید.
• در رابطه با سایر مقررات حسابرسی و مسئولیت‌های قانونی گزارش ارائه کنید.
• تاریخ حسابرسی را حتما در پایان گزارش ذکر کنید.
• در آخر لازم است که گزارش حسابرسی به امضای تمامی شرکا برسد.

چگونه می‌ توان یک گزارش حسابرسی را ارائه کرد؟

گزارش‌های حسابرسی طبق اصول و قواعد حسابرسی که در قسمت‌های قبلی به آن‌ها اشاره کردیم ارائه می‌شوند. به این صورت که ابتدا صورت‌های مالی برمبنای استفاده از اصول‌های حسابداری تهیه می‌شوند. در مرحله دوم میزان پیروی حساب‌ها از اصول و قواعد حسابداری پذیرفته شده مورد بررسی قرار می‌گیرد.

سپس اطلاعات به طور کامل و به میزان کافی در اختیار شخص حسابرس قرار داده می‌شوند. و در پایان حسابرس نظرات کارشناسی خود را در رابطه با میزان شفافیت صورت‌های مالی که در اختیار او قرار گرفته‌اند، ارائه می‌دهد.

چنان‌چه اطلاعات ذکر شده در صورت‌های مالی سازمان با واقعیت مغایر باشند یا شفاف نباشند، حسابرس موظف خواهد بود که تخلفات را گزارش کند.

نکات مهم درباره تهیه و ارائه گزارش حسابرسی

در این قسمت، چند نکته مهم را در رابطه با گزارش‌های حسابرسی ارائه خواهیم کرد که حتما باید رعایت شوند. این نکات عبارتند از:

• صورت‌های مالی حسابرسی شده باید در قالب یک مجموعه کامل و جامع ارائه شوند.
• صورت‌های مالی دارای هدف عمومی باید حتما با استانداردهای حسابداری منطبق باشند و از آن‌ها تخطی نکرده باشند.
• شخص حسابرس باید در کنار رسیدگی به صورت‌های مالی، گزارشگری قانونی آن‌ها را نیز عهده‌دار شود.

گزارش مشروط حسابرسی چیست؟

چنان‌چه انحرافاتی هرچند کوچک از اصول حسابداری در اسناد مالی مشاهده شود یا به قدر کافی مستندات ارائه نشوند، حسابرسی مشروط محسوب می‌شود. در حسابرسی مشروط، حسابرسی در قالب‌بندهای توضیحی و جملات شرطی ارائه می‌شود.

گزارش مردود حسابرسی چیست؟

چنان‌چه اسناد مالی مطابق با اصول حسابداری ارائه شده باشند و در عین حال تاثیر بالایی روی صورت‌های حسابرسی داشته باشند، نوع حسابرسی به شکل مردود اعلام خواهد شد.

گزارش حسابرسی مستقل چیست؟

گزارش حسابرسی مستقل گزارشی است که به واسطه یک حسابرس مستقل و منطبق با استانداردهای حسابداری تهیه می‌شود و توسط آن می‌توان صحت صورت‌های مالی شرکت را مورد بررسی قرار داد. گزارش حسابرسی مستقل، صحت میزان سود را تضمین نمی‌کند و درواقع تنها صورت‌های مالی مربوط به یک دوره مشخص را نشان می‌دهد.

استانداردهایی که باید در تهیه گزارش حسابرسی رعایت شوند

استانداردهایی که باید در تهیه گزارش حسابرسی به طور کامل رعایت شوند، شامل موارد زیر هستند:

• استانداردهای عمومی از جمله دانش کافی، استقلال و مراقبت‌های حرفه‌ای از مواردی هستند که باید مورد توجه قرار بگیرند.
• استانداردهای مالی از جمله برنامه ریزی‌های مالی، بررسی و ارزیابی و کنترل داخلی و در آخر جمع‌آوری اسناد باید مورد توجه قرار بگیرند.
• استانداردهای گزارشگری حسابگری از قبیل کنترل ثبات رویه حسابرسی، اظهار نظرها و کنترل افشا از جمله استانداردهای دیگر هستند که باید رعایت شوند.
• استقلال و برنامه‌ریزی از جمله دیگر مواردی هستند که باید به آن‌ها توجه کرد.
• اسناد مربوطه باید به طور دقیق جمع‌آوری شده و مورد مطالعه و بررسی قرار بگیرند.
• سایر اصول حسابداری را حتما رعایت کنید و مورد توجه قرار دهید.

خلاصه مقاله و نتیجه گیری

در این مقاله به برسی مفهوم گزارش حسابرسی در اصول حسابداری پرداختیم. گزارش حسابرسی گزارشی است که به واسطه آن می‌توان از وقوع هرگونه تخلف و تخطی از قوانین حسابداری توسط سازمان‌ها جلوگیری کرد و توسط یک فرد متخصص و منطبق با یک سری قواعد و قوانین خاص مورد بررسی قرار می‌گیرد که در این مقاله به آن‌ها اشاره کردیم. همچنین توضیح دادیم که یک گزارش حسابرسی چگونه تدوین و تهیه می‌شود.

نویسنده: احسان مهدیزاده