حقوق کارکنان نیمه وقت و تمام وقت بر اساس قانون کار

کسب و کارها، شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف بسته به ماهیت خود و کاری که انجام می‌دهند، ممکن است به انواع کارکنان از نظر قرارداد کاری نیاز داشته باشند.

پست‌های مختلف در یک مجموعه نیازهای مختلفی دارند، که همگی به یک شکل پاسخ داده نمی‌شوند. برخی پست‌ها نیاز به حضور مداوم و تمام وقت مسئول خود دارند و برخی را می‌توان با ساعات کمتر نیز مدیریت کرد.

آن چه برای کارفرما و کارکنان مهم است، این است که از قوانین کار مطلع باشند. در این مقاله می‌خواهیم قانون کار را بررسی کرده و براساس نوع قرارداد، یعنی نیمه وقت یا تمام وقت بودن کارکنان، بررسی کنیم که هریک چه وضعیتی دارند.

تعریف شغل نیمه وقت و تمام وقت

در بند ۲ فصل سوم قانون کار که درمورد مدت صحبت می‌شود، به صراحت بیان شده است که ساعات کار روزانه نباید متجاوز از ۸ ساعت باشد.

اما اگر نیاز به اضافه کار وجود داشته باشد، ساعات اضافی باید به گونه‌ای باشند که مجموع ساعات کاری در یک هفته، حداکثر ۴۴ ساعت باشد. بنابراین یک شغل تمام وقت با ۸ ساعت کار روزانه برای تمام روزهای کاری هفته شناخته می‌شود. البته برای شغل‌هایی که شامل سختی کار هستند، ۶ ساعت کار روزانه مشخص شده است و نباید از ۳۶ ساعت در هفته بیشتر باشد.

بنابراین شغل نیمه وقت یا ساعتی، به نوعی از کار گفته می‌شود که در قرارداد آن تغییری در ساعات کاری تمام وقت ایجاد شود، به گونه‌ای که کمتر از ساعت مقرر باشد.

درواقع در قانون به صراحت بیان شده است که ساعات کاری کارکنان نیمه وقت باید از حداکثر مجاز تمام وقت کمتر باشد. در هر دو حالت نیمه وقت و تمام وقت، در صورتی اشتغال قانونی است که قرارداد بین کارمند یا کارگر و کارفرما بسته شود. آن چه این دو را از یکدیگر متمایز می‌کند، ساعت کاری، بیمه، حقوق و سایر مزایا است.

حقوق

براساس قانون کار، به پرداختی‌هایی که از طرف کارفرما به کارگران یا کارمندان پرداخت می‌شود، حق‌السعی گفته می‌شود. حق‌السعی شامل مزد، حق عائله‌مندی، پاداش و هر پرداختی دیگر است.

در این بین مزد آن چیزی است که عموم مردم به عنوان حقوق می‌شناسند. یعنی پولی است که افراد در ازای انجام کار می‌گیرند. این مزد می‌تواند ساعتی یا بر مبنابی محصول تولید شده محاسبه شود.

افرادی که به شغل تمام وقت مشغول هستند، حق‌السعی مشخصی دارند که به صورت ماهیانه پرداخت می‌شود. افرادی که شغل نیمه وقت دارند، مزد خود را براساس ساعت کار دریافت می‌کنند و سایر وجوه حق‌السعی را نیز بسته به قرارداد و ماهیت کار دریافت می‌کنند.

همچنین بخوانید : قانون اضافه کاری چیست؟

در ماده ۳۸ قانون کار، بیان شده است که برای شرایط یکسان در شغل یکسان به زن و مرد باید مزد یکسان پرداخت شود. درواقع جنسیت، تابعیت، مذهب و سیاست، نمی‌تواند باعث تغییر در مزد افراد شود. بنابراین برای چه زن و چه مرد، قانون شغل‌ها با هر شکلی یکسان است.

بیمه

اگر نگاهی به متن قانون کار بیاندازید، می‌بینید که در ماده ۱۴۸ بیان شده است، افرادی که مشمول قانون کار هستند باید توسط کارفرما و براساس قوانین تأمین اجتماعی بیمه شوند. هر دو قرارداد نیمه وقت و تمام وقت، از مشمولین قانون کار هستند.

برای دریافت بیمه، قرارداد نیز مهم است. به این ترتیب که ممکن است، کارمند یا کارگر برای آن که با کاهش دریافتی روبه‌رو نشود، بیمه را رد کند. علاوه‌بر این تعداد روزهای حضور افراد در محل کار، یکی از فاکتورهایی است که میزان بیمه براساس آن مشخص می‌شود.

مرخصی

افرادی که مشغول به کار تمام وقت هستند، سالیانه تعدا مشخصی مرخصی مجاز دارند، که می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. برای افرادی که به کار نیمه وقت اشتغال دارند، مرخصی تعریف نشده است.

با این حال این افراد بسته به شرایط قرارداد و بیمه خود، می‌توانند برای روزهایی که در محل کار حاضر می‌شوند، درخواست مرخصی داشته باشند. درخواست سه روز مرخصی در ماه، اگر با توافق طرفین در قرارداد ثبت شود، موردی معمول است.

حج واجب یکی از مواردی است که هر فردی که شامل قانون کار می‌شود، می‌تواند برای آن تقاضای یک ماه مرخصی کند. علاوه‌بر این افراد مشمول قانون کار در صورت ازدواج دائم یا فوت یکی از اعضای خانواده اعم از همسر، فرزند، پدر و مادر، ۳ روز مرخصی با استفاده از مزد داشته باشند.

درمورد شرایط مرخصی زنان نکات دیگری نیز وجود دارد، که به بارداری، زایمان و شیردهی مربوط می‌شود. در بندی که قانون کار به مرخصی زنان اختصاص داده استف می‌توانید این موارد را مطالعه کنید.

نیمه‌وقت یا تمام‌وقت بودن تأثیری در اجرای این قانون ندارد. برای مثال ۹۰ روز مرخصی برای زایمان که ترجیحاً ۴۵ روز آن بعد از زایمان باشد در این قانون قید شده است.

مزایا؛ عیدی و پاداش آخر سال

تفاوتی ندارد که شما نیمه وقت کار می‌کنید یا تمام وقت، قانون مزایا را برای هر دو در نظر گرفته است. طبق قانون کار کارکنان تمام وقت باید معادل ۶۰ روز کاری پایانی سال پاداش و عیدی دریافت کنند.

این قانون برای کارکنان نیمه وقت نیز وجود دارد و چنین بیان شده است که در محاسبه عیدی نباید متجاوز از ۹۰ روز حداقل دست‌مزد درنظر گرفته شود.

بررسی قرارداد کاری

برای هر شغلی که استخدام می‌شود، خوب است بدانید که در قرارداد کار چه چیزی درج شده است و شما باید به چه مواردی توجه کنید.

با توجه به تعریف قانون کار، قرارداد کاری، قراردادی است کتبی یا شفاهی، که به موجب آن کارگر موظف می‌شود در برابر دریافت حق‌السعی مشخص برای کارفرما کار کند. چنانچه تاریخی به عنوان انقضای قرارداد ذکر نشود، قرارداد دائمی بوده و شغل فرد استخدام شده، کار مستمر نام می‌گیرد.

چنانچه قرارداد فاقد استانداردهای قانونی باشد و مفاد قانون کار در آن رعایت نشده باشد، از اعتبار ساقط است. توجه داشته باشید که به غیر از اطلاعات هویتی کارگر، کارفرما نیز باید تمام اطلاعات خود را در قرارداد ذکر کند.

این توصیه را از ما داشته باشید، اگرچه قرارداد شفاهی قانونی است، اما برای اطمینان بهتر است طرفین مطالبات خود را به صورت کتبی درآورند تا در آینده به مشکل برنخورند. در ابتدای قرارداد و در بالای برگه، نوع قرارداد، یعنی تمام وقت یا نیمه وقت بودن آن درج می‌شود. متن قرارداد، شامل ۵ بخش است.

بند اول: معرفی طرفین قرارداد

در بخش اول نام شرکت و اطلاعات هویتی کارگر نوشته می‌شود. در این بند نامی از ماده ۲ قانون کار برده می‌شود که به موجب آن، تعریفی از کارگر ارائه می‌شود. كارگر در اين قانون به كسي گفته می‌شود كه به هر عنوان در ازای دريافت حق‌السعي اعم از مزد، حقوق، سهم سود و ساير مزايا به درخواست كارفرما كار مي‌كند.

بند دوم: مدت

در بخش دوم، درمورد مدت قرارداد صحبت می‌شود. مدت براساس ماه بیان می‌شود و باید تاریخ شروع و پایان آن از همان ابتدا مشخص باشد.

چنانچه کارفرما در نظر دارد که پس از مدتی کار آزمایشی، به قرارداد شکل رسمی و دائمی بدهد، در این بند باید مدت دوره آزمایشی مشخص باشد. لازم به ذکر است، اگر پس از دوره آزمایشی کارفرما از کارگر راضی نبود، قرارداد فسخ می‌شود.

بند سوم: موضوع کار

بند بعدی قرارداد، موضوع کار نام دارد. در این بند باید نوع و ماهیت کار به همراه سمت کارگر به روشنی بیان شود.

بند چهارم: ساعت کاری

در این بخش، درمورد ساعت کاری صحبت می‌شود. همان‌طور که در ابتدای مقاله گفتیم ساعت کاری شاغلین تمام وقت نرخی مصوب دارد که برابر ۱۹۲ ساعت در ماه است. برای کارکنان پاره وقت این زمان با توجه به توافق طرفین تعیین، نیاز کار و نیاز کارفرما تعیین می‌شود.

همچنین بخوانید : حق ماموریت چیست و چگونه محاسبه می شود؟

بند پنجم: پرداختی و حق ‌السعی

بند آخر، مربوط به حق‌السعی است. بحث اصلی و توافقی که بین طرفین صورت می‌گیرد درمورد همین بند است. طرفین باید در همان ابتدا مشخص کنند دریافتی به ازای چه چیزی باید باشد. پرداخت ساعتی و کارمزدی، انواعی هستند که در قانون کار درمورد آن‌ها صحبت شده است. پرداخت ساعتی برای همگی شناخته شده است.

پرداخت کارمزدی به کاری که انجام می‌شود برمی‌گردد. برای مثال در یک تولیدی لباس هر کارگر به ازای هر لباسی که تکمیل می‌کند ۱۰۰۰ تومان مزد می‌گیرد. درواقع پرداخت کارمزدی به هرآنچه که قابل شمارش باشد تعلق می‌گیرد.

سپس باید مشخص شود مزد بر مبنای چه نوع کاری به کارگر تعلق می‌گیرد. در این جا منظور از نوع کار، روزانه، شبانه و نوبتی(شیفتی) است. نرخ محاسبه ساعات شبانه براساس نرخ ساعتی کارگر محاسبه می‌شود و نه نرخ اعلامی شورای عالی کار، چرا که ممکن است دریافتی او بیشتر از نرخ پایه باشد.

به غیر از مزد ثابت، مزایای کارگر نیز در همین قرارداد مشخص می‌شود. چنانچه قرارداد نیمه وقت باشد، مزایا براساس میزان حضور او مشخص می‌شود. نسبت ۲ به ۳ نرخی است که مزایا و بیمه شاغلین نیمه وقت نسبت به تمام وقت محاسبه می‌شود.

پایان قرارداد کاری

قرارداد کاری ممکن است روزی پایان یابد. دلایلی که منجر به پایان این قرارداد می‌شوند به شرح زیر هستند:

• اگر کارگر فوت کند، قرارداد منقضی خواهد شد.
• چنانچه دوران ۳۰ یا ۲۵ ساله خدمت کارگر تمام شود، یعنی بازنشستگی کارگر.
• از کار افتادگی کلی کارگر می‌تواند منجر به اتمام اعتبار قرارداد شود.
• اتمام مدت مقرر در قرارداد و عدم تجدید آن.
• اتمام کار در قراردادهایی که برای کاری معین بسته شده‌اند.
• چنانچه کارگر از شغل خود استعفا بدهد، قرارداد از اعتبار ساقط خواهد شد.

مالیات بر حقوق

تمام شهروندان موظف هستند بر حقوق و درآمد ثابت خود مالیات بپردازند. برای افرادی که در استخدام یک کارفرما هستند، چه تمام وقت و چه نیمه وقت، محاسبه و پرداخت مالیات بر عهده کارفرما است و کارگر هیچ مسئولیتی در این زمینه ندارد.

در سال ۱۳۹۹، نرخ پرداخت مالیات به شرح زیر بود:

• به افرادی که زیر ۳ میلیون تومان درآمد ماهانه دارند، مالیات تعلق نمی‌گیرد.
• به افرادی که ماهانه درآمدی برابر با ۳ تا ۵/۴ میلیون تومان دارند، ۱۰ درصد مالیات تعلق می‌گیرد.
• به افرادی که ماهانه درآمدی برابر با ۵/۴ تا ۵/۷ میلیون تومان دارند، ۱۵ درصد مالیات تعلق می‌گیرد.
• به افرادی که ماهانه درآمدی برابر با ۵/۷ تا ۱۲ میلیون تومان دارند، ۲۰ درصد مالیات تعلق می‌گیرد.
• به افرادی که بیش از ۴ برابر نرخ تعیین شده درآمد ماهانه دارند ۲۵ درصد مالیات تعلق می‌گیرد.

سخن پایانی

کسب اطلاعات درمورد قانون کار برای هر شخصی که می‌خواهداستخدام شود، یا کارفرمایی که می‌خواهد شخصی را استخدام کند ضروری است. عدم اطلاع از مفاد قانونی می‌تواند منجر به مشکلات بسیاری شود. آگاهی افراد از حقوقشان به سلامت مدنی جامعه کمک می‌کند.

بنابراین اگر می‌خواهید استخداکم شوید و تصور می‌کنید در شغل‌های نیمه وقت، حداقل حقوق و مزایای قانونی برای شما بسیار کمتر از شغل تمام وقت است و نمی‌توانید مطالبه کافی داشته باشید، اشتباه می‌کنید. تمام حق و حقوق قانونی برای شما و کارکنان تمام وقت یکسان است و تنها تفاوت در میزان پرداختی‌ و ساعت کار است.

به کارفرمایان اکیداً توصیه می‌کنیم از قانون کار اطاعت کنند. اگر چه برخی کارگران برای داشتن شغل شرایط مختلفی را می‌پذیرند، اما رعایت جانب انصاف باید در اولویت باشد. کارکنان نیز اگر از حقوق قانونی خود اطلاع درست و کافی داشته باشند، در ارتباط با امور کاری راحت‌تر خواهند بود.

نویسنده: احسان مهدیزاده