تغییرات اساسی استانداردهای حسابداری و گزارشگری مالی

علم حسابداری دارای یک سری از اصول است که که شامل موارد زیر می‌باشد:

• اصل بهای تمام شده تاریخی
• اصل تحقق درآمد
• اصل تطابق درآمد و هزینه دریک دوره مالی
• اصل افشاء

جهت اجرای اصول حسابداری روش ها و رویه های خاصی به نام استانداردهای حسابداری بر مبنای مفاهیم نظری گزارشگری مالی تدوین میگردد. مفاهیم نظری مزبور توسط کمیته تدوین استانداردهای حسابداری با هدف تدوین و استانداردنمودن حسابداری هماهنگ تهیه و ارائه می‌گردد.

لذا همه شخصیت‎ های حسابداری یا واحدهای گزارشگر موظف به رعایت آنها در انجام عمل حسابداری و گزارشگری مالی هستند.

همانطور که اشاره شد اساس استانداردهای حسابداری بر مبنای “مفاهیم نظری گزارشگری مالی” تدوین گشته است و به گونه ای تنظیم شده تا نیازمندی های متغیر یک واحد اقتصادی را در تهیه گزارش های مالی مطلوب پاسخگو باشد حال با توجه به تغییر شرایط باید استاندارها منظور شده در جهت بهبود کیفیت و بر مبنای نیازهای متغیر موجود در جامعه تنظیم و دستخوش تغییرات مورد نظر گردد و یا استانداردهای حسابداری جدیدی تنظیم و انتشار یابد.

بر این اساس سازمان حسابرسی کل کشور در راستای نیل به اهداف خود یعنی تدوین استانداردهای حسابداری ملی که تابعی از استانداردهای حسابداری بین المللی می باشد و اهم چارچوب مفاهیم نظری صورت های مالی به وسیله تعریف استانداردهای حسابداری یا اعمال تغییرات در استانداردها و بعضا حذف برخی از استانداردها مبادرات به تدوین و تائید برخی تغبیرات در استانداردهای حسابداری ایران نموده است.

تا لحظه نگارش این مقاله تعداد استانداردهای حسابداری ایران که تدوین شده به ۴۲ استاندارد رسیده است ، ازاین تعداد۴۱ استاندارد تصویب وبرای اجرا ابلاغ و لازم الاجرا شده اند.

استانداردهای حسابداری ۴۰،۳۹،۳۸و۴۱ که قبلا بصورت پیش نویس منتشر شده بودند،به تازگی تصویب و برای اجرا از ابتدای سال ۱۴۰۰ منتشر شده اند. و در ۲۴ اسفند ۹۸ پیش نویس استاندارد حسابداری ۴۲ با نام اندازه گیری ارزش منصفانه منتشر گردیده است.

یکی از چالش‌های مهم پیش روی حرفه حسابداری، تهیه صورتهای مالی ۹۸ و سال‌های پیش رو، با توجه به تغییرات استانداردهایی است که سازمان حسابرسی در راستای هماهنگی هر چه بیشتر با استانداردهای بین المللی اقدام به تغیر و به روز نمودن آنها نموده است به گفته کارشناسان، “نکته قال تامل این است که حجم این تغییرات به ناگاه بسیار زیاد بوده و همراه شدن حسابداران و حسابرسان با این تغییرات گاهی سخت و دشوار خواهد بود”.

در این مطلب شما دوستان را با تغییرات استاندارد حسابداری و نحوه ارائه صورت های مالی تجدید نظر شده، آشنا می‌کنیم.

استاندارد شماره ۱

صورت های مالی به چه معنی و هدف از آن ارائه آن چیست؟

طبق بند ۸ استاندارد حسابداری شماره ۱، صورتهای مالی،‌ ارائه ساختار یافته وضعیت مالی و عملکرد مالی واحد تجاری است. هدف صورت های مالی، ارائه اطلاعاتی درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریان های نقدی واحد تجاری است که برای تصمیم‌ گیری های اقتصادی طیف گسترده‌ای از استفاده‌کنندگان مفید باشد.

در صورت های مالی چه اطلاعاتی ارائه میشود؟

• دارایی ها
• بدهی ها
• حقوق مالکانه
• درآمدها و هزینه‌ها، شامل سودها و زیان ها
• آورده مالکان و توزیع منابع بین آن ها به عنوان مالک و
• جریان های نقدی

این اطلاعات، همراه با سایر اطلاعات مندرج در یادداشت های توضیحی، به استفاده‌کنندگان صورت های مالی برای پیش ‌بینی جریانهای نقدی آتی واحد تجاری، به ویژه زمانبندی و قطعیت آنها، کمک می‌کند.

الف‌. صورت های‌ مالی‌ اساسی‌:

• ترازنامه
• صورت سود و زیان
• صورت سود و زیان جامع و
• صورت جریان وجوه نقد

ب . یادداشتهای توضیحی

مجموعه کامل صورت های مالی جدید شامل موارد زیر است:

الف. صورت های مالی اساسی:

• صورت سود و زیان برای دوره
• صورت سود و زیان جامع برای دوره
• صورت وضعیت مالی به تاریخ پایان دوره
• صورت تغییرات در حقوق مالکانه برای دوره
• صورت جریان‌های نقدی برای دوره

ب) یادداشتهای توضیحی، شامل اهم رویه‌های حسابداری و سایر اطلاعات توضیحی؛

پ) اطلاعات مقایسه‌ای دوره قبل طبق بندهای ۳۶ و ۳۷ استاندارد؛

ت) صورت وضعیت مالی به تاریخ ابتدای دوره قبل، در صورتی که واحد تجاری یک رویه حسابداری را با تسری به گذشته بکار گیرد یا اقلام صورت های مالی را با تسری به گذشته تجدید ارائه نماید، یا اقلام صورت های مالی را طبق بندهای ۳۹ تا ۴۱ تجدید طبقه بندی کند.

در صورتهای مالی قبلی ترازنامه به شکل T ارائه میشد، در صورتی که در صورت های مالی جدید اقلام صورت وضعیت مالی یا ترازنامه به صورت ستونی زیر هم قرار می‌گیرند.

در صورتهای مالی قبلی اقلامی که از قدرت نقدشوندگی بالاتری برخوردار هستند در ابتدا گزارش می‌شدند اما در صورتهای مالی جدید اقلامی که از قدرت نقد شوندگی کمتری برخوردارند در ردیف های بالا تر قرار می‌گیرند.

یعنی در صورت های مالی جدید ابتدا دارایی های غیر جاری و سپس دارایی های جاری و در قسمت حقوق مالکانه و بدهی ها، ابتدا حقوق مالکانه و سپس بدهی های غیر جاری و در آخر بدهی های جاری گزارش می‌شود. مالیات بر درآمد در صورت سود و زیان قدیم با عنوان هزینه مالیات بر درآمد در نظر گرفته شده است.

صورت جریان های نقدی قدیم پنج طبقه بود اما در صورت های مالی جدید شامل سه طبقه به شرح زیر می باشد:

• جریان های نقدی حاصل از فعالیت های عملیاتی
• جریان های نقدی حاصل از فعالیت های سرمایه گذاری
• جریان های نقدی حاصل از فعالیت های تامین مالی

در واقع دو طبقه بازده سرمایه گذاری ها و سود پرداختی بابت تأمین مالی و مالیات بردرآمد از این صورت حذف شده است. اطلاعات قابل ارائه در صورت سود و زیان

صورت سود و زیان باید شامل اقلام اصلی باشد که مبالغ زیر را برای دوره ارائه کند:

• • درآمدهای عملیاتی
• • هزینه‌های مالی
• • سهم از سود یا زیان واحدهای تجاری وابسته و مشارکت های خاص که حسابداری آنها به روش ارزش ویژه انجام می‌شود
• • هزینه مالیات
• • یک مبلغ مجزا برای کل عملیات متوقف‌شده (به استاندارد حسابداری ۳۱ مراجعه شود)
• • سود یا زیان دوره
• سود یا زیان دوره، قابل انتساب به:
• ۱٫منافع فاقد حق کنترل
• ۲٫مالکان واحد تجاری اصلی.

در صورت سود و زیان، عنوان مالیات بردرآمد به هزینه مالیات تغییر یافته است. عنوان هزینه مطالبات مشکوک الوصول (هزینه استثنایی) به هزینه کاهش ارزش دریافتنی‌ها تغییر یافته است.

که طبق توضیح، هزینه کاهش ارزش دریافتنی‌ها در نتیجه ورشکستگی یکی از مشتریان عمده بوده، لذا طبق بند ۸۶ استاندارد حسابداری ۱، برای درک عملکرد مالی شرکت نمونه، تحت سرفصل جداگانه در صورت سود و زیان ارائه شده است.

نکته: چنانچه اجزای صورت سود و زیان جامع، محدود به سود خالص باشد، ارائه آن مورد ندارد.

اطلاعات قابل ارائه در صورت وضعیت مالی

واحد تجاری باید برای اقلام اصلی ارائه‌شده، طبقات فرعی بیشتری را متناسب با عملیات واحد تجاری، در صورت وضعیت مالی یا در یادداشت های توضیحی افشا کند، برای مثال:

• • اقلام دارایی های ثابت مشهود، طبق استاندارد حسابداری ۱۱ به طبقاتی تفکیک می‌شود.
• • دریافتنی ها به مبالغ دریافتنی از مشتریان تجاری، دریافتنی‌ها از اشخاص وابسته، پیش پرداختها و سایر مبالغ تفکیک می‌شود.
• • موجودی ها طبق استاندارد حسابداری ۸ به طبقاتی مانند موجودی کالا، ملزومات تولید، مواد اولیه، کار در جریان ساخت و کالای ساخته شده تفکیک می‌شود.
• • ذخایر به ذخایر مزایای کارکنان و سایر ذخایر تفکیک می‌شود و
• • سرمایه و اندوخته‌ها به طبقات مختلف مانند سرمایه پرداخت‌شده، صرف سهام و اندوخته‌ها تفکیک می‌شود.

مثال هایی برای مقایسه ترازنامه با صورت وضعیت مالی

در واقع صورت وضعیت مالی نام جدید ترازنامه می باشد. فرمت کلی ترازنامه دچار تغییر زیادی نشده و چند مورد از اجزای آن دچار تغییر شده اند. برای مثال نمونه ای از آنها ذکر میشود: سرفصل دارایی های نگهداری شده برای فروش در قسمت دارایی های جاری به دارایی‌های غیرجاری نگهداری شده برای فروش به عنوان آخرین مورد در دارایی های جاری، تغییر کرده است.

سرفصل سرمایه‌گذاری در املاک طبق استاندارد قدیم بعد از سرمایه گذاری بلند مدت و قبل از دارایی های نامشهود گزارش میشد اما در تجدیدنظر بعد از دارایی ثابت مشهود و قبل از دارایی نامشهود گزارش می‌شود.

نکته مهم اینکه قبلا در ترازنامه دارایی هایی که نقدشوندگی بالایی داشتند و بدهی هایی که سررسید آنها نزدیکتر بود در ابتدا گزارش میشدند اما طبق استاندارد تجدید نظر شده، این ترتیب عکس شده ، در قسمت دارایی ها ابتدا دارایی های غیرجاری و سپس جاری و در قسمت بدهی ها و حقوق صاحبان سرمایه ابتدا حقوق مالکانه و سپس بدهی های غیرجاری و جاری به ترتیب گزارش میشوند.

اطلاعات قابل ارائه در صورت تغییرات در حقوق مالکانه

طبق بند ۱۰۸ استاندارد شماره ۱ تجدیدنظر شده، واحد تجاری صورت تغییرات در حقوق مالکانه را باید طبق الزامات بند ۹ ارائه کند. صورت تغییرات در حقوق مالکانه شامل اطلاعات زیر است: مجموع سود و زیان جامع دوره، که جمع مبالغ قابل انتساب به مالکان واحد تجاری اصلی و منافع فاقد حق کنترل را جداگانه نشان می‌دهد.

برای هر یک از اجزای حقوق مالکانه، صورت تطبیق مبالغ دفتری ابتدا و پایان دوره که به‌طور جداگانه تغییرات موارد زیر را افشا می‌کند: ۱. سود یا زیان دوره ۲. سایر اقلام سود و زیان جامع ۳. معاملات با مالکان به عنوان مالک، که بطور جداگانه آورده مالکان و توزیع منابع بین آنها و تغییر منافع مالکیت در واحدهای تجاری فرعی که موجب از دست دادن کنترل نمی‌شود را نشان می‌دهد.

طبق بند ۱۱۱ استاندارد جدید، اجزای حقوق مالکانه در بند ۱۰۸، برای مثال، شامل هر طبقه از حقوق مالکانه تأمین‌شده،‌ مبلغ انباشته هر طبقه از سایر اقلام سود و زیان جامع و سود انباشته است.

صورت جریان های نقدی

طبق بند ۱۱۴ استاندارد جدید، اطلاعات جریان نقدی، برای استفاده‌کنندگان صورتهای مالی، مبنایی جهت ارزیابی توانایی واحد تجاری در ایجاد نقد و معادل نقد و ارزیابی نیازهای واحد تجاری به استفاده از آن جریان، فراهم می‌کند. استاندارد حسابداری ۲، الزامات ارائه و افشای اطلاعات جریان نقدی را تعیین می‌کند.

تاریخ اجرا

طبق بند ۱۳۹ استاندارد حسابداری شماره ۱، این الزامات در مورد کلیه صورت های مالی که دوره مالی آنها از تاریخ‌ ۰۱/۰۱/۱۳۹۸و بعد از آن‌ شروع‌ می‌شود، لازم‌ الاجراست.‌ اجرای الزامات این استاندارد، منجر به کنارگذاری استاندارد حسابداری ۱۴ نحوه ارائه داراییهای جاری و بدهی های جاری می‌گردد. ( لازم به ذکر است که ، اجرای همزمان این استاندارد و استاندارد حسابداری ۳۴ رویه‌های حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباه، موجب کنارگذاری استاندارد حسابداری ۶ گزارش عملکرد مالی می‌شود.)

استاندارد حسابداری شماره ۲

طبق بند ۲ استاندارد واحد تجاری باید صورت جریانهای نقدی را طبق الزامات این استاندارد تهیّه کند وآن را به عنوان بخش جدا نشدنی صورت های مالی برای هر دوره ای که صورتهای مالی تهیّه می شود ارایه نماید. طبق بند ۹ استاندارد،صورت جریانهای نقدی باید جریان های نقدی طبقه بندی شده برحسب فعالیتهای عملیاتی،سرمایه گذاری و تأمین مالی را گزارش کند که مشخصاً صورت جریانهای نقدی از سه بخش تشکیل می شود.

طبق بند ۵۷ استاندارد ۲، الزامات این استاندارد درمورد کلیّه صورتهای مالی از تاریخ ۰۱/۰۱/۱۳۹۸و بعد از آن لازم الاجراست و استاندارد شماره ۲ با عنوان ” صورت جریان وجوه نقد”.مصوب سال ۱۳۷۹ کنارگذارده می شود.طبق بند ۵۸ ، با اجرای استاندارد ۲ مصوب سال ۱۳۹۷ مفاد استاندارد بین المللی حسابداری شماره۷رعایت شده است .

استاندارد حسابداري ۳۴ با عنوان “رویه‌های حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباهات” مصوب سال ۱۳۹۷ که در مورد كليه‌ صورتهاي‌ مالي‌ كه‌ دوره‌ مالي‌ آنها از تاريخ‌ ۱/۱/۱۳۹۸ و بعد از آن‌ شروع‌ مي‌شود، لازم‌الاجراست‌.

نکته: اجرای همزمان این استاندارد و استاندارد حسابداری ۱ ارائه صورتهای مالی، موجب کنارگذاری استاندارد حسابداری ۶ گزارش عملکرد مالی می‌شود.

با اجراي‌ الزامات‌ اين‌ استاندارد، مفاد استاندارد بين‌المللي‌ حسابداري‌ ۸ رویه‌های حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباهات (ویرایش ۲۰۱۷) نيز رعايت‌ مي‌شود. استاندارد حسابداری ۳۵ ( مالیات بردرآمد) هدف این استاندارد تجویز نحوه حسابداری مالیات بر درآمد وچگونگي به حساب گرفتن آثار مالياتي جاري و آتي موارد زير است الف.

بازيافت (تسويه) آتي مبلغ دفتري داراييهايي (بدهيهايي) كه در صورت وضعيت مالي واحد تجاري شناسايي ميشوند؛ ب. معاملات و ساير رويدادهاي دوره جاري كه در صورتهاي مالي واحد تجاري شناسايي ميشوند الزامات این استاندارد ازتاریخ ۱/۱/۱۳۹۹ و بعد ازآن لازم الاجراست.

استاندارد حسابداری ۳۶ ( ارایه ابزارهای مالی ) هدف این استاندارد تعيين اصول ارائه ابزارهاي مالي به عنوان بدهي يا حقوق مالكانه و تهاتر داراييهاي مالي و بدهيهاي مالي ا ست. اين استاندارد براي طبقه بندي ابزارهاي مالي ،داراييهاي مالي، بدهيهاي مالي و ابزارهاي مالكانه؛ طبقه بندي درآمد مالي و هزينه مالي؛ سودتقسيمي، زيانها و سودهاي مربوط؛ و شرايط تهاتر يا عدم تهاتر داراييهاي مالي و بدهيهاي مالي كاربرد دارد و از ابتدای سال ۱۳۹۸ و بعد از آن لازم الاجرا می باشند.

با اجراي‌ الزامات‌ اين‌ استاندارد، مفاد استاندارد بين‌المللي‌ حسابداری ۳۲ ابزارهای مالی: ارائه (ویرایش ۲۰۱۷ ) نیز رعايت‌ مي‌شود. استاندارد حسابداري ۳۷ با عنوان “ابزارهای مالی: افشا” هدف اين ا ستاندارد، الزام واحدهاي تجاري به اف شاي اطلاعاتي در صورتهاي مالي ا ست تا استفاده ئكنندگان بتوانند موارد زير را ارزيابي كنند: الف.

اهميت ابزارهاي مالي براي وضعيت مالي واحد تجاري؛ و ب. ماهيت و ميزان ريسكهاي ناشي از ابزارهاي مالي، كه واحد تجاري طي دوره و در پايان دوره گزارش این استاندارد مصوب سال ۱۳۹۷ میباشد و در مورد كليه‌ صورتهاي‌ مالي‌ كه‌ دوره‌ مالي‌ آنها از تاريخ‌ ۱/۱/۱۳۹۸ و بعد از آن‌ شروع‌ مي‌شود، لازم‌الاجراست‌.

با اجراي‌ الزامات‌ اين‌ استاندارد، مفاد استاندارد بين‌المللي‌ گزارشگری مالی ۷ ابزارهای مالی: افشا (ویرایش ۲۰۱۷)، به استثنای بندهای ۹ تا ۱۲الف و ۲۰ تا ۲۴، رعايت‌ مي‌شود. استاندارد حسابداری ۳۸ترکیبهای تجاری -تجدیدنظر شده ۱۳۹۷ این استاندارد برای معامله یا رویداد دیگری که تعریف ترکیب تجاری را احزار میکند کاربرد دارد این استاندارد در سال ۱۳۹۸ مصوب گشته و لازم الاجراء از سال ۱۴۰۰ میباشد.

استاندارد حسابداری ۳۹ صورتهای مالی تلفیقی (تجدیدنظر شده ۱۳۹۷) هدف این استاندارد تعیین اصول ارائه و تهیه صورتهای مالی تلفیقی در زمانی است که واحد تجاری یک یا چند واحد تجاری دیگر را کنترل می کند این استاندارد مصوب جایگزین الزامات مربوط به صورتهای مالی تلفیقی مندرج در استاندارد ۱۸ تجدید نظر شده سال ۱۳۸۴ خواهد شد و لازم الاجراء از سال ۱۴۰۰ می باشد .

استاندارد حسابداری ۴۰ مشارکتها هدف این استاندارد، تعیین اصول گزارشگری مالی برای واحدهای تجاری است که در توافقهای تحت کنترل مشترک (یعنی مشارکتها)، منافعی دارند میباشد این استاندارد در سال ۱۳۹۸ مصوب و لازم الاجراء از سال ۱۴۰۰ میباشد .

استاندارد حسابداری ۴۱ افشای منافع در واحدهای تجاری دیگر هدف این استاندارد الزام واحد تجاری به افشای منافع اطلاعاتی است که استفاده‌ کنندگان صورتهای مالی را قادر به ارزیابی موارد زیر کند: الف. ماهیت منافع آن در واحدهای تجاری دیگر و ریسکهای مرتبط با آن منافع ب. آثار آن منافع بر وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریانهای نقدی واحد تجاری.

این استاندارد در سال ۱۳۹۸ مصوب و لازم الاجراء از سال ۱۴۰۰ میباشد استاندارد حسابداری ۴۲ اندازه گیری ارزش منصفانه بصورت پیش نویس تا ۳۱خرداد ۹۹ میباشد لازم به یادآوری است که مطالعه دقیق و آگاهی از مفاد استاندارد های حسابداری برای حسابداران و حسابرسان امری ضروری است و بکارگیری آنها در ثبت و نگهداری و افشاء رویدادهای مالی لازم است .

معمولا حسابدارانی که به استاندارد های حسابداری توجه ای نشان نمی دهند ازدسته حسابدارانی هستند که علاقه ای به ارتقاء دانسته ها و معلومات حسابداری و پیشرفت و کسب درآمد بیشتر در حرفه حسابداری ندارند.

چرا استانداردهای حسابداری مفید هستند؟

استانداردهای حسابداری، شفافیت گزارشگری مالی را در همۀ کشورها بهبود می­بخشد. همچنین، توانایی این را دارد که زمان و نحوۀ شناسایی، اندازه­گیری و نمایش رویدادهای اقتصادی را مشخص و معین کند. نهادهای خارجی، مانند بانک‌ها، سرمایه ­گذاران و سازمان‌های نظارتی، برای اطمینان از ارائۀ اطلاعات مرتبط و دقیق در مورد واحد تجاری، بر استانداردهای حسابداری تکیه می­کنند.

این اعلامیه ­های فنی، شفافیت در گزارشگری را تضمین کرده و مرزهایی را برای اقدامات گزارشگری مالی تعیین می­کنند.

استانداردهای حسابداری و اصول پذیرفته­ شدۀ حسابداری GAAP چیست؟

در ایالات متحده، اصول پذیرفته­ شدۀ حسابداری، در واقع مجموعۀ استانداردهای حسابداری را تشکیل می‌دهد که به­طور گسترده برای تهیۀ صورت­های مالی پذیرفته شده است. هدف آن، بهبود وضوح، سازگاری و قابل­ مقایسه ­بودن ارتباطات اطلاعات مالی است. اساساً، این مجموعه ­ای متداول از اصول استانداردها و رویه­ های حسابداری به شمار می­رود که توسط استانداردهای حسابداری مالی FASB صادر می­شود. همچنین، شرکت­های دولتی در ایالات متحده، باید هنگام تهیۀ صورت­های مالی حسابدارانشان، از GAAP پیروی کنند.

استانداردهای بین­المللی گزارشگری مالی  IFRS چیست؟

شرکت­ های بین­المللی از استانداردهای بین­المللی گزارشگری مالی IFRS پیروی می‌کنند. این استانداردها توسط هیئت استانداردهای حسابداری بین­المللی تنظیم شده است و به­عنوان دستورالعملی برای شرکت‌های GAAP غیرآمریکایی که صورت‌های مالی را گزارش می‌کنند، مورد استفاده قرار می­گیرد. به علاوه اینکه آن­ها برای ایجاد سازگاری با استانداردها و رویه­ های حسابداری، صرفنظر از شرکت یا کشور، به وجود آمده­اند. ضمن اینکه تصور می‌شود که  IFRS پویاتر از GAAP است؛ زیرا به­ طور منظم در پاسخ به یک محیط مالی همواره در حال تغییر، تجدید­نظر می­شود.

یکی از نکات حائز اهمیت این است که جامعۀ حسابداری کشور ایران، استانداردهای حسابداری خود را بر مبنای استانداردهای بین­ المللی حسابداری تدوین کرده است و تمام افراد موظف به رعایت آن و تهیۀ صورت­ های مالی هستند.

به­طور کلی، اکثر استانداردهای حسابداری شامل سه بخش مهم هستند:

اولین بخش از هر استاندارد حسابداری، قسمت شرح مسئله است. در این قسمت باید تمام مشکلات و چالش‌های موجود در حسابداری را به ­طور کامل توصیف کنید و شرح دهید.

دومین قسمت و مرحلۀ استانداردهای حسابداری، به بحث مستدل اختصاص یافته است. در واقع، در این قسمت باید توضیح کاملاً استدلالی راه­­ و ­روش­ های موجود را برای برطرف­کردن و حل مشکلات موجود در حرفۀ حسابداری بیان کنید.

آخرین قسمت از سه بخش استانداردهای حسابداری، به ارائۀ راهکارهای مطلوب اختصاص یافته است. در این این بخش باید راه­ های مناسب برای رفع مشکلات و تصمیم­گیری برای نظریه­ ها و راه­های مختلف را  توضیح دهید.

به­ طور کلی، استاندارد­های حسابداری، مواردی را تشکیل می­دهند که از مفاهیم پایۀ حسابداری ساخته شده­اند و برای ورود به این حرفه بسیار ضروری هستند. تاکنون ۳۳ استاندارد حسابداری تدوین و ساخته شده است.

هدف استانداردهای حسابداری چیست؟

استانداردهای حسابداری نیز با هدف مشخصی به وجود آمده­اند که در اینجا به برخی از آن­ها اشاره خواهیم کرد.

یکی دیگر از اهداف استانداردهای حسابداری، مربوط به ارائه و ایجاد فرم­های یکنواخت برای صورت­های مالی است؛ در واقع، با استفاده از استانداردهای حسابداری، فرم­های یک­شکل و ثابت برای صورت­های مالی موجود ارائه خواهیم داد.

به‌عنوان هدف سوم از تشکیل استانداردهای حسابداری، باید به آشکار­کردن و افشای یک سری از موارد خاص که مربوط به تأمین ملزومات است، اشاره کرد. در واقع، مصرف­ کنندگان و استفاده­ کنندگان از اطلاعات در جهت نظریۀ فردی و داوری باید مواردی را افشا کنند.

آخرین هدف استاندارد­های حسابداری، ایجاد و ارائۀ تصمیمات رسمی یا غیررسمی است که به ارزش­گذاری دارایی­ها و تعیین رقم درآمدها مربوط هستند.

آگاهی از گزارشگری مالی و استانداردهای گزارشگری مالی اساسی می‌تواند به ارزیابی امنیت و سایر تحلیل­های مالی کمک کند. از این رو، برخی از نکات مربوط به استانداردهای حسابداری در زیر خلاصه شده است:

هدف گزارشگری مالی، ارائۀ اطلاعات مالی در مورد واحد گزارشگر است که برای سرمایه‌گذاران موجود و بالقوه، وام ­دهندگان و سایر اعتبار­دهندگان، در تصمیم­ گیری راجع­به تأمین منابع به واحد تجاری مفید باشد.

نهادهای تنظیم استاندارد بخش خصوصی و مقامات نظارتی، نقش‌های مهم اما متفاوتی را در فرایند تنظیم استاندارد ایفا می­کنند. به­ طور کلی، نهادهای تنظیم استاندارد، قوانین را وضع می­کنند و مقامات نظارتی، قوانین را اجرا می­کنند. با این حال، تنظیم­ کننده­ ها معمولاً اختیار قانونی برای ایجاد استانداردهای گزارشگری مالی در حوزۀ قضایی خود را حفظ می­کنند.

چارچوب IFRS  مفاهیمی را بیان می­کند که زیربنای تهیه و ارائۀ صورت­های مالی برای استفاده ­کنندگان خارجی است.

شمارۀ ۱ صورت­های مالی IFRS، مجموعۀ کاملی از صورت­های مالی، شامل صورت­ وضعیت مالی یا ترازنامه، صورت سود و زیان جامع به هر دو شکل (یعنی یکی برای سود خالص و دیگری برای سود جامع و صورت ترکیبی از سود خالص و سود جامع)، صورت تغییرات حقوق صاحبان سهام، صورت جریان وجوه نقد و یادداشت­ها را شامل می­شود.

یادداشت­ها شامل خلاصه­ای از رویه‌های حسابداری مهم و سایر اطلاعات توضیحی است.

صورت­های مالی باید حداقل سالیانه تهیه شوند و شامل اطلاعات مقایسه ­ای دورۀ قبل باشد. همچنین، باید ویژگی سازگار­بودن را نیز دارا باشد.

در بسیاری از موارد، استفاده ­كنندۀ صورت­های مالی فاقد اطلاعات لازم برای انجام تنظیمات خاص مورد­نیاز برای دستیابی به قابلیت مقایسه بین شرکت‌هایی است که از IFRS  استفاده می‌کنند و شرکت‌هایی که از GAAP  ایالات متحده استفاده می‌کنند. در عوض، یک تحلیل­گر باید احتیاط عمومی را در تفسیر معیارهای مالی مقایسه­ ای که تحت استانداردهای حسابداری مختلف تولید می‌شوند، حفظ کند و بر تحولات قابل توجه استانداردهای گزارشگری مالی نظارت کند.

صورت­های مالی باید از الزامات ارائۀ خاصی، از جمله صورت طبقه ­بندی­ شدۀ وضعیت مالی یا ترازنامه، حداقل اطلاعات در صورت­های مالی و یادداشت­ ها پیروی کنند.

تعداد قابل توجهی از شرکت‌های فهرست­ شدۀ جهان تحت IFRS یا GAAP ایالات متحده گزارش می­دهند.

چرا استانداردهای حسابداری مفید هستند؟

استانداردهای حسابداری، شفافیت گزارشگری مالی را در همۀ کشورها بهبود می­بخشد. همچنین، توانایی این را دارد که زمان و نحوۀ شناسایی، اندازه­گیری و نمایش رویدادهای اقتصادی را مشخص و معین کند. نهادهای خارجی، مانند بانک‌ها، سرمایه­گذاران و سازمان‌های نظارتی، برای اطمینان از ارائۀ اطلاعات مرتبط و دقیق در مورد واحد تجاری، بر استانداردهای حسابداری تکیه می­کنند.

این اعلامیه­های فنی، شفافیت در گزارشگری را تضمین کرده و مرزهایی را برای اقدامات گزارشگری مالی تعیین می­کنند.

استانداردهای حسابداری و اصول پذیرفته­شدۀ حسابداری GAAP چیست؟

در ایالات متحده، اصول پذیرفته­شدۀ حسابداری، در واقع مجموعۀ استانداردهای حسابداری را تشکیل می‌دهد که به­طور گسترده برای تهیۀ صورت­های مالی پذیرفته شده است. هدف آن، بهبود وضوح، سازگاری و قابل­مقایسه­بودن ارتباطات اطلاعات مالی است. اساساً، این مجموعه­ای متداول از اصول استانداردها و رویه­های حسابداری به شمار می­رود که توسط استانداردهای حسابداری مالی FASB صادر می­شود. همچنین، شرکت­های دولتی در ایالات متحده، باید هنگام تهیۀ صورت­های مالی حسابدارانشان، از GAAP پیروی کنند.

استانداردهای بین­المللی گزارشگری مالی  IFRS چیست؟

شرکت­های بین­المللی از استانداردهای بین­المللی گزارشگری مالی IFRS پیروی می‌کنند. این استانداردها توسط هیئت استانداردهای حسابداری بین­المللی تنظیم شده است و به­عنوان دستورالعملی برای شرکت‌های GAAP غیرآمریکایی که صورت‌های مالی را گزارش می‌کنند، مورد استفاده قرار می­گیرد. به علاوه اینکه آن­ها برای ایجاد سازگاری با استانداردها و رویه­های حسابداری، صرفنظر از شرکت یا کشور، به وجود آمده­اند. ضمن اینکه تصور می‌شود که  IFRS پویاتر از GAAP است؛ زیرا به­طور منظم در پاسخ به یک محیط مالی همواره در حال تغییر، تجدید­نظر می­شود.

یکی از نکات حائز اهمیت این است که جامعۀ حسابداری کشور ایران، استانداردهای حسابداری خود را بر مبنای استانداردهای بین­المللی حسابداری تدوین کرده است و تمام افراد موظف به رعایت آن و تهیۀ صورت­های مالی هستند.

به­طور کلی، اکثر استانداردهای حسابداری شامل سه بخش مهم هستند:

اولین بخش از هر استاندارد حسابداری، قسمت شرح مسئله است. در این قسمت باید تمام مشکلات و چالش‌های موجود در حسابداری را به­طور کامل توصیف کنید و شرح دهید.

دومین قسمت و مرحلۀ استانداردهای حسابداری، به بحث مستدل اختصاص یافته است. در واقع، در این قسمت باید توضیح کاملاً استدلالی راه­­و­روش­های موجود را برای برطرف­کردن و حل مشکلات موجود در حرفۀ حسابداری بیان کنید.

آخرین قسمت از سه بخش استانداردهای حسابداری، به ارائۀ راهکارهای مطلوب اختصاص یافته است. در این این بخش باید راه­های مناسب برای رفع مشکلات و تصمیم­گیری برای نظریه­ها و راه­های مختلف را  توضیح دهید.

به­طور کلی، استاندارد­های حسابداری، مواردی را تشکیل می­دهند که از مفاهیم پایۀ حسابداری ساخته شده­اند و برای ورود به این حرفه بسیار ضروری هستند. تاکنون ۳۳ استاندارد حسابداری تدوین و ساخته شده است.

نویسنده: احسان مهدیزاده