حسابداری را می‌توان یک سیستم اطلاعاتی در نظر گرفت که بسیاری از سرمایه‌گذارها، مدیران و اعتباردهندگان از آن استفاده می‌کنند تا مسائل اقتصادی به بهترین شکل سر و سامان پیدا کنند.
در رابطه با حرفه حسابداری باید گفت که یک شغل حساس به حساب می‌آید، زیرا در آن محاسبات مربوط به کسب‌وکارها وجود دارد و اگر در اعداد و ارقام اشتباهی پیش آید، می‌تواند مشکلات بیشتری را ایجاد کند. همچنین باید بدانید که حسابداری انواع و سرفصل‌های گوناگونی دارد و از آنجایی که آشنایی با چنین مسائلی اهمیت دارد، تصمیم داریم در ادامه مقاله انواع حسابداری را برای شما معرفی کنیم تا از آن‌ها مطلع شوید.
دقت داشته باشید که در حسابداری برای آنکه استانداردها رعایت، رویدادهای مالی به درستی به ثبت و گزارش‌های مالی به‌خوبی تهیه شوند، عناوین گوناگونی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
هر یک از عناوین نیز موضوع و شرایط خاصی را نشان می‌دهند و به طور کلی آن‌ها را حساب می‌نامند. حال اگر شما تصمیم دارید در این زمینه مهارت‌های لازم را به دست آورید، باید متذکر شد که نیاز است برخی از سرفصل‌ها را بدانید. داشتن اطلاعات در رابطه با سرفصل‌ها این امکان را به شما می‌دهد که عملکرد بهتری داشته باشید.
سرفصل‌های حسابداری
- گروه حساب‌ها
- حساب‌های جزء
- حساب‌های تفضیلی
- حساب‌های معین
- حساب‌های کل
۵ موردی که نام آن‌ها را در اختیار شما قرار دادیم، از جمله سرفصل‌های حسابداری به حساب می‌آیند که هر کدام تعریف و ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.
گروه حساب‌ها: اولین موضوعی که باید در رابطه با آن اطلاعات داشته باشید، این است که چه نوع حسابی مورد استفاده قرار گرفته تا بتوانید در ادامه اقدامات لازم را انجام دهید.
حساب‌های کل: حساب‌های کل شامل مواردی چون حساب کل موجودی نقد و بانک، حساب‌های دارایی‌های جاری و حساب‌های دارایی سرمایه می‌شود که یک حسابدار باید بداند در رابطه با هر یک چه اموری را انجام دهد.
حساب‌های معین: از دیگر انواع سرفصل‌ها که به طور معمول کسب‌وکارهای حرفه‌ای با آن سر و کار دارند، می‌توان به حساب‌های معین اشاره کرد. این حساب‌ها شامل مواردی چون حساب صندوق‌ها، موجودی‌های بانکی، موجودی‌های ارزی و … می‌شود که بررسی آن‌ها نیازمند توجه و دقت بالا است.
حساب‌های جزئی: یکی از مهمترین بخش‌ها و سرفصل‌های حسابداری را می‌توان نوع جزئی در نظر گرفت. این نوع از حسابداری در مدت زمان کوتاهی انجام می‌شود و باعث می‌شود حسابداری در دقیق‌ترین و بهترین شکل صورت گیرد.
حساب‌های تفضیلی: این نوع از حساب‌ها را می‌توان زیرمجموعه از حساب‌های کل و معین در نظر گرفت. این نوع از حسابداری زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که بخواهیم حساب یک فرد یا بخشی از حساب یک کسب‌وکار را تشخیص دهیم.
در ادامه برای شما اطلاعات دیگری از حسابداری را مورد بررسی قرار می‌دهیم تا به طور کامل با انواع حسابداری و مسائل مربوط به آن آشنا شوید و بتوانید به درستی در این زمینه فعالیت داشته باشید.
تعریف حسابداری
همان‌طور که گفته شد، حسابداری یک سیستم است که از طریق آن می‌توان امور گوناگونی را انجام داد. از جمله این امور می‌توان به مواردی چون جمع‌آوری اطلاعات مالی، ثبت آن‌ها، طبقه‌بندی و در نهایت تهیه گزارش‌های مالی اشاره کرد.
حال شاید برای شما سوال پیش آید که چنین موضوع و اقداماتی به چه علت اهمیت دارد که در جواب باید گفت از طریق نرم افزار حسابداری، اطلاعات مربوط به هر حوزه‌ای، در اختیار مدیران و دیگر افراد ذینفع قرار می‌گیرند تا آن‌ها از اطلاعات استفاده کنند و اقدامات لازم را انجام دهند.
یک حسابدار چه وظایفی بر عهده دارد؟
یک حسابدار به شکل کلی، سه وظیفه دارد که این سه وظیفه را می‌توان ثبت اطلاعات، تهیه گزارش از اطلاعات ثبت شده و سپس ارائه آن‌ها به مدیریت یا یک مرجع قانونی در نظر گرفت. وظیفه اصلی شخص حسابدار به این شکل است که فرد اطلاعات را که به صورت داده خام هستند، در دفاتر یا نرم‌افزارهای مخصوص ثبت می‌کنند و در ادامه به آن‌ها نظم می‌بخشند.
این پروسه تا تکمیل پیش می‌رود و سپس یک صورت حساب مالی که آماده شده در اختیار ذینفعان که همان مدیران، سرمایه‌گذاران دولت و … هستند، قرار می‌گیرد.
آشنایی با انواع گوناگون حسابداری
همان‌طور که گفته شد، حسابداری از جمله مشاغل حساس و مهم به حساب می‌آید؛ از همین جهت انواع حسابداری را برای شما معرفی خواهیم کرد تا با هر یک از آن‌ها آشنا شوید. البته به طور کلی پیش از بحث در رابطه با این موضوع، بدانید که انواع حسابداری شامل مواردی چون حسابداری صنعتی، حسابداری مالی، حسابداری دولتی و حسابداری مدیریت می‌شود که در ادامه هر یک از آن‌ها را به صورت جدا مورد بررسی قرار می‌دهیم تا با آن‌ها آشنا شوید.
حسابداری صنعتی چه نوع حسابداری است؟
حسابداری صنعتی یکی از انواع حسابداری به حساب می‌آید که پس از انقلاب صنعتی به وجود آمد و مورد استفاده قرار گرفت. این نوع از حسابداری برای پی بردن و تعیین شدن بهای تمام شده محصولات تولیدی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در راستای چنین موضوعی کمک می‌کند.
در ادامه ابزارها و شیوه‌های گوناگونی مطرح شد که از طریق آن‌ها امکان هزینه‌یابی برای عملیات گوناگون میسر شد. امروزه حسابداری صنعتی جایگاه مناسبی را به خود اختصاص داده است و افراد بسیاری در حال استفاده از چنین سیستمی هستند تا بتوانند گزارشی را در جهت بهای تمام شده یک محصول یا خدمات ارائه دهند.
آشنایی با حسابداری مالی (Financial Accounting)
حسابداری مالی که تحت عنوان حسابداری گزارش نیز شناخته می‌شود، یکی از انواع حسابداری به نظر می‌رسد که ارزش و اهمیت بالایی دارد. شاید برای شما در رابطه با این نوع از حسابداری سوال پیش آید که هدف از چنین حسابداری چیست که در پاسخ باید گفت هدف از پرداختن به حسابداری مالی، تهیه صورت‌های مالی است.
حتی می‌توان به این موضوع اشاره داشت که حسابداری مالی به اصل تفکیک شخصیت نیز کمک کرد؛ یعنی از طریق آن صاحبان سرمایه امکان مشارکت در تجارت‌ها را به دست آوردند و به دنبال این موضوع، بنگاه‌های تجاری نیز توسعه و پیشرفت پیدا کردند.
همچنین موضوع دیگری که در راستای حسابداری مالی وجود دارد، مربوط به بازار سهام و بورس می‌شود که پس از پیدایش حسابداری مالی شکل گرفتند. البته موضوع دیگری نیز در راستای ایجاد بازارهای مربوط به بورس وجود دارد و آن افزایش شمار شرکت‌های سهامی است.
موضوع مالیات بر درآمد نیز یکی از موضوعات اصلی در زمان پیدایش حسابداری مالی بود که در راستای برقراری عدالت اقتصادی در نظر گرفته شد و به مرور زمان بخشی از نظام مالیاتی کشورها به حساب آمد.
حال شاید برای شما سوال پیش آید که نقش حسابداری مالی در رابطه با این موضوع چیست که باید متذکر شد برای تعیین مالیات بر درآمد، نیاز است سود خالص بررسی شود و برای محاسبه چنین سودی، باید صورت‌های مالی که میزان سود را نشان می‌دهند، آماده کرد. از همین جهت به یک حسابدار فعال در زمینه حسابداری مالی نیاز است تا چنین کاری را انجام دهد.
از جمله مراکز و افرادی که در حال استفاده از این نوع حسابداری هستند، می‌توان به مواردی چون دولت‌ها، بانک‌ها، سرمایه‌گذاران، کارگزاران سرمایه، مدیران موسسات، فروشندگان، بستانکاران بلندمدت، کوتاه مدت و … اشاره کرد.
حسابداری دولتی (Governmental Accounting)
از اواخر قرن نوزدهم میلادی، دولت‌های برخی از کشورهای اروپایی، تصمیم گرفتند که درآمد و هزینه سالانه خود را پیش‌بینی کنند و نتیجه در اختیار دیگر بخش‌ها قرار دهند. به نوعی این دست از دولت‌ها به دنبال راهی برای کنترل هزینه‌های سالانه خود بودند تا بتوانند نظم و ترتیب خاصی را ایجاد کنند.
تمام این شرایط سبب شد که دولت‌ها به سمت و سوی شاخه حسابداری کشیده شوند که در آخر حسابداری دولتی چنین موضوعی را مورد بررسی قرار داد. دقت داشته باشید که امروزه دولت بسیاری از کشورهای جهان در حال استفاده از حسابداری دولتی هستند تا بتوانند بر هزینه‌های خود نظارت داشته باشند.
حسابداری مدیریت (Management Accounting) چه نوع حسابداری است؟
یکی دیگر از انواع حسابداری را می‌توان از نوع مدیریت در نظر گرفت. در اواخر قرن نوزدهم فردریک تیلور شاخه‌ای خاص را تحت نام مدیریت علمی مطرح کرد.
حال شاید برای شما سوال پیش آید که علم مدیریت حسابداری چه علمی است که باید گفت علم مدیریت در یک تعریف خلاصه و کلی به روش‌های برخوردی که گفته می‌شود که به صورت منظم و منطقی در جهت پیدا کردن راه مناسب برای انجام و پرداختن به یک کار است. در واقع در این مدل از حسابداری، هر گونه اطلاع و آمار که برای انجام به یک کار نیاز به نظر می‌رسد را جمع‌آوری می‌کند و در اختیار سازمان و ارگان مخصوص می‌گذارد.
از جمله اطلاعاتی که از طریق این نوع از حسابداری جمع‌آوری می‌شود تا مورد بررسی قرار گیرد، می‌توان به مواردی چون بهای تمام شده نوعی از خدمات یا محصولات، مقدار تولید محصول، هزینه‌ای که تولید محصول نیاز دارد، قیمتی که باید برای فروش محصول در نظر گرفت، انتخاب منبع‌های مختلف برای فراهم کردن شرایط لازم و … اشاره کرد.
درواقع حسابدار فعال در این زمینه، موارد نام برده شده را تجزیه و تحلیل می‌کند، اطلاعاتی که به دست می‌آورد را از طریق دفترهای مخصوص یا نرم‌افزارهایی که در اختیارش است، جمع‌بندی می‌کند و به صورت یک گزارش در اختیار مدیر و دیگر ذینفعان قرار می‌دهد.
دقت داشته باشید که این دست از اطلاعات برای هر سازمان و مرکزی ضروری به نظر می‌رسد؛ چرا که می‌توانند از طریق آن‌ها فعالیت‌های خود را در ابتدا بهبود و سپس توسعه بخشند. از همین جهت و با توجه به این توضیحات، حسابداری مدیریت نوعی خاص از انواع حسابداری به حساب می‌آید که تاثیرگذاری بالایی دارد و امروزه مورد استفاده بسیاری از افراد و سازمان‌ها قرار گرفته است.
بررسی حسابداری منابع انسانی و تعریف آن
یکی از انواع حسابداری که مدت زمان کمی است مورد استفاده قرار گرفته و یک شاخه جدید به حساب می‌آید را می‌توان حسابداری منابع انسانی در نظر گرفت. در این نوع از حسابداری به منابع انسانی که در واقع مهمترین مولد برای ایجاد درآمد هستند، نگاه خاصی می‌شود.
در واقع می‌توان گفت حسابداری منابع انسانی، در واقع به حسابداری گفته می‌شود که در آن منبع انسانی به طور کامل شناسایی و ارزیابی می‌شود و سپس اطلاعاتی که از آن به دست می‌آید، در اختیار افراد ذینفع مربوط به آن قرار می‌گیرند. دقت داشته باشید که پیرامون حسابداری منابع انسانی، ۳ بخش اساسی وجود دارد که این سه بخش را می‌توان شناسایی، ارزیابی و گزارشگری در نظر گرفت.
بخش شناسایی: در این بخش بررسی‌های لازم صورت می‌گیرد تا کمیت و کیفیت منبع انسانی بررسی شود؛ سپس آمار مناسب و کاملی در اختیار شرکت، دولت، سازمان و … که به نوعی ذینفعان هستند، قرار می‌گیرد.
بخش ارزیابی: این بخش را می‌توان مرتبط با اندازه‌گیری ارزش اقتصادی و تعیین میزان مالی در نظر گرفت.
بخش گزارشگری: همان‌طور که از نام این بخش پیداست، گزارش‌های مالی تنظیم‌شده‌اند و در اختیار فرد مربوطه قرار می‌گیرند تا تصمیم‌های درستی در این راستا گرفته شود.
حسابداری در ایران و بررسی آن
امروزه در کشور ما ایران، حسابداری تعاریف، مفاهیم، جایگاه و شرایط گوناگونی دارد؛ اما نکته‌ای که باید حتما به آن اشاره شود، این است که حسابداری برای مدیران صاحبان کسب و کار و آن دسته از افراد که در حال تصمیم‌گیری برای شرکت، سازمان و … هستند، اهمیت بسیاری دارد و همین موضوع سبب شده است که آن‌ها فردی را به‌عنوان حسابدار استخدام کنند و بررسی امور گوناگون را به آن بسپارند. از جمله بررسی‌هایی که یک حسابدار در ایران انجام می‌دهد، باید به مواردی چون بررسی اسناد، مدارک، رسیدگی به حساب‌ها، بررسی فعالیت‌های مالی و … را نام برد.
نکته جالبی که در رابطه با حسابداری ایران وجود دارد، این است که چنین فعالیتی از سال ۱۳۱۴ مورد توجه قرار گرفت؛ اما به جای حسابداری به آن بیلان یا بدهکار، بستانکار می‌گفتند.
در ادامه قوانین گوناگونی در رابطه با امور مالی در نظر گرفته شد و در اختیار حسابداران قرار گرفت. تا جایی که امروزه حسابداری امروزه به یک بخش جدانشدنی از کسب‌وکارها تبدیل شده است و نبود آن می‌تواند مشکلات بسیاری را به همراه داشته باشد.
حسابداری عمومی (Public Accounting)
حسابداری عمومی در واقع به نوعی از حسابداری گفته می‌شود که بیشتر موسسات خدمات مالی به انجام آن می‌پردازند و خدمات گوناگونی را به مشتری ارائه می‌دهند. از جمله این مشتری‌ها می‌توان به اشخاص کسب‌وکارهای خدماتی، تولیدی، فروشگاهی، دولتی، غیرانتفاعی و دیگر اشخاص اشاره کرد.
همچنین لازم است که بدانید تمرکز این بخش بیشتر بر موضوعاتی چون حسابرسی، تسلیم اظهارنامه مالیاتی، آنالیز و مشاوره صورت‌های مالی و … است؛ اما گاهی اوقات این نوع از حسابداری در رابطه با موضوعات دیگر چون استراتژی‌ها کسب‌وکارها، تلفیق و مواردی این‌چنینی نیز بررسی‌هایی را انجام می‌دهد.
حسابداری بهای تمام شده (Cost Accounting)
یکی از انواع حسابداری که بسیار حساس است و باید به آن توجه ویژه‌ای شود، حسابداری بهای تمام شده به نظر می‌رسد. همان‌طور که از نام این نوع از حسابداری مشخص است، بهای محصولات یا خدمات پس از بررسی‌های لازم تعیین و اعلام می‌شود.
باید متذکر شد که این نوع از حسابداری بیشتر در سازمان‌ها و کارخانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد تا بتوانند از طریق آن بهای تمام شده محصول و خدمات خود را بیان کنند.
دقت داشته باشید که در حسابداری بهای تمام شده، تمام هزینه‌های ثابت و متغیر مورد بررسی قرار می‌گیرند. برای مثال می‌توان به هزینه‌هایی اشاره داشت که یک شرکت و کارخانه برای خرید مواد مورد نیاز می‌پردازد، هزینه‌ای که به کارمندان و کارگران می‌دهد، هزینه‌های نگهداری، حمل‌ونقل و موردهای دیگر اشاره کرد.
امروزه بیشتر کسب‌وکارهایی که فعالیت استاندارد دارند، از نوع حسابداری بهای تمام شده استفاده می‌کنند و با توجه به اصول و بخش‌های مهم و تاثیرگذار، محصولات و خدمات خود را قیمت‌گذاری می‌کنند. باید متذکر شد که چنین کاری می‌تواند از ضرر و زیان‌های کسب و کار بکاهد و سبب افزایش درآمد و سودآوری نیز شود.
حسابداری مالیاتی (Tax Accounting) چه نوع از حسابداری است؟
انواع حسابداری که تا به اینجا معرفی کردیم، توسط انجمن حسابداران رسمی کنترل و سازمان‌دهی می‌شوند؛ اما حسابداری مالیاتی به این شکل نیست و زیر نظر سازمان دارایی قرار دارد. این نوع از حسابداری می‌تواند قوانین مالیات مربوط به کسب‌وکارها را یکنواخت سازی کند و از همین جهت اهمیت بالایی دارد.
همچنین باید متذکر شد که حسابداری مالیاتی در جهت بررسی دقیق مالیات‌های پرداختی، کاهش بدهی‌ها، پر کردن اظهارنامه‌های مالیاتی و ارائه مدارک لازم نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. مورد دیگری که می‌توان برای حسابداری مالیاتی اشاره کرد، استفاده از آن برای برنامه‌ریزی مالیات است که این موضوع به اشخاص حقیقی و حقوقی کمک می‌کند تا میزان مالیات پرداختنی خود را کاهش دهند.
اگر شما تصمیم دارید یک حسابدار مالیاتی استخدام کنید، لازم است که بدانید به یک حسابدار آشنا با قوانین مالیاتی نیاز دارید؛ چرا که چنین فردی می‌تواند محاسبات را به شکل دقیق انجام دهد و در اختیار بخش و سازمان تعیین‌شده بگذارد. دقت داشته باشید که آشنایی شما با این دست از مسائل، برای فعالیت در زمینه حسابداری لازم است؛ پس حتما به نکات گفته‌شده توجه داشته باشید تا بهترین فعالیت را از خود ارائه دهید.
بیشتر بخوانید :
