اعتبار اسنادی چیست؟
اعتبار اسنادی (Letter of Credit) اسنادی هستند که موسسات مالی به‌عنوان اعتبار یک شخص حقیقی یا حقوقی صادر می‌کنند. به‌زبان ساده، در واقع تعهدی است برای پرداخت پول، که بانک به واسطه اعتبار، اسناد و دارایی‌های خریدار به فروشنده ارائه می‌کند.
اعتباراسنادی یکی از رایج‌ترین روش‌های پرداخت قراردادهای بین‌المللی است. زیرا بیش‌ترین تضمین را برای طرفین معامله فراهم کرده و ریسک فراوان معاملات بین‌المللی به‌مقدار چشم‌گیری کاهش می‌دهد. درصورت ارائه اسناد از یک بانک معتبر، فروشنده، کالا و خدمات خود را با اطمینان بالا ارائه می‌دهد.
هنگام انجام معاملات با اعتبار‌نامه اسنادی، علاوه‌بر وجود خود اعتبار‌نامه، موارد دیگری هم از جوانب مختلف باید بررسی شود. به‌طور مثال شخص یا طرف فروشنده باید بانک یا موسسه مالی صادر‌کننده اعتبار را مورد بررسی قرار دهد. با توجه به این‌موضوع، مواردی مانند فروشنده، خریدار، بانک صادر‌کننده و بانک ابلاغ‌کننده که فروشنده معرفی می‌کند، از اهمیت بالایی برخور‌دار هستند.
اعتبار اسنادی در معاملات بین‌المللی
معمولا در معاملات بین کشور‌های مختلف اعتبارات اسنادی دارای اهمیت زیادی هستند. بخشی از اهمیت اعتباراسنادی برای این معاملات مربوط به شرایطی مانند قوانین متفاوت کشور‌ها، فاصله زیاد و … است. با‌وجود چنین شرایطی استفاده از اعتبار‌نامه‌ها عقلانی به‌نظر می‌رسد.
با استفاده از این اعتبار‌نامه‌ها، در صورتی که خریدار نتواند مبلغ مورد نظر را در زمان مشخص بپردازد، بانک موظف به پرداخت مبلغ به فروشنده خواهد بود.
همچنین بخوانید : اصول حسابداری
گشایش اعتباراسنادی
ابتدا خریدار یا متقاضی باید درخواست خود را به بانک گشاینده اعتبار، ارائه دهد. در مراحل اولیه لازم است خریدار قرارداد و پیش فاکتور معامله را به بانک تحویل دهد. نکته مهم و قابل اهمیت در قرارداد و پیش‌فاکتور ذکر دقیق سر‌رسید است. بعد از طی ایم مراحل، خریدار باید مدارک ذیل را جهت گشایش اعتبار اسنادی به بانک تحویل دهد.
- مدارک احراز هویت و مجوز فعالیت شغلی
- بیمه‌نامه معتبر که بنا به درخواست خریدار از شرکت‌های بیمه صادر می‌شود. لازم‌به‌ذکر است برخی از شرکت‌های فروشنده خودشان کالا را تا مقصد بیمه می‌کنند.
- سایر مدارک شامل:سند حمل، گواهی بازرسی کالا و …
بانک گشاینده اعتبار‌نامه‌ها پس از بررسی موارد فوق و برخی از مدارک دیگر که براساس قوانین و مراتب اداری در هر‌کشوری متفاوت است، نسبت به اعتبار‌سنجی مشتری اقدام کرده و درصورت عدم اشکال، اعتبار‌نامه را صادر می‌کند.
انواع اعتبار اسنادی
اگر تا این‌قسمت از مطلب را با ما همراه بوده باشید، حتما برای‌تان شناخت انواع اعتبار‌نامه‌ها جالب و کاربردی باشد. در ادامه هر‌نوع از اعتبار‌نامه‌ها را به‌صورت مختصر و مفید بررسی خواهیم کرد.
- اعتباراسنادی تایید شده: خریدار برای این نوع اعتبار‌نامه باید اعتبار صادر شده از بانک اول را به تایید یک بانک تعیین شده از سوی فروشنده برساند. گاهی مواقع برخی از کشور‌ها خریداران را نسبت به گشایش اعتبارات یوزانس (نسیه) تشویق می‌کنند. اما به دلیل عدم ثبات وضعیت اقتصادی و یا کمبود ارز نمی‌توانند تعهدات خود را در قبال فروشنده انجام دهند که سبب بدبینی و سلب اعتماد از آن کشور می‌شود.
- اعتباراسنادی تایید نشده: این نوع اعتبار در شرایط عادی بدون نیاز به تایید بانکی دیگر گشایش می‌شود. معمولا در صورت عدم ذکر کلمه “تایید‌شده” به معنای عدم تایید اعتبار خواهد یود.
- اعتباراسنادی قابل برگشت: در این اعتبار‌نامه، بدون اطلاع فروشنده، خریدار و بانک ارائه‌دهنده می‌توانند تغییراتی را اعمال کنند. معمولا این نوع اعتبار‌نامه‌ها کاربرد زیادی ندارند؛ زیرا اعتماد فروشنده در آن به‌سختی جلب می‌شود.
- اعتبار غیر‌قابل برگشت: در اعتبار‌نامه‌های غیر‌قابل بازگشت برای انجام هر‌گونه تغییر و اصلاحی باید رضایت هر‌سه‌طرف جلب شود.
- اعتباراسنادی وارداتی یا صادراتی: این نوع اعتبار، زمانی که خریدار قصد واردات کالا به کشور خود را داشته باشد، اقدام به گشایش آن می‌کند. این اعتبار‌نامه نسبت به این‌که فروشنده کالا در یک کشور دیگر قرار دارد، صادراتی به‌حساب می‌آید.
- اعتبار قابل انتقال: دراین نوع اعتبار فروشنده حق دارد تمام و یا بخشی از اعتبار را به شخص یا اشخاصی واگذار کند. این نوع اعتبار، یک امتیاز خوب برای ذی‌نفع به شمار می‌رود.
- اعتبار غير‌قابل انتقال: به اعتباری اطلاق می‌شود که فروشنده حق انتقال یک بخش یا تمام اعتبار را به هیچ‌شخصی ندارد و به‌طور معمول در تجارت بین‌الملل اعتبار‌نامه‌ها به‌شکل غیر‌قابل انتقال هستند.
- اعتبار اسنادی نسيه يا مدت دار(يوزانس): این نوع اعتبار معمولا در کشور‌هایی که کمبود ارز دارند صورت می‌گیرد و به این‌صورت است که اعتبار، وجه بلا‌فاصله پس از تحویل کالا پرداخت نمی‌شود. در واقع فروشنده به خریدار مهلت می‌دهد تا پس از مدتی که در قرارداد ذکر شده وجه اعتبار را پرداخت کند. معمولا این‌اعتبار کاربرد زیادی ندارد.
- اعتباراسنادی ديداری: اعتباری است که در آن بانک، پس از رویت اسناد حمل (که توسط فروشنده به بانک ارائه می‌شود) و رعایت شرایط نوشته‌شده در قرارداد، وجه اعتبار را بلا‌فاصله به فروشنده پرداخت می‌کند.
- اعتباراسنادی اتکايی: این نوع اعتبار اسنادی از دو اعتبار جدا از هم تشکیل شده است. اعتبار نخست به نفع فروشنده‌ای گشایش می‌یابد که به هر‌دلیل توانایی تهیه و ارسال کالا را ندارد. اعتبار دوم برای فروشنده دومی گشایش می‌یابد که می‌تواند کالا را تهیه و ارسال کند و این نوع اعتبار توسط ذی‌نفع اول گشایش می‌یابد. در واقع فروشنده دوم واسطه بین خریدار و فروشنده اول خواهد بود.
- اعتبار ماده قرمز: اعتباری که در آن، فروشنده بخشی از وجوه اعتبار را قبل از ارسال کالا از بانک ابلاغ کننده دریافت می‌کند. این مبلغ به‌عنوان پیش‌پرداخت کل بهای کالا به‌حساب می‌آید. علت نام‌گذاری این اعتبار به ماده قرمز آن است که اولین‌بار بانک گشایش‌کننده این نوع اعتبار آن را با جوهر قرمز برای جلب توجه نوشت. این اعتبار‌نامه یکی از پر‌استفاده‌ترین اعتبار‌ها است و فروشنده‌ها اغلب سعی می‌کنند این اعتبار را دریافت کنند.
- اعتبار گردان: پس از این که فروشنده کل اعتبار را دریافت کرد، اعتبار به همان میزان مجددا شارژ می‌شود و نیاز به افتتاح مجدد اعتبار توسط خریداران نیست. این موضوع باعث شده تا اعتباری گردان به یکی از اعتبارات مورد استقبال خریداران تبدیل شود.
مزایای اعتبارات اسنادی
- استفاده از اعتبارات اسنادی باعث ایجاد اطمینان در فروشنده می‌شود. همان طور که گفته شد پس از حمل کالا به مقصد و تحویل آن به خریدار، فروشنده اسناد حمل را به بانک کارگزار ارئه می‌دهد و وجه اعتبار را مطابق با شرایط اعتبار از بانک دریافت می‌کند.
- با گشایش اعتبارات اسنادی، اکثر بانک‌ها این امکان را به خریدار می‌دهند تا از تهسیلات استفاده کند و کالای مورد نظر خود را خریداری کند.
- تاخیر در دریافت سفارشات اغلب باعث ضرر خریدار می‌شود که اعتبار اسنادی سبب می‌شود، فروشنده و خریدار تعهدات خود را به موقع انجام دهند. در‌حقیقت، این امکان وجود دارد که تاریخ حمل و تحویل نهایی کالا مشخص و ثبت شود تا کالا در تاریخ مقرر به خریدار تحویل داده شود.
- اسناد اعتباری با تعهد بانک برای پرداخت بها به جای خریدار، سبب کاهش ریسک در معاملات می‌شوند.
- یکی از مهم‌ترین مزایای اعتبارات اسنادی سرعت بخشیدن به معاملات است. در نگاه کلی می‌توان گفت استفاده از اعتبار‌نامه‌ها، اقتصاد را فعال‌تر می کند و تاثیر آن بر تولید و سایر بخش‌ها نیز بسیار کارآمد است.
معایب یا ریسک‌های اعتبار‌های اسنادی
استفاده از اعتبار اسنادی می‌تواند برای خریدار با ریسک‌هایی هم همراه باشد. مثلا ممکن است در صورت عدم تحویل کالا یا تحویل با شرایطی که مورد توافق نبوده می‌تواند برای خریدار درد‌سر‌ساز باشد.
همچنین بخوانید : پردرآمد ترین شاخه حسابداری
حتی ممکن است در بان‌های واسطه نیز مشکلاتی به‌وجود بیاید که برای خریدار خوش‌آید نخواهد بود. بنابر‌این در انتخاب نوع اعتبار‌نامه‌ها و بانک‌های صادر‌کننده و دریافت‌کننده آن‌ها باید دقت زیادی به‌خرج داد.
جمع‌بندی
اعتبارات اسنادی در واقع یکی از ابزار‌های تسهیل‌گر در معامله‌ها هستند. یکی از فواید آن‌ها، افزایش اطمینان و اعتماد طرفین معامله است و تردیدی که فروشنده در رسیدن به بهای کالای خود دارد را از بین می‌برد.
از سویی دیگر، خریدار هم ترجیح می‌دهد تا زمانی که کالا را کنترل نکرده وجوه آن را نپردازد و تحویل و تطبیق کالا با کیفیت‌های مورد انتظار به سرعت میسر نیست. از‌این‌رو، استفاده از اعتبار اسنادی روش میانه مورد توافق و رضایت طرفین معامله خواهد بود.
