اظهارنامه مالیاتی چیست؟

اظهارنامه مالیاتی با هدف افزایش شفافیت اقتصادی و رعایت عدالت مالیاتی صورت می‌پذیرد. سازمان امور مالیاتی در کشور وظیفه محاسبه مالیات جهت تامین مخارج عمومی جامعه را بر عهده دارد. بنابراین تمام بخش‌های اقتصادی یا همان افراد حقوقی فعال و همچنین تمام افراد حقیقی می‌بایست مالیات پرداخت نمایند.

این کار در قالب یک فرم به نام اظهارنامه مالیاتی صورت می‌پذیرد. در نهایت افراد مشمول مالیات آن را به امور مالیاتی ارائه می‌دهند. با ادامه مطالعه این مقاله اطلاعات بسیاری در مورد مالیات و اظهارنامه مالیاتی به دست خواهید آورد.

فهرست مطالب

• مالیات چیست؟
• انواع مالیات
• سال مالیاتی به چه معناست؟
• اظهارنامه مالیاتی چیست؟
• به چه اقدامی خوداظهاری می‌گویند؟
• چه افرادی مشمول مالیات هستند؟
• مزایای ارائه اظهارنامه مالیاتی چیست؟
• تنظیم اظهارنامه مالیاتی به چه صورت است؟
• تا چه مدت زمانی برای ارائه اظهارنامه مالیاتی وقت داریم؟
• آیاعدم ارائه اظهارنامه مالیاتی باعث جریمه می‌گردد؟
• به چه مدارکی برای ارائه اظهارنامه مالیاتی نیاز است؟
• آیا می‌شود اظهارنامه مالیاتی را پس از تکمیل و ارائه اصلاح کرد؟
• جمع‌بندی

مالیات چیست؟

قبل از شروع به صحبت در مورد اظهارنامه مالیاتی بهتر است راجع به ماهیت مالیات بیشتر بدانیم. مالیات نوعی هزینه است که دولت‌ها جهت تامین هزینه‌های عمومی و همچنین برای منافع اقتصادی کشور از دیگران دریافت می‌کنند.

شاید فکر کنید این یک هزینه اضافی است که می‌بایست به دولت بدهید اما برای خدمات و امکاناتی که دولت‌ها ارائه می‌دهند می‌بایست بنگاه‌های اقتصادی و همچنین افراد حقیقی نیز پرداختی در ازای آن داشته باشند.

محاسبه مالیات به دو روش علی الراس و خوداظهاری صورت می‌گیرد. در روش علی الراس کارشناسانی از سمت اداره مالیات مامور به تعیین میزان مالیات هستند اما در روش خوداظهاری همان طور که از نام آن پیداست افراد حقیقی و حقوقی طبق اظهاری میزان سود و زیان خود را در یک سال به اداره مالیات اعلام و سپس مالیات متناسب با آن را پرداخت می‌کنند.

مالیات‌ها به دو دسته تقسیم می‌گردند. مالیات مستقیم که بر روی درآمد و دارایی اعمال می‌شود و مالیات غیر مستقیم که بر روی کالاهای وارداتی اعمال می‌گردد.

انواع مالیات

مالیات مستقیم

مالیات مستقیم خود به دو دسته مالیات بر درآمد و مالیات بر دارایی تقسیم می‌شود.

• مالیات بر درآمد

یعنی در ازای دریافت هر نوع درآمدی مبلغی به عنوان مالیات از درآمد شخص یا اشخاص کسر می‌گردد. مشمولان می‌بایست حداکثر تا ماه چهارم سال مالی یعنی تیرماه اظهارنامه خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند.

مالیات بر درآمد حقوق، مالیاتی است که در صورت دریافت درآمد در ازای کار می‌بایست پرداخت گردد.

مالیات بر درآمد ملک، مالیاتی است که در صورت وجود درآمد ناشی از املاک که از واگذاری حقوق شخص نسبت به املاک به دست می‌آید پرداخت می‌گردد.

• مالیات بر دارایی

در این نوع مالیات، ثروت و دارایی مبنای پرداخت مالیات است. دارایی‌هایی مانند املاک، مستغلات، ارث و غیره.

مالیات بر ارث، به طوری که مالیات‌های مستقیم به اموال و دارایی‌های متوفی اعمال می‌شود.

مالیات حق تمبر، مالیاتی است که با ابطال تمبر بر روی اسناد، به آن‌ها اعتبار می‌بخشد و درآمدی هم برای دولت محسوب می‌شود.

مالیات املاک، مشمول تمام معاملات در حوزه ملک است.

مالیات خودرو به تمامی خودروهایی که کار مسافربری، حمل بار و کارهای راه‌سازی و غیره انجام می‌دهند تعلق می‌گیرد که می‌بایست در پایان سال با مراجعه به فاتر پیشخوان و یا پست از طریق خود اظهاری، مالیات خود را پرداخت می‌کنند.

مالیات مربوط به متوفی نیز به این گونه بوده که تمامی وارثین پس از فوت متوفی می‌بایست مبلغ ارزش تمام اقلام وی را مشخص کرده و به همراه مدارک فوت تا قبل از ۱ سال به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند.

مالیات غیرمستقیم

این نوع مالیات به صورت نامحسوس بر روی قیمت کالاها و خدمات ارائه شده اضافه می‌گردد. دارای سه نوع دسته‌بندی هستند:

مالیات گمرکی که بر روی کالاهای وارداتی اعمال می‌گردد.

مالیات بر ارزش افزوده این گونه است که تمام افراد مشمول مالیات باید هر سه ماه یک بار اظهارنامه مالیاتی ارزش افزوده خود را پر کرده و به اداره ارز افزوده تحویل دهند.

سال مالیاتی به چه معناست؟

سال مالیاتی به دوره مالی در یک سال برای نگهداری سوابق، گزارش درآمد و هزینه گفته می‌شود. آغاز سال مالیاتی همواره معطوف به اول سال شمسی نمی‌شود و بنا به نوع فعالیت می‌تواند هر موقع از سال باشد اما مدت زمان سال مالیاتی می‌بایست ۱۲ ماه باشد حتی اگر در طی چند ماه شخص یا اشخاص مشمول مالیات فعالیت و یا درآمدی نداشته باشند.

در مواردی که سال مالی با سال مالیاتی متفاوت می‌باشد یعنی لزوما از ابتدای سال شمسی شروع نشود؛ سال مالی ملاک تعیین مالیات قرار می‌گیرد و مشمولان تا چهار ماه بعد از اتمام سال مالی فرصت ارائه اظهارنامه را دارند.

اظهارنامه مالیاتی چیست؟

اظهارنامه مالیاتی همان گزارش ناشی از درآمدها، هزینه‌ها و سایر اطلاعات مالی است که باید به سازمان امور مالیاتی ارائه گردد. این گزارش می‌بایست در زمان مقرر و با رعایت تمام نکات مندرج در قانون مربوط به آن، به صورت کامل و جامع و همراه با مدارک مربوطه ارسال گردد. تمامی اسناد و مدارک باید طبقه‌بندی و مرتب باشند.

بهتر است میزان سود و زیان در آن درج شده باشد زیرا در غیر این صورت ممیزین اداره مالیات آن را انجام خواهند داد. شما برای پر کردن اظهارنامه می‌توانید از یک مشاور کمک بگیرید.

نکته قابل تامل این جاست: در صورتی که اظهارنامه برای شخص تکمیل گردد به آن خوداظهاری یا اظهارنامه مالیاتی شخصی می‌گویند. در صورتی که برای سازمان‌ها تنظیم شود به آن اظهارنامه مالیاتی مشارکت و یا اظهارنامه مالیات شرکت می‌گویند.

به چه اقدامی خود اظهاری می‌گویند؟

اگر افراد حقیقی و حقوقی اظهارنامه مالیاتی و مدارک خود را بدون دخالت کارشناسان مالیاتی برای محاسبه و پرداخت مالیات به سازمان امور مالیاتی تحویل دهند، خود اظهاری گفته می‌شود. پس از ارسال اظهارنامه کارشناسان آن را بررسی نموده و پس از تایید، مقدار مالیات اعلام شده توسط خود فرد یا افراد مشمول پرداخت می‌شود.

خوداظهاری امتیازاتی را برای افراد دارد. به طور مثال با ارائه خوداظهاری در سه سال متوالی می‌توان امتیاز خوش حسابی دریافت کرد که ممکن است تاثیری در پرداخت مالیات آن‌ها داشته باشد.

چه افرادی مشمول مالیات هستند؟

۱- تمام افراد حقیقی و حقوقی مقیم ایران که به فعالیت‌های تجاری چه در ایران و چه در خارج از ایران مشغول هستند.

۲- اتباع خارجی حقیقی و یا حقوقی که در ایران مشغول به امور تجاری هستند.

۳-ایرانی‌های مقیم خارج از کشور که در ایران فعالیت تجاری دارند.

۴- سازمان‌ها و موسسات دولتی

۵- شهرداری‌ها و تمام ارگان‌های زیرمجموعه آن

۶- شرکت‌های تعاونی

۷- وزارتخانه‌ها

۸- تمام اشخاص حقیقی اعم از کارگران، دامداران، کشاورزان و غیره

مزایای ارائه اظهارنامه مالیاتی چیست؟

• کمک به رشد اقتصادی کشور
• کمک به توسعه کشور
• اقزایش امکانات زیرساختی
• افزایش امکانات رفاهی برای شهروندان

تنظیم اظهارنامه مالیاتی به چه صورت است؟

امروزه با پیشرفت تکنولوژی تمام کارها به صورت الکترونیکی در بستری امن انجام می‌گردد که باعث تسهیل و تسریع کارها شده است. اظهارنامه مالیاتی به صورت الکترونیکی ثبت و پس از کامل شدن تایید و به سازمان امور مالیاتی ارسال می‌شود. شما می‌توانید به سایت سازمان امور مالیاتی مراجعه کرده و فرم مخصوص اظهارنامه مالیاتی را پر کنید.

این کار دارای ۵ مرحله است. ابتدا قبل از ثبت نام می‌بایست کد اقتصادی داشته باشید. سپس شماره تلفن خود را وارد کنید تا در طی تمامی مراحل تایید آن‌ها به شما اطلاع داده شود. اطلاعات و مشخصات را وارد کنید. در مرحله بعد اطلاعات ثبت نام و کاربری شما می‌بایست تایید گردد.

پس آن‌ها را به دقت وارد نمایید. در آخر این بخش به شما کد کاربری و رمز عبوری به صورت پیامک ارسال می‌گردد. مرحله بعدی ثبت الکترونیکی اظهارنامه مالیاتی است. مرحله اعتبارسنجی نیز تمامی پرونده‌های فیزیکی را با تمامی اطلاعات وارد شده تطبیق می‌دهد.

در صورت تایید اعتبارسنجی وارد بازه زمانی ۴۵ روزه می‌شوید که ارسال اظهارنامه الکترونیک است. در آخر اظهارنامه خود را با توجه به نوع مالیات پر کرده و تمام جداول مالی و ترازنامه مطابق با اسناد مالی را با دقت تکمیل می‌کنید.

پس از تمام مراحل و صحت تایید آن‌ها یک کد رهگیری برای شما ارسال می‌گردد و همچنین قبض مالیاتی شما صادر می‌شود.

تا چه مدت زمانی برای ارائه اظهارنامه مالیاتی وقت داریم؟

مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی ۴ ماه پس از سال مالی است. یعنی حداکثر تا تیرماه زمان دارید تا فرم اظهارنامه مالیاتی خود را به صورت الکترونیکی به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایید.

آیاعدم ارائه اظهارنامه مالیاتی باعث جریمه می‌گردد؟

اگر در موعد مقرر اظهارنامه مالیاتی خود را به هر دلیلی برای اداره مالیات ارسال نکنید محاسبه مالیات به صورت علی الراس صورت می‌گیرد. در صورت‌عدم ارسال اظهارنامه تا ۳۰ درصد مبلغ مالیات پرداخت نشده مشمول جریمه می‌شود. همچنین بدهکاران مالیاتی طبق قانون مالیات مستقیم می‌توانند توسط اداره مالیات ممنوع الخروج شوند.

به چه مدارکی برای ارائه اظهارنامه مالیاتی نیاز است؟

• اساسنامه شرکت با موضوع فعالیت
• آخرین آگهی تغییرات
• تصویر گواهی ثبت نام با علامت تجاری در روزنامه رسمی
• تصویر آگهی ثبت شرکت به روز شده در روزنامه رسمی
• تکمیل فرم خوداظهاری
• اجاره نامه یا سند شرکت
• کلیه مجوزهای صادر شده شرکت
• مشخصات هیئت مدیره و صاحبان امضا همراه با مدارک شناسایی آن‌ها
• صورت‌های گردش مالی و حساب سود و زیان
• گواهی ترازنامه
• تمامی قراردادهایی که طی یک سال بسته شده است.
• مانده سود و زیان دوره قبل
• گردش حساب تعدیلات سنواتی
• گردش حساب مواد اولیه و کالاهای تولید شده
• گردش حساب کالاهای بازرگانی
• گزارشی مبنی از درآمد در داخل و یا خارج کشور
• بهای تمام شده کالای تولید شده و فروش رفته همراه با تصاویر مدارک آن‌ها
• صورت قراردادها و درآمدهای پیمان کاری
• کد رهگیری
• شماره ثبت دفاتر قانونی
• انواع سندهای پرداخت مالیات دوره‌های قبل
• اطلاعات کارت بازرگانی
• نام کاربری و رمز عبور

آیا می‌شود اظهارنامه مالیاتی را پس از تکمیل و ارائه اصلاح کرد؟

در مالیات‌های مستقیم در صورتی که اطلاعاتی به اشتباه در اظهارنامه مالیاتی ثبت گردد، می‌بایست مشمول مالیات ظرف مدت یک ماه پس از ارسال اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی با ارئه مدارک لازم در صدد اصلاح آن باشد.

جمع‌بندی

اظهارنامه مالیاتی فرم یا فرم‌هایی است که توسط افراد حقیقی یا حقوقی به اداره مالیاتی ارسال می‌شود که درآمد، هزینه‌ها و سایر اطلاعات مربوط به مالیات را گزارش می‌کند. اظهارنامه‌های مالیاتی به مودیان مالیاتی این امکان را می‌دهد که بدهی مالیاتی خود را محاسبه کرده، زمانبندی پرداخت مالیات را تعیین کرده و یا برای بازپرداخت بیش از حد مالیات درخواست بازپرداخت کنند.

در بیشتر کشورها، اظهارنامه‌های مالیاتی باید سالانه برای یک فرد یا کسب و کاری با درآمد قابل گزارش، از جمله دستمزد، سود، سود سهام، سود سرمایه یا سایر سودها ثبت شود. این فرم به صورت الکترونیکی سالی یک بار پر شده و نهایتا برای اشخاص حقیقی تا ۳۱ خردادماه سال بعد و برای اشخاص حقیقی نهایتا تا ۳۱تیرماه سال بعد می‌بایست به سازمان امور مالیاتی کشور ارسال گردد.

نویسنده: احسان مهدیزاده