بازارهای بورسی انواعی از بازارها هستند که فعالیت‌های سرمایه گذاری در آن ها انجام می‌شود و افراد زیادی دارایی‌های خود را در آن جا سرمایه گذاری می‌کنند. حال امکان دارد برای شما این سوال ایجاد شود که بورس چیست؟
بورس یکی از همین انواع بازارها است که سرمایه داران، پول و سرمایه خود را در آن جا مورد معامله قرار می‌دهند. همچنین بورس را می‌توان یکی از مهمترین نهادها و ارکان‌های بازار سرمایه دانست.
از جمله مهمترین فعالیت‌هایی که در بورس انجام می‌شود، می‌توان به ایجاد شفافیت در بازار، مدیریت انتقال ریسک، تعیین قیمت‌ها، ایجاد بازارهای رقابتی و ایجاد پس انداز و سود دهی از طریق جمع آوری سرمایه‌های اندک اشاره کرد.
در بازارهای بورسی، همانند سایر بازارهای معاملاتی، دارایی‌ها به اشکال مختلفی وجود داشته و مبادله می‌شوند. به تازگی و ظرف چندسال اخیر، به علت استقبال بالای مردم از شرکت‌های بورسی و اهمیت ویژه آن‌ها، دولت معافیت‌های مالیاتی مشخصی را برای آن‌ها در نظر گرفته است.
این معافیت‌های مالیاتی به صورت یک مصوبه قانونی توسط اعضای مجلس شورای اسلامی به طور رسمی شکل گرفته است. اطلاعات مربوط به معافیت مالیاتی شرکت‌های بورسی را می‌توان با مراجعه به صفحه مالیات شرکت‌ها مطالعه کرد.
معافیت مالیاتی در شرکت‌های بورسی چه شرایطی دارد؟
در این قسمت از مقاله به معرفی و توضیح ماده ۱۴۳ قانون اساسی و تبصره‌های ان پرداخته‌ایم که مطالعه این مطالب می‌تواند مسئله معافیت از مالیات شرکت‌های بورسی را برای شما روشن‌تر و شفاف‌تر کند. این ماده از قانون اساسی به شرح زیر است:
ماده ۱۳۴ بیان می‌کند که به میزان ده درصد از مالیات بر درآمدی که مربوط به فروش کالاهای پذیرفته شده در بورس و به فروش رسیده در این نهاد است، به میزان ۱۰ درصد از مالیات بردرآمد مربوط به معامله شرکت‌هایی که سهام آن‌ها در بازارهای بورسی داخلی و بازارهای بورسی خارجی خرید و فروش می‌شوند و به میزان پنج درصد از مالیات بر درآمد حاصل از خرید و فروش سهام شرکت‌ها در بازارهای معاملاتی خارج از بورس، به مدتی معادل طول دوره فعالیت سازمان از نخستین سال پذیرش این سازمان‌ها به عنوان شرکت‌های بورسی تا سالی که این شرکت‌ها از لیست شرکت‌های رسمی و ثبت شده بورسی حذف می‌شوند، با به تایید رسیدن توسط سازمان بورس و اوراق بهادار شامل بخشش و عقو مالیاتی خواهند شد.
حال چنان چه شرکتی سهام‌های خود را برای انجام معاملات در بازارهای بورسی داخلی یا بازارهای بورسی خارجی یا حتی بازارهای خارج از بورس داخلی و خارجی سرمایه گذاری کند و سازمان بورس و اوراق بهادار در پایان دوره مالی تایید کند که این شرکت دارای حداقل بیست درصد سهام شناور و آزاد است، شرکت مورد نظر برای دریافت دو برابر معافیت مالیاتی یا بخشودگی مالیاتی واجد الشرایط خواهد بود.
تبصره شماره ۱_ یک مالیات مقطوع به مقدار ۴ درصد از ارزش اسمی هر نقل و انتقال سهام و سهم الشرکه و حق تقدم سهام و سهم الشرکه شرکا در شرکت های دیگر را از آن ها دریافت می کنند. در این صورت دیگر نیازی به دریافت مبلغی به عنوان مالیات بر درآمد و هزینه نقل و انتقال وجود نخواهد داشت.
منتقل کنندگان سهام و سهم الشرکه و حق تقدم سهام موظف هستند که پیش از انجام هر گونه انتقال سهم، مالیات سهم را به حساب مالی سازمان امور مالیاتی کشور واریز نمایند.
تمامی اداراتی که کار ثبت را بر عهده دارند یا دفاتر ثبت اسناد رسمی وظیفه دارند که در زمان ثبت رسمی تغییرات و تنظیم سند انتقال، گواهی مربوط به پرداخت مالیات را از مالکین سهام دریافت کرده و در پرونده ثبت و انتقال سهام ضمیمیه کنند.
تبصره شماره ۲_ کلیه شرکت‌های سهامی که توسط بورس اندوخته مشمول پرداخت نیم درصد مالیات سهام هستند و هیچ گونه مالیات دیگری به این سهام تعلق نخواهد گرفت.
تمامی شرکت ها به طور قانونی موظف هستند که تا آخرین روز ماه بعد از تاریخی که افزایش سرمایه، مالیات را به صورت واریز به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند.
نکات مربوط به این قانون
دو نکته بسیار مهم در رابطه با این قانون مالیاتی وجود دارد که باید به آن ها توجه داشته باشید. این دو نکته عبارتند از:
- مطابق با بند ۳۶ ماده واحده قانون مالیات مستقیم که در تاریخ ۳۱ تیرماه سال ۱۳۰۴ به تصویب رسید، موضوعات ذکر شده در ماده ۱۴۶ تکرار شده در ماده‌های ۱۳۳، ۱۳۴، ۱۳۹ به جز مطالب گفته شده در بندهای الف، ب و ز ذکر شده در ماده ۱۳۹، ۱۴۲ و ۱۴۳ و تبصره ۱ ماده ۱۴۳ به شکل مکرر تحت عنوان مالیات به نرخ صفر اعمال می‌شود.
- مطابق با تبصره ۳ ماده ۲۱۹ و مطالب ذکر شده در بند ۵۳ ماده واحده قانون تصویب شده در رابطه با قانون اصلاح پرداخت‌های مالیاتی مستقیم که در روز ۳۱ ام از تیرماه سال ۱۳۰۴ در تبصره ۹ ماده ۵۳، ماده ۸۶، ماده ۸۸، تبصره ۲ از ماده ۱۰۳، تبصره ۵ از ماده ۱۰۹، ماده ۱۲۶ و تبصره ۲ از ماده ۱۴۳، عبارت تا پایان ماه بعد از تاریخ افزایش سرمایه را می توان بنا به شرایط جایگزین عباراتی مانند طی ۱۰ روز، ظرف ۳۰ روز و منتهی ظرف ۳۰ روز کرد.
نکات تکمیلی مربوط به این قانون
در جریان پیگیری لایحه دو فوریتی افزایش سرمایه شرکت‌هایی که در بورس تهران یا فرا بورس ایران پذیرفته شده‌اند، مجلس شورای اسلامی به واسطه صرف سهام با ماده ۲ این لایحه با سلب حق تقدم موافقت کرد و تبصره این ماده را به تصویب رساند.
در ماده ۲ این لایحه ذکر شده است که شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران یا فرا بورس ایران من جمله شرکت‌های مشمول ماده ۱ این قانون و شرکت‌های دیگری که تا پایان مدت زمان اعتبار اجرای قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه برای افزایش سرمایه خود به شکل‌های مختلفی از جمله صرف سهام از طریق سلب حق تقدم و عرضه کردن سهام به شکل عمومی اقدام کنند.
چنان چه مستندات مربوط به این موضوع افزایش سرمایه را تا حداکثر چهار ماه بعد از اتمام سال مالی به اداره امور مالیاتی مربوطه تحویل داده شود و گواهی ثبت افزایش سرمایه را تا حداکثر سه ماه پس از اتمام تاریخ انقضای اظهارنامه به اداره امور مالیاتی تحویل داده شود، به میزان ۲۰ درصد از مبلغ این سرمایه افزایش یافته از سود مالی سال قبل از آن، شامل پرداخت مالیات به نرخ صفر خواهد شد.
طبق تبصره این ماده کاهش دادن سرمایه یا توزیع نقدی صرف سهام، بدون دستور احکام قضایی امکان پذیر نبوده و ممنوع است. کلیه اشخاص حقوقی که از اجرا کردن این حکم تخلف کنند، باید مبلغ دو برابر مشوق‌های مالیاتی مصوبه را به عنوان مجازات و جریمه پرداخت کنند.
همچنین سازمان بورس و اوراق بهادار وظیفه دارد که کلیه اشخاص حقیقی متخلف از پیروی از این قانون، شامل مدیر عامل شرکت، اعضای هیئت مدیره، هیئت عامل و… را متخلف اعلام کرده و برحسب نوع تخلف به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور معرفی کند.
سازمان ثبت اسناد و املاک کشور باید به مدت سه سال کلیه مناصب مربوط به مدیریت این افراد، مانند پست مدیر عامل، پست هئیت مدیره در کلیه شرکت‌هایی که دولتی، عمومی یا خصوصی هستند و… را از این افراد سلب کرده و داشتن این مناصب را برای آن‌ها ممنوع اعلام کند.
قانون معافیت از مالیات برای شرکت‌های بورسی متناسب با رعایت مقدار سهام شناور
قانون معافیت مالیاتی برای شرکت‌های مورد پذیرش در بورس یا فرا بورس، توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی و متناسب با میزان رعایت سهام شناور آزاد آن‌ها به تصویب رسیده است. این قانون با استناد به بررسی کردن لایحه مربوط به افزایش سهام و سرمایه شرکت‌های مورد پذیرش در بورس اوراق بها دار و فرا بورس ایران با صرف سهام و سلب حق تقدم به صورت ماده ۳ این لایحه تصویب شد.
ماده ۳ اصلاح شده این لایحه بیان می‌کند که معافیت مالیاتی ذکر شده در صدر ماده ۱۴۳ قانون مالیات‌های مستقیم که در تاریخ سوم اسفند سال ۱۳۶۶ و با انجام اصلاحات و الحاقات بعدی آن در رابطه با شرکت‌های مورد پذیرش بورس تهران و فرابورس ایرانیان، متناسب با رعایت میزان سهام شناور آزادی که شرکت در اختیار دارد و توسط سازمان بورس و اوراق بها دار اعلام شده است، اعمال خواهد شد.
بالا رفتن میزان سرمایه شرکت های بورسی که توسط شورای عالی بورس و اوراق بها دار به تصویب رسید
دستور العمل‌های مربوط به اجرای لایحه دو فوریتی افزایش سهام شرکت‌های مورد پذیرش بورس تهران و فرا بورس ایران، در طول مدت ۱ ماه و پس از موافقت اعضای مجلس شورای اسلامی و تایید نهایی شورای عالی بورس و اوراق بهادار به ثبت پایانی می‌رسد و تصویب خواهد شد.
با بررسی لایحه افزودن به سهام و سرمایه مورد قبول در بورس اوراق بها دار تهران و فرا بورس ایران و با صرف سهام همراه با سلب تقدم ماده ۴ و ماده ۵، نمایندگان مجلس شورای اسلامی این قانون را تصویب کردند.
طبق ماده ۴ این قانون، در ماده ۱۴۳ مالیات‌های مستقیمی تغییراتی را به صورت تغییر عبارت حداقل ۲۰ درصد سهام شناور آزاد به جمله حداقل ۲۵ درصد سهام شناور آزاد تغییر دادند.
همچنین نمایندگان مجلس ماده ۵ این قانون را تصویب کردند که طبق این قانون، سازمان بورس و اوراق بهادار و سازمان امور مالیاتی کشور موظف خواهند بود که حداکثر تا ۱ ماه بعد از لازم الاجرا شدن این قانون، دستورالعمل‌های مربوطه را تهیه کرده و برای تصویب به شورای عالی بورس و اوراق بهادار ارسال کنند.
خلاصه مقاله و نتیجه گیری
در این مقاله در رابطه با معافیت‌های مالیاتی شرکت‌های بورسی با شما صحبت کردیم و قوانین مربوط به آن را برای شما شرح دادیم. تبصره‌ها، مواد و لایحه‌ها را بررسی کردیم و میزان پرداخت مالیات را طبق شرایط مختلف توضیح دادیم.
البته می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با معافیت‌های مالیاتی شرکت‌ها با یک وکیل مجرب و متخصص در این رابطه مشورت کنید یا تعرفه‌ها را از صفحه مربوط به مالیات شرکت‌ها مشاهده کنید. امید است که اطلاعات موجود در این مقاله توانسته باشند مورد توجه شما واقع شوند و اطلاعات شما را در این رابطه افزایش دهند.
اما در موارد قانونی بهتر است به خواندن یک یا چند مقاله اکتفا نکنید و برای انجام کارهای خود و برنامه ریزی‌هایتان حتما با افراد متخصص مشورت کنید.
کسب اطلاعات کافی و لازم پیش از هر گونه اقدامی برای تاسیس شرکت و… می‌تواند تا حد زیادی کارهای شما را طبق برنامه پیش ببرد و از هرگونه سردرگمی یا ایجاد مشکلی برای کسب و کار شما در آینده جلوگیری کند.
