گیمیفیکیشن چیست و چگونه می توان از آن استفاده کرد؟

گیمیفیکیشن چیست و چگونه می توان از آن استفاده کرد؟

گیمیفیکیشن یا Gamification یکی از روش‌های نوین بازاریابی است که در دهه اخیر محبوبیت زیادی در بین بازاریابان و صاحبان کسب‌وکارهای مختلف پیدا کرده است. گیمیفیکیشن در بازاریابی شباهت بسیاری به بازاریابی چریکی دارد؛ چراکه در هر دوی این روش‌ها از اِلِمان‌ها، روش‌ها و خلاقیت‌هایی بکر استفاده می‌شود که ضمن درگیر کردن مخاطبین به فروش بیشتر و توسعه بیزینس‌‌ها می‌انجامد.

بزرگترین عامل رواج این روش از بازاریابی به تجربه کاری متخصصان کسب‌وکار برمی‌گردد. در واقع انسان‌ها هربار روش‌های تازه‌ و کاربردی‌تری برای توسعه فعالیت‌های خود پیدا می‌کنند که امروزه گیمیفیکیشن را می‌توان در صدر این روش‌های نوین جای داد. برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره این شیوه‌ی بازاریابی با ما همراه باشید.

گیمیفیکیشن چیست؟

گیمیفیکیشن  یا «بازی‌سازی» به اجرای روش‌های مبتنی بر بازی در محیط‌هایی گفته می‌شود که برای بازی در نظر گرفته نشده‌اند. به بیانی دیگر می‌توان گفت که گیمیفیکیشن در بازاریابی یعنی: «استفاده از روش‌های بازی‌گونه و سرگرم‌کننده برای درگیر کردن مخاطبین یک کسب‌وکار مشخص!» محیط کسب‌وکار با محیط‌های بازی فرق دارد اما با وارد کردن روش‌های بازی به آن می‌توان نتایج بهتری از آن کار گرفت.

تصور کنید که شما به یک فروشگاه زنجیره‌ای بروید و پس از خرید، در هنگام حساب کردن به شما یک کارت بدهند که روی آن یک جدول ۱۰تایی وجود داشته باشد. صندوقدار یکی از خانه‌های جدول را تیک زده باشد و به شما بگوید اگر همه ۱۰ خانه آن جدول با هربار مراجعه به آن فروشگاه تیک بخورد، شما می‌توانید برای بار یازدهم تا سقف مشخصی به‌صورت رایگان از آن فروشگاه جنس بردارید.

حالا تصور کنید که با گذشت یک یا دو هفته شما به محصولاتی نیاز دارید و باید دوباره به مرکز خرید مراجعه کنید. آیا برای‌تان فرقی نمی‌کند به کدام فروشگاه بروید؟ حدس می‌زنم شما هم همان فروشگاهی را انتخاب کنید که دفعه قبل با خرید از آن یک کارت با جدول‌ ده‌تایی گرفتید که یک خانه آن تیک خورده است.

همین‌که در این روش، شما کمی تمایل پیدا کرده‌اید تا دوباره به همان فروشگاه قبلی مراجعه کنید، گیمیفیکیشن انجام شده است و این بازی برای شما جذابیت پیدا کرده است. شاید تمایل شما در ابتدا نسبت به این موضوع کمتر باشد؛ اما اگر چند بار دیگر به آن فروشگاه رجوع کنید و تیک‌های بیشتری در جدول خود داشته باشید، هربار تمایل شما به خرید از آن فروشگاه بیشتر و بیشتر می‌شود.

هر روشی که بتواند مانند مثال فوق توجه مشتریان یک کسب‌وکار را جلب کرده و برای بازگشت دوباره به آن‌ها انگیزه بدهد، گیمیفیکیشن در بازاریابی خواهد بود. البته روش‌های گیمیفیکیشن در بازاریابی بسیار متنوع هستند. هرکسی بسته به گستردگی ایده‌پردازی‌ و خلاقیت خود می‌تواند روش‌های بکر و فوق‌العاده‌ای برای پیاده کردن بازی‌سازی در کسب‌وکار خود پیدا کرده و آن‌ها را اجرا کند.

مزیت‌های گیمیفیکیشن چیست؟

ممکن است این سوال برای برخی از دوستان ایجاد شده باشد که چرا گیمیفیکیشن در بازاریابی اهمیت دارد؟ مزایای این شیوه بازاریابی شامل چه مواردی می‌تواند باشد؟ برای پاسخ به این دست از سوالات می‌توانیم به مزیت‌های زیر رجوع کنیم:

• ایجاد انگیزه در مخاطبان

حتماً متوجه شده‌اید که هنگام استفاده از وسیله، نرم‌افزار، اپلیکیشن، سایت یا فایل خاصی حوصله‌تان سر رفته است. بی‌حوصلگی زمانی اتفاق می‌افتد که هیچ گزینه‌ی جذاب یا انگیزاننده‌ای در آن کار یا فعالیت خاص برای شما وجود نداشته باشد. گیمیفیکیشن می‌تواند این انگیزه را در هر محیط کاربری (فیزیکی یا مجازی) و در هر کسب‌وکاری برای مخاطبین شما ایجاد کند.

• ایجاد حس خوب در مخاطبین

شاید در نگاه اول احساس یک مخاطب نسبت به کسب‌وکار ما اهمیت نداشته باشد، اما همین حسی که هنگام روبه‌رو شدن با ما در یک مخاطب ایجاد می‌شود، عامل اصلی و تعیین کننده در خرید کردن آن مشتری از ما است. چه یک مخاطب به‌صورت فیزیکی به محل کار یا فروشگاه ما مراجعه کند و چه به صورت آنلاین به وبسایت یا صفحه مجازی ما وارد شود، در هر‌صورت اگر محیط کاری ما برای وی جذاب نباشد، تمایلی به خرید و استفاده از محصولات و خدمات ما نخواهد داشت.

این در حالی است که اگر مخاطب در همان لحظات ابتدایی بتواند حس خوبی از ما بگیرد، به‌صورت ناخودآگاه تحریک می‌شود تا بیشتر با ما ارتباط برقرار کند. یک گیمیفیکیشن جذاب و متناسب با محیط کاری ما می‌تواند این حس خوب را در مخاطبین ما ایجاد کند. البته عوامل بسیار بیشتری برای ایجاد این حس باید مورد توجه صاحبان کسب‌وکارها قرار بگیرد که گیمیفیکیشن تنها یکی از این موارد است.

• درگیر کردن ذهن مخاطبین

معمولاً در دنیای امروز، تعداد مشغله‌های ذهنی انسان‌ها به حدی زیاد شده است که تنها گزینه‌های بسیار مهم در ذهن ایشان باقی می‌ماند و سایر مواردی که در طول روز می‌بینند تا شب به صورت کامل از ذهن‌شان محو می‌شود. بازی‌سازی یا گیمیفیکیشن در بازاریابی یک محصول به‌صورتی خلاقانه و جذاب می‌تواند این ماندگاری را در ذهن اکثر مردم تضمین کند.

در واقع هرچیزی که برای انسان با حس خاصی همراه باشد در ذهنش می‌ماند. مثلاً ما هنگام قدم زدن در خیابان انسان‌های زیادی را می‌بینیم اما تنها آن دسته از انسان‌ها در خاطر ما می‌مانند که حس خاصی را در ما ایجاد کرده باشند؛ مثلاً شخصی که قد بسیار بلند داشته باشد، لباس عجیبی به تن کرده باشد یا کسی که به طرز عجیبی رفتار کرده باشد، به دلیل اینکه حس تعجب ما را تحریک کرده است در خاطرمان می‌ماند. در گیمیفیکیشن هم همین اتفاق می‌افتد که در ذهن‌ها می‌ماند.

• تمایل به تعامل بیشتر

وقتی انگیزه وجود داشته باشد، حس خوبی هم ایجاد شده باشد و ذهن هم درگیر باشد، یقیناً تمایل به تعامل بیشتر با عاملی که این سه مورد را در ما ایجاد کرده، تقویت می‌شود. همین موضوع باعث می‌شود تا افراد درگیر شده با گیمیفیکیشن بیزینس مربوطه ارتباط برقرار کرده و فروش‌های پی‌در‌پی برای آن کسب‌وکار رقم بخورد.

چطور می‌توانیم از گیمیفیکیشن در کار خود استفاده کنیم؟

با بررسی نمونه‌های گیمیفیکیشن در بازاریابی سایر کسب‌وکارها می‌توانید در زمینه اجرای گیمیفیکیشن در کار خود الگو بگیرید. اگرچه مفهوم گیمیفیکیشن در بازاریابی از سال ۲۰۱۱ مورد توجه کسب‌وکارهای مختلف جهانی قرار گرفت، اما این شیوه بازاریابی از دیرباز در بین مردم رواج داشته است.

در ادامه این مطلب از شبکه دانش فراپیام به معرفی چند نمونه عملی گیمیفیکیشن هم می‌پردازیم. بنابراین شما هم می‌توانید با ایجاد تغییرات جزئی در کار و حرفه خود از آن‌ها استفاده کنید. شاید اجرای بازی در کسب‌کارتان در ابتدا سخت به‌نظر برسد؛ به همین خاطر توصیه می‌کنیم ابتدا از روش‌های امتحان شده استفاده کنید و پس از اینکه نتیجه مطلوب گرفتید، ایده‌‌های بازی شخصی خود را اجرا کنید.

۸ اصل گیمیفیکیشن در بازاریابی نوین

هر شیوه بازاریابی اصول خاصی دارد که عدم اجرای تعدادی از آن اصول می‌تواند موفقیت آن شیوه را به چالش بکشد. اصولی که برای انواع شیوه‌های بازاریابی تعیین می‌شود، توسط متخصصین این رشته عنوان شده و اثربخشی آن‌ها به اثبات رسیده است. بنابراین برای اجرای درست گیمیفیکیشن در بازاریابی بهتر است اصول زیر را اساس کار خود قرار دهید:

• هدف از گیمیفیکیشن

می‌خواهید گیمیفیکیشن چگونه باعث رونق کسب‌وکار شما شود؟ هدف می‌تواند شامل افزایش مشتری جدید، جلب رضایت مشتریان فعلی، افزایش بازدید وبسایت‌، افزایش فالوورها و طرفداران، معرفی بیشتر محصولات و خدمات، افزایش فروش یا هر چیز دیگری باشد. هر بیزینس بسته به هدفی که دارد باید نوع خاصی از گیمیفیکیشن را پیاده‌سازی کند تا در نهایت به هدف موردنظر خود برسد. اگر بدون هدف کار کنید، ممکن است بازی‌سازی به نتیجه‌ای منجر شود که کسب‌وکار شما را به سمت ناکجاآباد سوق دهد. بنابراین اولین اصل گیمیفیکیشن در بازاریابی تعیین هدف است.

• استفاده از ترغیب‌کننده

ممکن است در ابتدا اجرای یک گیمیفیکیشن در بازاریابی شما بسیار خوب پیش رود و مخاطبین زیادی را به سمت شما هدایت کند اما پس از مدتی تمام آن‌ها ناپدید شوند. هر بازی هرچقدر هم که جذاب باشد، ممکن است پس از مدتی به روزمرگی انسان‌ها تبدیل شود.

بنابراین برای حفظ مخاطبینی که به دست آورده‌اید، باید از ترغیب‌کننده استفاده کنید. ترغیب  کننده می‌تواند شامل هر چیزی باشد که بتواند افراد را به ادامه بازی یا ادامه تعامل با شما سوق دهد. حتماً متوجه شده‌اید در برخی از بازی‌های رایانه‌ای پس از مدتی برای شما پیام‌هایی ارسال می‌شود که اگر بازی را ادامه ندهید، امتیازهایی را که تابه‌حال کسب کرده‌اید را از دست خواهید داد.

آفررها و پیشنهادات ویژه‌ی وبسایت‌هایی که به صورت ایمیل برای شما ارسال می‌شود هم نمونه دیگری است که در جهت ترغیب دوباره شما به ادامه فعالیت با آن‌ها انجام می‌شود. ارسال پیامک هم یک نمونه دیگر از ترغیب کننده‌ها است.
معمولاً بهترین روش برای ترغیب افراد، دریافت اطلاعات تماس مشتریان و مخاطبان است تا در مواقع لزوم برای آن‌ها پیشنهادات ترغیب کننده ارسال کنید.

• سادگی گیمیفیکیشن

خاصیت ذهن انسان این است که می‌خواهد در کمترین زمان، بیشترین فعالیت را انجام دهد. اگر گیمیفیکیشن شما فاقد این ویژگی باشد، افراد از انجام آن طفره می‌روند. بنابراین بهتر است گیمیفیکیشن در بازاریابی شما از حداکثر سادگی برخوردار باشد تا مبتدی‌ترین کاربران و مخاطبین هم بتوانند به‌راحتی از آن‌ استفاده کنند.

• اصلاح به‌وسیله بازخوردها

ممکن است یک بازی در نظر شما بسیار جالب و جذاب باشد و اهداف کاری‌تان را محقق کند اما از نظر مخاطبین این‌گونه نباشد. بهرحال بهتر است پس از اجرای هر بازی به بازخوردهای مشتریان و مخاطبین توجه ویژه‌ای داشته باشید. اگر لازم باشد تغییراتی در بازی ایجاد کنید یا کلاً آن را عوض کنید، زمانی مشخص می‌شود که بدانید افراد مخاطب شما چگونه از آن تاثیر می‌گیرند. بنابراین توجه به بازخوردها یکی از اصول مهم گیمیفیکیشن در بازاریابی است.

همچنین بخوانید : بازاریابی b2b چیست؟

• قابلیت معرفی

معمولاً مهم‌ترین عامل ایجاد بازی‌سازی در بیزینس‌های مختلف، جذب مخاطبین و مشتریان بیشتر است. اگر بازی شما تنها برای مخاطبین فعلی شما باشد، افزایش مشتری برای شما اتفاق نمی‌افتد. بنابراین بهتر است بازی خود را طوری طراحی کنید که افراد بتوانند آن را به هم معرفی کنند تا به مرور تعداد کاربران، طرفداران، مشتریان یا مخاطبین شما بیشتر شود.

• امتیاز عددی یا واضح

هرچقدر امتیازی که یک بازی به مخاطب می‌دهد، واضح‌تر باشد، اثرگذاری و جذابیت آن بالاتر خواهد بود. این وضوح به وسیله اعداد بهتر اتفاق می‌افتد. مثلاً افراد در برابر هر عمل یک یا چند امتیاز مشخص دریافت کنند. اگر امتیازات بازی مبهم باشد، جذابیت آن به شدت کاهش پیدا خواهد کرد.

• مثبت بودن

بازی‌های خشن یا منفی بر روی ذهن مخاطبین اثر مخرب و منفی به‌جای می‌گذارد. ممکن است شما خودتان شخصاً به بازی‌های جنگی علاقه وافری داشته باشید اما بهتر است گیمیفیکیشن در بازاریابی خود را براساس سلیقه شخصی‌تان انتخاب نکنید. به‌جای آن مثبت بودن یک بازی را معیار اجرای آن قرار دهید. یادتان باشد این شما نیستید که باید از بازی لذت ببرید، بلکه این مخاطبان شما هستند که باید لذت برده و تاثیر بگیرند.

• قوانین

هر بازی قوانین خاصی دارد. اگر بازی شما قانون نداشته باشد، هدف مشخصی هم ندارد. هرچقدر بتوانید قوانین واضح‌تری برای بازی خود تعیین کنید، انجام آن جذابتر خواهد شد.

اگرچه ممکن است در یک بازی موفق برخی از این اصول رعایت نشده باشند اما برای شروع باید این اصول را در نظر داشته باشید. پس از گرفتن بازخوردها می‌توانید اصول دیگری برای گیمیفیکیشن در بازاریابی خود تعیین کنید و براساس آن‌ها به پیش بروید.

سه نمونه عملی گیمیفیکیشن در کسب‌وکارها

نمونه‌های گیمیفیکیشن در بازاریابی بسیار گسترده هستند که اگر بخواهیم لیستی از انواع آن‌ها را ارائه کنیم، یک لیست بی‌انتها خواهیم داشت. اما در این مطلب به معرفی سه نمونه گیمیفیکیشن در بازاریابی بسنده می‌کنیم که الگوبرداری از آن‌ها در کسب‌وکارهای ایرانی به‌راحتی امکان پذیر است. بنابراین می‌توانید بازی خود را با این نمونه‌ها شروع کنید:

• گیمیفیکیشن جدول تخفیفی

همان جدول تخفیف ۱۰تایی فروشگاه زنجیره‌ای که قبلاً عنوان کردیم، می‌تواند با تغییرات جزئی در انواع کسب‌وکارها مورد استفاده قرار بگیرد. جدول شما می‌تواند بین سه تا بی‌نهایت خانه داشته باشد؛ اما هرچقدر تعداد خانه‌ها کمتر باشد، تمایل افراد به استفاده از آن افزایش پیدا می‌کند. می‌توانید جدول خود را در پشت کارت ویزیت‌تان چاپ کنید تا مشتریان تمام اطلاعات شما را یکجا به همراه داشته باشند.

• گیمیفیکیشن تخفیف شرطی

برخی از کسب‌وکارها جداول سودوکو یا بازی‌های راحتی مثل حل پازل یا انداختن تاس را در محیط کاری خود برای مشتریان ایجاد می‌کنند تا ایشان بسته به پیشروی خود در بازی تخفیف دریافت کنند. مثلاً با رد کردن یک مرحله پنج درصد تخفیف، دو مرحله هفت درصد، سه مرحله ۱۰ درصد و ……!  شما می‌توایند بسته به نوع کسب‌وکار و محیط کاری خود این نوع از گیمیفیکیشن در بازاریابی را در کارتان اعمال کنید. کار شما چه فیزیکی و چه مجازی باشد، می‌توانید چنین بازی‌سازی در آن انجام دهید.

• گیمیفیکیشن دعوت از دیگران

سایت‌ها و سرویس‌های بزرگی چون دراپ‌باکس «Dropbox» که در زمینه فضای ذخیره‌سازی ابری فعالیت می‌کند، از این شیوه گیمیفیکیشن در کار خود بهره برده‌ است. صاحبان این سرویس برای جذب هر کاربر تازه توسط مخاطبین فعلی‌شان فضای بیشتری به عنوان پاداش می‌دادند. مثلاً اگر کسی سه نفر دیگر را به استفاده از دراپ‌باکس ترغیب می‌کرد، در برابر معرفی این سه نفر، فضای رایگان بیشتری برای ذخیره‌سازی دریافت می‌کرد. نه تنها دراپ‌باکس، بلکه بسیاری از سایت‌ها و بیزینس‌های ایرانی و خارجی از این شیوه گیمیفیکیشن در بازاریابی خود استفاده کرده‌اند. شما می‌توانید با ایجاد تغییر در این روش، آن را به شیوه‌ای جذابتر و البته جدیدتر ارائه دهید.

سخن پایانی

توجه به اصول گیمیفیکیشن در ابتدای کار ضروری است. شما می‌توانید با استفاده از نمونه گیمیفیکیشن سایر کسب‌وکارها بازی اولیه خود را طراحی کنید و بازخورد دریافت کنید. همین بازخوردها ادامه راه را به شما نشان خواهند داد. هرچقدر از روش‌های نوین بازاریابی در کسب‌وکار استفاده کنید، شاهد رشد و پیشرفت بیشتر فعالیت خود خواهید بود. اگرچه زمزمه‌های بد بودن اوضاع بازار همیشه در سرزمین ما به گوش می‌رسد، اما می‌توانم به شما اطمینان بدهم که در صورت اجرای روش‌های صحیح بازاریابی می‌توانید شاهد پیشرفت‌های چشمگیری در کار خود باشید و هر روز بیشتر از دیروز درآمد کسب کنید.

نویسنده: احسان مهدیزاده