دسته چک به عنوان یک برگه دارای ارزش مالی شمرده می‌شود و افراد می‌توانند با داشتن آن همواره معاملات خود را به آسانی پیش برده و خرید کنند.
اما اگر دسته چک یا یکی از برگه‌های پر شده و امضا شده آن گم شده و یا به سرقت برود چه خواهد شد؟ طبیعی است که اگر این برگه گم شده یا سرقتی در دست فرد درستی نیفتاده باشد امکان برداشت مبلغ آن از حساب شما و سواستفاده از آن فراهم خواهد شد که علاوه‌بر ضرر مالی ممکن است از آن در کارهای خلاف قانون استفاده شود و شما متهم شوید.
پس به عنوان صادر کننده چک یا شخصی که آن را دریافت کرده است در صورت مواجه شدن با این مشکل باید یک سری اقدامات در راستای جلوگیری از پرداخت چک و نامعتبر کردن آن انجام دهید. بنابراین اگر اطلاعاتی درباره پیگیری چک‌های مفقودی و سرقتی نداشته و مراحل انجام آن را نمی‌دانید بهتر است در ادامه این مقاله از شرکت نرم افزاری فراپیام همراه ما باشید.
مراحل پیگیری چک‌های مفقودی و سرقتی
پیگیری چک‌های مفقودی و سرقتی در حالت کلی شامل سه مرحله اصلی است که عبارتند از:
- دستور عدم پرداخت وجه چک مورد نظر به بانک
طبق ماده ۱۴ قانون صدور چک در صورتی که چک مفقود، سرقت و جعل شده یا به وسیله کلاهبرداری، خیانت در امانت یا جرائم دیگری از این دست تحصیل شده باشد؛ صادر کننده چک، ذینفع یا نماینده قانونی این دو شخص می‌تواند یک دستور کتبی مبنی‌بر عدم پرداخت وجه چک منظور را در فرم‌های خود بانک به بانک ارائه دهد.
بانک نیز پس از احراز هویت فرد متقاضی از پرداخت وجه چک خودداری خواهد کرد. در صورتی که فردی چک را جهت نقد کردن به بانک ارائه دهد بانک گواهی عدم پرداخت چک را با ذکر دلیل اعلام شده توسط دستور دهنده صادر و تسلیم خواهد نمود.
اولین کاری که باید پس از مفقود شدن یا به سرقت رفتن چک انجام دهید اعلام آن به بانک صادر کننده دسته چک است تا وجه چک مسدود شده و از پرداخت آن جلوگیری شود.
برای انجام این کار شخص صادر کننده چک، ذینفع یا نماینده قانونی این دو شخص باید یک فرم مخصوص از بانک دریافت کرده و دستور کتبی جلوگیری از پرداخت چک مربوطه را به بانک ارائه دهد تا از پرداخت مبلغ در روزهای آینده جلوگیری کند.
بانک پس از بررسی و احراز هویت فرد متقاضی چک را به مدت یک هفته مسدود کرده و از پرداخت وجه آن خودداری می‌کند و در صورتی که چک جهت نقد شدن به بانک ارائه شود گواهی عدم پرداخت با ذکر علت آن که مفقودی یا سرقتی بودن چک است صادر خواهد شد.
- فرد دستور دهنده باید ظرف یک هفته به مراجع قضایی (دادسرا یا شورای حل اختلاف) مراجعه کند.
پس از این که صدر کننده، ذینفع یا نماینده قانونی این دو نفر دستور عدم پرداخت چک به بانک را ارائه داد تنها یک هفته فرصت دارد تا با مراجعه به مراجع قضایی ذی‌صلاح که در حال حاضر شامل دادسرا یا شورای حل اختلاف است تشکیل پرونده داده و با اعلام مفقود شدن یا به سرقت رفتن چک تشریفات لازم را انجام داده و گواهی مفقودی یا سرقت چک مربوطه را از مرجع قضایی دریافت کند.
- ارئه گواهی دریافت شده از مراجع قضایی مبنی بر مفقودی یا سرقت چک به بانک
در پایان طبق تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون صدور چک فردی که دستور عدم پرداخت چک را داده وظیفه دارد پس از اعلام به بانک، تشکیل پرونده و ثبت شکایت در مراجع قضایی ظرف مدت یک هفته گواهی مفقودی یا سرقت چک مورد نظر را به بانک ارائه دهد. در غیر این صورت پس از گذشت یک هفته بانک دستور عدم پرداخت را باطل کرده وجه چک را از محل موجودی به دارنده آن پرداخت خواهد کرد.
بنابراین بهتر است در اسرع وقت که مدت زمان کافی برای رسیدگی به پرونده شکایت خود را دارید به مراجع قضایی مراجعه کرده و پس از ثبت شکایت و دریافت گواهی مربوطه فورا آن را به بانک تقدیم کنید.
مهم‌ترین نکات در پیگیری چک‌های مفقودی و سرقتی
- ذینفع به فردی گفته می‌شود که چک به نام او صادر یا ظهرنویسی (امضا کردن چک برای تضمین یا انتقال آن به یک فرد دیگر) شده یا اگر چک در وجه حامل نوشته شده است به او واگذار شده باشد. به یاد داشته باشید که اگر دستور عدم پرداخت به بانک توسط صادر کننده چک و به درخواست ذینفع انجام می‌شود؛ پس بهتر است صادر کننده درخواست ذینفع را مکتوب کرده و آن را توسط او به امضا رساند تا در هنگام اثبات درخواست عدم پرداخت و طرح شکایت از بروز مشکلات احتمالی نظیر دستور خلاف واقع عدم پرداخت چک جلوگیری کنید.
- طبق ماده ۱۴ قانون صدور چک بانک موظف است زمانی که دستور عدم پرداخت چک را دریافت می‌کند طبق قانون و تا زمان تعیین و تکلیف وضعیت چک مورد نظر یا انصراف فرد دستور دهنده وجه چک را در حساب مسدودی نگهداری کند. بر اساس تبصره ۱ این ماده قانون برای مسدود کردن چک بانک باید ابتدا مبلغ چک را به یک حساب مجزا انتقال داده و سپس نسبت به مسدود کردن وجه چک اقدام نماید. اما پیروی از این تبصره زمانی که درخواست کننده انسداد خود صادر کننده چک نباشد و با توجه به ابهامات موجود در این ماده قانون بین بانک‌های مختلف اختلافات و مشکلاتی درباره تبصره ۱ وجود دارد.
- مراجعه به شورای حل اختلاف به عنوان یک مرجع قضایی تنها زمانی که چک مفقود شده باشد امکان پذیر است و در صورت وقوع جرایم دیگر نظیر سرقت چک، جعل چک، کلاهبرداری،خیانت در امانت و … باید به دادسرا مراجعه کرد زیرا در این مواقع نیاز به طرح شکایت کیفری علیه مجرم وجود دارد.
- بر اساس ماده ۱۴ قانون صدور چک ذینفع یا دارنده چک می‌تواند علیه فردی که دستور عدم پرداخت چک را صادر کرده است شکایت کند و اگر خلاف ادعای وی مبنی بر خلاف بودن دستور عدم پرداخت ثابت گردد دستور دهنده علاوه‌بر مجازات مقرر این عمل طبق ماده ۷ قانون صدور چک باید همه خسارت‌های وارد شده که به دلیل دستور عدم پرداخت روی داده را به دارنده چک پرداخت کند.
- در مواردی که چک شما بر اثر موارد مختلف نظیر آتش سوزی نابود شده است نیز می‌توانید از طریق اثبات مفقودی چک برای پس گرفتن دارایی‌های خود اقدام کنید. همچنین در صورت مفقود شدن یا به سرقت رفتن چک به هر دلیلی بهتر است هرچه زودتر به مراجع قانونی مراجعه کنید زیرا یک برگه چک امضا شده حکم پول نقد را داشته و امکان سوءاستفاده مالی از آن وجود دارد.
- تمام مراحل پیگیری اثبات سرقت چک که در بالا به آن اشاره شد را می‌توان برای انواع چک‌های صادره توسط بانک و اشخاص انجام داد و در حالت کلی تفاوتی میان مراحل انجام کار وجود نخواهد داشت.
راه‌های اثبات مفقودی چک
اثبات مفقودی چک با توجه به شرایط دارنده یا ذینفع چک شامل موارد گوناگونی است که عبارتند از:
- شهادت شهود در صورتی که فردی به عنوان شاهد وجود داشته باشد.
- نشر آگهی در روزنامه‌های رسمی مبنی بر مفقود شدن چک
راه‌های اثبات چک سرقتی
راه‌های اثبات سرقت جرم در قانون مجازات اسلامی شامل سه مورد است که عبارتند از:
- اقرار متهم
اقرار متهم به سرقت اولین و مهم‌ترین راه برای اثبات جرم سرقت است که شامل سرقت چک نیز می‌شود. بر اساس تبصره ماده ۲۱۸ قانون اثبات سرقت اقرار به سرقت در صورتی اعتبار شرعی دارد که در نزد قاضی انجام پذیرد بعد از این کار جرم ثابت شده و مجازات مجرم تعیین می‌گردد.
- شهادت به سرقت
در صورتی که شخصی شاهد عمل سرقت باشد و بتواند اطلاعات دقیق لحظه وقوع جرم را به قاضی ارائه دهد جرم سرقت ثابت می‌شود. تعداد شاهدان لازم برای اثبات جرم سرقت دو مرد عادل است که باید عاقل و بالغ باشند. در صورتی که شاهد شرایط لازم برای شهادت را نداشته باشد نیز قاضی اظهارات او را شنیده و بر اساس ارزش و اهمیت آن رای خود را صادر می‌کند.
- علم قاضی در اثبات جرم سرقت
قاضی با توجه به مستنداتی که در پرونده وجود دارد که شامل تحقیقات دادسرا و بازپرس درباره سرقت، نحوه رسیدگی به پرونده، نظر کارشناس، تحقیقات محلی، گزارش ضابطان دادگستری و …. می‌تواند رای خود را درباره مجرم و سرقت صادر کند.
نحوه جلوگیری از سوءاستفاده چک‌های مفقودی و سرقتی
تنها راه جلوگیری از سوءاستفاده چک‌های مفقودی و سرقتی این است که در اسرع وقت به بانک مراجعه کرده و دستور عدم پرداخت چک را صادر کنید و سپس بلافاصله شکایت خود را به مراجع قضایی ارائه دهید به این ترتیب از کلاهبرداری، سوء استفاده از چک و عواقب احتمالی آن جلوگیری شود.
پیگیری سرقت یا مفقودی چک سفید امضا
چک سفید امضا به منزله اسکناس بوده و امضا آن سبب اعتبار مالی آن می‌شود و اگر این چک گم شده یا به سرقت رود دارنده آن می‌تواند به راحتی با پر کردن آن و مراجعه به بانک وجه چک را دریافت کند.
این چک‌ها که معمولا برای تضمین بین افراد مبادله می‌شود در وجه حامل بوده و به راحتی می‌تواند مورد سوء استفاده قرار بگیرد. پیگیری این نوع چک نیز از طریق مراحل عنوان شده قابل انجام است و بهتر است در صورت بروز چنین مشکلی هر چه سریع‌تر اقدام کرده و شکایت کنید.
در مواردی که چک نزد دارنده باشد و مورد سوء استفاده قرار بگیرد صادر کننده چک می‌تواند بر علیه کسی که چک را دریافت کرده به مراجع قانونی مراجعه کند زیرا سوء استفاده صورت گرفته زمانی رخ داده که چک در نزد دارنده آن بوده است.
پیگیری سرقت یا مفقودی چک رمزدار بین بانکی
این چک‌های رمزدار که توسط بانک و به درخواست مشتری برای انتقال پول از یک بانک به بانک دیگر صادر می‌شود و نمی‌توان وجه چک را به صورت مستقیم دریافت کرد و آن را به حساب متقاضی دریافت چک در بانک واریز می‌کنند.
این چک‌ها از امنیت بالایی برخوردار بوده و امکان سوء استفاده از آن در هنگام سرقت یا مفقودی وجود نخواهد داشت زیرا دریافت کننده این نوع چک با دریافت آن به بانک دستور می‌دهد وجه چک در کدام بانک و به کدام حساب واریز شود پس به هیج وجه امکان سوء استفاده از آن وجود ندارد و در صورت مفقودی یا به سرقت رفتن آن می‌توان با مراجعه به بانک و اثبات سرقت یا مفقودی چک برای آن المثنی صادر کرده و وجه چک را برگرداند.
پیگیری سرقت یا مفقودی چک رمزدار بانکی
این نوع چک رمزدار نیز توسط بانک و به درخواست مشتری صادر می‌شود و در کلیه شعب بانک صادر کننده قابل نقد کردن است. این چک به منزله پول نقد بوده و اگر مفقود شده یا به سرقت برود هر شخصی می‌تواند با مراجعه به بانک وجه چک را دریافت کند بنابراین باید در اسرع وقت سرقت یا مفقودی آن را به بانک اطلاع دهد و باقی مراحل را پیگیری کند.
به یاد داشته باشید که اگر پشت این نوع چک‌ها امضا شود چک حامل شده و هر شخصی می‌تواند با مراجعه به بانک وجه آن را دریافت کند.
پیگیری سرقت یا مفقودی چک تضمین شده
چک‌های تضمین شده توسط بانک صادر می‌شوند و بانک وصول و پرداخت آن را تضمین می‌کند زیرا بانک هنگام صدور آن ابتدا مبلغ چک را از حساب درخواست کننده کسر کرده و در یک حساب مجزا نگهداری می‌کند.
در صورت سرقت یا مفقود شدن این نوع چک نیز صادر کننده چک یا ذینفع آن باید به بانک مراجعه کرده و دستور عدم پرداخت را ارائه دهند و سپس باقی مراحل را پیگیری کنند.
البته باید بدانید که طبق قانون صادر کننده این چک‌ها قابل تعقیب کیفری نبوده و قانون‌گذار نیز هیچ ضمانت اجرایی برای آن‌ها قائل نیست و برای اقامه دعوی این چک‌ها نیاز به اثبات جرم، نقض تعهد و اثبات التزام به پرداخت چک وجود دارد.
وظیفه بانک در قبال چک‌های مفقود شده یا سرقتی
بانک در این شرایط وظیفه دارد پس از احراز هویت فرد دستور دهنده مبنی بر عدم پرداخت چک از پرداخت آن به دارنده چک که احتمال مراجعه وی به بانک وجود دارد تا یک هفته خودداری کند و مبلغ چک را در حساب مسدود نگه دارد.
پس از یک هفته در صورت عدم مراجعه فرد دستور دهنده به مراجع قضایی و ارائه گواهی معتبر دادسرا یا شورای حل اختلاف به بانک، بانک می‌تواند وجه چک را از حساب مسدود خارج کرده و به دارنده چک پرداخت کند. البته دارنده چک می‌تواند از فردی که دستور عدم پرداخت چک را داده شکایت کرده و خسارت نیز دریافت نماید.
سوء استفاده از قوانین چک‌های مفقودی و سرقتی
در بعضی از موارد صادر کننده چک با مراجعه به بانک و بدون هیچ دلیل منطقی اعلام مفقودی یا سرقت چک را کرده و دستور عدم پرداخت را صادر می‌کند تا از نقد شدن آن توسط دارنده جلوگیری کند.
در این موارد اگر فرد دلیل موجهی برای انجام این کار نداشته باشد یا نتواند آن را ثابت کند مجرم شناخته شده و مراجع قانونی با وی برخورد خواهد کرد. این شخص علاوه‌بر پرداخت وجه چک باید جبران خسارت کرده و تمام خسارت‌های وارده به دارنده چک را که به دلیل دستور عدم پرداخت صورت گرفته پرداخت نماید.
در صورت مفقودی یا سرقت چک دارنده آن چگونه وجه چک را دریافت کند؟
دارنده چک می‌تواند پس از اعلام مفقودی یا سرقت چک و اثبات آن قصد مطالبه وجه چک را داشته باشد و با طرح دعوا علیه صادرکننده چک و ظهرنویس و ارائه مدارک معتبر برای دریافت چک برای دریافت وجه چک اقدام کند. البته این مورد اغلب برای چک‌های عادی رخ داده و شامل چک‌های تضمین شده یا رمزدار نمی‌گردد.
سامانه ساد ۲۴
استفاده از چک‌ها در معاملات علاوه بر آسان کردن کار ریسک بالایی نیز دارد که می‌تواند مشکلات بسیاری را برای صادر کننده یا دریافت کننده چک به وجود آورد. امروزه با معرفی سامانه ساد ۲۴ و نصب آن بر روی تلفن‌های همراه افراد می‌تونند به راحتی بسیاری از امور مربوط به چک‌های بانکی را در آن پیگیری کرده و از امکانات رایگان این نرم‌افزار استفاده کنند یکی از مهم‌ترین امکانات این سامانه استعلام مفقود یا سرقتی بودن چک و اعلام آن است که به وسیله آن صادر کننده و دریافت کننده چک می‌توانند به صورت ۲۴ ساعته و با خیالی راحت از آن استفاده کنند. از جمله امکانات این نرم‌افزار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استعلام صیاد و خوش‌حسابی صادر کننده چک
- استعلام سرقتی و یا مفقودی بودن چک دریافتی
- اعلام سرقت و مفقودی چک
- یادآور تاریخ سررسید چک‌ها
- امکان راس گیری چک‌ها
- مدیریت و بایگانی همه چک‌های در جریان با یک نگاه
جمع‌بندی
در حال حاضر استفاده از انواع چک در بسیاری از معاملات صورت می‌گیرد و امکان مفقودی یا به سرقت رفتن چک نیز همیشه وجود خواهد داشت.
به همین دلیل بهتر است قبل از دریافت هر نوع چکی از مفقودی یا سرقتی نبودن آن اطمینان حاصل کرده و در صورت بروز این مشکل نیز در اسرع وقت با مراجعه به بانک دستور عدم پرداخت چک را صادر کنید تا از بروز مشکلات احتمالی پیشگیری شود.
در این مقاله سعی کردیم مراحل پیگیری چک‌های مفقودی و سرقتی را به همراه نکات لازم به صورت کامل بیان کنیم تا در صورت مواجه با چنین مشکلاتی با داشتن علم کافی در سریع‌ترین زمان ممکن برای حل آن اقدام کنید.
بیشتر بخوانید :
