اصول محاسبه نرخ جذب سربار

اصول محاسبه نرخ جذب سربار

یکی از عواملی که بر روی هزینه نهایی محصولات و خدمات نقش بسزایی دارد، محاسبه نرخ جذب سربار است. از آنجایی که این هزینه به طور مستفیم در فرآیند تولید محصولات دخیل نمی­باشد پس نمی­توان آن را به همین راحتی به قیمت نهایی محصول یا کالا برای مصرف­کننده اضافه نمود. اما آیا می­دانید که سربار مشمول چه هزینه هایی می­شود؟ هزینه هایی مثل پول آب، گاز و برق یا بیمه و اجاره محل تولید محصولات را جزء هزینه های سربار می­دانند.

در این مقاله از فراپیام قصد داریم که با هزینه سربار، نرخ جذب سربار و اصول محاسبه آن آشنا شویم. پس با همراه باشید تا با آگاهی از این مبحث اصول حسابداری ، معلومات خود را بروز کنید.

هزینه سربار چیست؟

سربار یکی از اجزاء اصلی دخیل در بهای تمام شده و در واقع  هزینه ای است که به طور مستقیم در ساخت کالا و تولید محصولات دخالت ندارد و از این رو نمی­توان به آسانی این هزینه ها را به تولید کالا ارتباط داد.

هزینه هایی نیز هستند که مستقیما قابل شناسایی هستند اما منطقی یا مقرون بصرفه نیست که آنها را به یک کالای مشخص ربط داد؛ این هزینه ها را نیز گاهی به عنوان سربار طبقه بندی می کنند، مثلا استفاده از اسانس در صنایع مواد غذایی.

نمونه هایی از هزینه های سربار در اکثر موسسات تولیدی عبارتند از:

• هزینه اجاره کارخانه
• هزینه استهلاک ساختمان کارخانه
• هزینه روشنایی مکان
• هزینه حقوق سرپرستان
• هزینه سوخت کارخانه

زمان شناسایی هزینه­ های سربار

هزینه های سربار عمدتا در دو زمان شناسایی می­شوند:

• شناسایی هزینه قبل از شروع دوره مالی که به آن “سربار پیش­بینی شده” یا “سربار برآوردشده” می­گویند.
• پس از پایان دوره مالی که هزینه های تحقق یافته و آن “سربار واقعی” نام دارد.

نرخ جذب سربار چیست؟

عدد به دست آمده از محاسبه بهای تمام شده تولیدات پس از پیش بینی هزینه های سربار در آغاز دوره مالی تا پایان آن، نرخ جذب سربار نامیده می­شود. عوامل زیر در محاسبه نرخ جذب سربار نقش دارند:

• سربار برآورد شده
• مبنای جذب هزینه سربار ساخت یا تولید
• سطح فعالیت انتخاب شده

مبانی جذب سربار ساخت

سطح تولید بر اساس هر یک از مبانی جذب سربار کارخانه به شرح زیر بیان می­شود:

• ساعات کار ماشین آلات: ساعت کار ماشین در صورتی که ماشین آلات کارخانه اتوماتیک باشند، مناسب ­ترین مبنا برای جذب هزینه های سربار به شمار می­رود. در واقع برخی از این هزینه ها مانند استهلاک یا تعمیر و نگهداری ارتباط مستقیمی با ساعت کار ماشین دارند.
• هزینه مواد مستقیم: از آنجایی که ارتباط منطقی میان هزینه های مواد مستقیم و هزینه های سربار کارخانه وجود ندارد پس نمی­توان مبنای مناسبی برای جذب هزینه های سربار در نظر گرفت.
• هزینه کار مستقیم: در صورتی می­توان برای این مورد مبنایی در نظر گرفت که ارتباط مستقیمی بین ساعات کار مستقیم و هزینه های سربار کارخانه وجود داشته باشد.
• سربار واقعی: سربار واقعی یعنی هزینه هایی که در طول دوره مالی سپری شده به صورت واقعی به مصرف رسیده­اند.

همچنین بخوانید : مالیات شرکت تازه تاسیس

گروه­ های هزینه سربار در حسابداری صنعتی

یکی دیگر از مباحث مهم در اصول محاسبه نرخ جذب سربار، گروه بندی هزینه سربار در حسابداری صنعتی است که به سه گروه عمده زیر تقسیم می­شوند:

سربار ساخت: سربار ساخت شامل هزینه های تولید به جز دستمزد مستقیم و مواد خام مصرفی می­باشد. این هزینه در حساب سربار ساخت نشان داده می­شود و با عناوین دیگری چون سربار کارخانه یا هزینه های عمومی کارخانه شناخته می­شوند.

سربار اداری و تشکیلاتی: جز هزینه های دوره مالی بوده و به حساب سود و زیان انتقال می­یابند.

سربار توزیع و فروش: سربار توزیع و فروش نیز مانند سربار اداری و تشکیلاتی جزء هزینه های دوره مالی بوده و به حساب سود و زیان انتقال می­یابند.

متغیرهای لازم در محاسبه نرخ جذب سربار

سربار به طور کلی از دو بخش سربار ثابت و سربار متغیر تشکیل شده است. به هزینه هایی که با تغییر در حجم تولید دستخوش تغییر نشوند سربار ثابت و آنهایی که با افزایش یا کاهش حجم تولید تغییر می­کنند هزینه متغیر می­گویند.

فرمول اصلی محاسبه نرخ جذب سربار به صورت زیر است:

 مقدار بودجه ای، سربار بودجه ای = نرخ جذب سربار

به جز فرمول اصلی که در بالا نشان داده شد، سه فرمول دیگر برای محاسبه انواع سربارها وجود دارند:

 سربار متغیر جذب شده + سربار ثابت جذب شده = سربار جذب شده

سربار متغیر جذب شده + سربار ثابت جذب شده = سربار بودجه ای

سربار متغیر واقعی + سربار ثابت واقعی = سربار واقعی

اضافه جذب سربار چیست؟

یکی دیگر از موارد مهم برای محاسبه نرخ جذب سربار، اضافه جذب سربار است. در اصل از مقایسه دو متغیر سربار واقعی و سربار جذب شده، میزان انحراف سربار حاصل می­شود:

سربار واقعی – سربار جذب شده = اضافه جذب سربار

­اگر حاصل این عبارت، مثبت شود یعنی میزان سربار جذب شده از مقدار سربار واقعی بیشتر بوده است. اما منفی شدن حاصل فوق نشان دهنده اضافه جذب سربار است یا به عبارتی، میزان سربار جذب شده از میزان سربار واقعی کمتر است.

مثال محاسبه نرخ جذب سربار

برای اینکه با نحوه محاسبه نرخ جذب سربار بهتر آشنا شویم، مثالی در این زمینه می­آوریم:

اطلاعات شرکت کیمیا گستر به صورت زیر بوده و قرار است که نرخ جذب سربار و اضافه با کسر سربار این شرکت را محاسبه نماییم:

سربار برآوردی دایره ۱: ۶٫۵۰۰٫۰۰۰ ریال

ساعت کار مستقیم برآوردی دایره ۱: ۱۵۰ ساعت

سربار برآوردی دایره ۲: ۷٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال

ساعت کار ماشین آلات برآوردی دایره۲: ۱۰۰ ساعت

ساخت سفارش ۱ در دایره تولیدی۱: با ۴۰ ساعت کار واقعی

ساخت سفارش ۲ در دایره تولیدی۲: با ۲۰ ساعت کار واقعی

هزینه های سربار واقعی سفارش ۱ که شامل هزینه استهلاک ماشین آلات، برق مصرفی، بیمه و … است = ۲،۰۰۰،۰۰۰ ریال
هزینه­ های سربار واقعی سفارش ۲ = ۳،۵۰۰،۰۰۰ ریال

اکنون مطابق با اطلاعات بالا نرخ جذب سربار و سربار جذب شده را محاسبه می­کنیم:

مبنای برآوردی ، هزینه سربار برآوردی = نرخ جذب سربار.

همانگونه که متوجه شدید محاسبه نرخ جذب سربار یکی از مهمترین کارهایی است که شرکت ها و موسسات باید در دوره های مالی مختلف انجام دهند. امید بر آن است که با مطالعه مطالب بالا مفهوم نرخ جذب سربار را به خوبی درک کرده و بتوانید در صورت لزوم از آن استثاده نمایید.

نویسنده: احسان مهدیزاده