گواهی مالیات بر ارث و مراحل صدور آن به چه صورت است؟

مرگ یک عزیز همیشه بسیار دشوار است اما در میان نگرانی‌های بسیار، معمولاً شرایطی مشاهده می‌شود که وارث مجبور به انجام آن‌ها برای دریافت ارث خود است. این نوع شرایط مشکلات بیش تری را در زمان عزاداری برای عزیزان متوفی ایجاد می کند، آن ها باید به سرعت برای مقابله با این مشکل و دریافت گواهی مالیات بر ارث قبل از وقوع جریمه اقدام نیامند.

مالیات بر ارث رویه ای است که هدف آن شناسایی و به اشتراک گذاری دارایی های باقی مانده از متوفی است. به این ترتیب موجودی دارایی های خانواده را ساماندهی می کند تا تقسیم آن به طور عادلانه و با رعایت حقوق تک تک اعضای خانواده صورت گیرد. دریافت گواهی مالیات بر ارث برای رسمی کردن حقوق وراث ضروری است، زیرا این گواهی مالیات بر ارث است که تقسیم ارث را تنظیم می‌کند و انتقال مالکیت دارایی‌ها را تضمین می‌کند.

قانون ارث در ایران

موضوع مرتبط با ارث و میراث پس از فوت شخص آغاز می‌شود، هر فرد پس از مرگ خود اموال و دارایی‌هایی را از خود باقی می‌گذارد که باید بین وراث تقسیم شود. اما این ارث قبل از تقسیم شدن باید بررسی شود تا اگر فرد متوفی دارای بدهی بود، ابتدا آن بدهی پرداخت شده و آن چه باقی مانده است، تقسیم شود. در ایران مطابق با قوانین، تقسیم اموال کار نسبتا دشواری است، زیرا دارای شروطی است که باید حتما اجرا شود. در این تقسیم اموال، عوامل گوناگونی دخیل هستند، به طور مثال جنسیت فرد در میزان ارثی که می‌برد، تاثیرگذار است.

قانون مالیات ارث (قدیم و جدید)

در گذشته قوانینی که برای دریافت گواهی مالیات بر ارث استفاده می‌شد، سخت‌گیرانه‌تر بود و باعث می‌شد که وراث، هزینه بالاتری را برای دریافت آن پرداخت کنند. این هزینه به گونه‌ای بود که در برخی موارد مشاهده می‌شد که برای دریافت گواهی مالیات بر ارث، وراث باید %۶۵ از ارزش دارایی فردی که فوت شده است را به دولت تحت عنوان مالیات، پرداخت می‌کردند. بر اساس این قانون، میزان مالیاتی که توسط وراث باید پرداخت می‌شد، برابر با مجموع کل اموالی بود که فرد فوت شده داشت. همچنین در این قانون آمده است که نوع دارایی فرد اهمیتی ندارد و تنها ملاک تعیین مالیات، میزان دارایی فرد متوفی است. بر همین اساس، روی این قوانین، اعتراضاتی صورت گرفت و باعث تعدیل قوانین سرسختانه و وضع قوانین جدید شد. در قوانین جدید، به گروه‌بندی دارایی فرد فوت شده می‌پردازند تا براساس نرخی که به هر گروه می‌دهند، میزان درصد مالیات پرداختی مشخص شود. عوامل دیگری نیز در میزان مالیات پرداختی تاثیر گذار بودند که تغییر یافتند به طور مثال، اگر نسبت وراث به متوفی، نزدیک‌تر باشد، میزان مالیاتی که پرداخت می‌شود، کم‌تر است. نکته‌ای که وجود دارد این است که قوانین جدید از سال ۱۳۹۵ تغییر یافت و اگر شخصی قبل از این سال فوت شده باشد، مطابق با قوانین قبلی باید مالیات پرداخته شود.

طبقات وراث چیست؟

نسبتی که فرد فوت شده با وراث دارد به سه طبقه تقسیم می‌شود که میزان مالیات پرداختی برای هر طبقه متفاوت است.

طبقه اول شامل، وراث درجه اول یعنی پدر، مادر، شوهر، زن، فرزندان و نوه است. در طبقه دوم، وراثی که نسبت دورتری نسبت به طبقه اول دارند، قرار می‌گیرند مانند اجداد، خواهر، برادر و فرزندان آن‌ها و در طبقه سوم، وراث دورتر مانند دایی، خاله، عمه، عمو و فرزندان آن‌ها قرار می‌گیرند.

میزان مالیات ارث

عواملی که در میزان مالیات بر ارث دخیل هستند شامل نوع اموال فرد متوفی، زمان فوت و نسبتی که وراث با او دارند، هستند. قوانینی که از ابتدای سال ۱۳۹۵، وضع شد، مشخص کرد که هر یک از دارایی‌هایی مانند طلا، خودرو، زمین، ملک تجاری، ملک مسکونی، ملک اداری دارای در صد مالیات متفاوتی هستند که نسبت به قبل تغییر کرده است؛ زیرا در قوانین قدیم، تمام اموال متوفی، در صد مالیات یکسانی داشتند. هم‌چنین همان طور که پیش‌تر گفته شد، هرچه نسبت وراث به فرد متوفی، نزدیک‌تر باشد، میزان مالیاتی که پرداخت می‌کنند کم‌تر است و هرچه نسبت آن‌ها دورتر باشد، میزان مالیات پرداختی بیش‌تر است.

چگونه می توان ارث را به امور مالی اعلام کرد؟

دارایی‌های موروثی مشمول مالیات باید توسط ورثه و تا چند روز پس از فوت یکی از اعضای خانواده به دارایی اعلام شود. به یاد داشته باشید که سرپرست مسئولیت اداره دارایی فرد متوفی تا زمان اشتراک را بر عهده دارد و در این مقام، فوت یکی از اعضای خانواده را به اداره دارایی گزارش می‌دهد. برای این کار، باید اظهارنامه‌ای را به ترتیب در مورد شناسایی دارایی‌ها و نوع وارث تکمیل کنید. این اظهارنامه به منظور ابلاغ فوت به سازمان امور مالیاتی و پیگیری تعهد گزارش است. در میان خویشاوندانی که وارث قانونی هستند، نزدیک‌ترین افراد را ترجیح می‌دهند.

کدام وراث واقعا باید مالیات بپردازند؟

طبق قانون، پرداخت مالیات بر ارث اجباری است که این قانون باعث شد بسیاری از والدین در طول زندگی خود به فرزندان کمک مالی کنند تا این بار در طول ارث بر دوش آن‌ها نباشد. با این حال طبق قانون فعلی، این وراث همسر یا فرزندان، نوه‌ها، والدین یا پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها ملزم به پرداخت مالیات بر ارث هستند و باید دارایی‌های موروثی را به سازمان مالیاتی اعلام کنند.

مالیات بر ارث چیست؟

مالیات بر ارث باید توسط هر کسی که از ارث بهره می‌برد پرداخت شود. تمام ارث مشمول مالیات بر ارث باید توسط ورثه یا وراث به مقامات مالیاتی صلاحیت دار کشور ابلاغ شود.

مراحل صدور گواهی مالیات بر ارث

مرحله اول: دریافت گواهی انحصار وراثت

شاید شما نام انحصار وراثت را شنیده باشید، گواهی حصر وراثت، مدرک قانونی و سندی است که طبق آن سهم الارثی که وراث از فرد فوت شده دریافت می‌کنند، مشخص شده است. وراثی که به دنبال دریافت این گواهی هستند باید به یکی از دفترهای اسناد رسمی رفته و این مدرک را اخذ نمایند. برای دریافت این فرم باید در ابتدا فرم مخصوص آن باید توسط وراث پر شود و سه نفر به عنوان شاهد آن را امضا نمایند. پس از آن باید مدارک شناسایی و فرمی که پر کرده‌اند را به دفاتر خدمات قضایی برده تا در آن جا گواهی انحصار وراثت را برایشان صادر کنند. مدت زمانی که طول می کشد تا این گواهی صادر شود، نزدیک به ۲ ماه است. هنگامی که درخواست گواهی حصر وراثت توسط وراث یا نماینده آن‌ها به دفاتر و ادارات مرتبط ارسال شد، شورایی مانند شورای حل اختلاف، در گام نخست برای بررسی درخواست وراث، درخواست آن‌ها را در مجله‌های آگهی یا روزنامه‌هایی مانند روزنامه کثیر الانتشار چاپ کرده تا وارث دیگری پیدا نشود. نکته ای که وجود دارد این است که تنها افرادی که دارایی آن ها از ۳۰ میلیون بیش‌تر است، باید مراحلی مانند چاپ آگهی در روزنامه را طی کنند، زمانی که درخواست خود را ارسال کردید، شورایی تشکیل می‌شود که پس از دریافت و بررسی مدارک، گواهی حصار وراثت را صادر می‌کند.

چه افرادی حق اعتراض به گواهی حصر وراثت را دارند؟

زمانی که گواهی انحصار وراثت صادر می‌شود، دو گروه حق اعتراض دارند که در این صورت، دادگاه موظف است که جلسه دیگری تشکیل دهد تا بتواند به اعتراض آن‌ها رسیدگی کند. زمانی که در دادگاه، دادستان به این باور می‌رسد که فرد فوت شده هیچ گونه وارثی ندارد و درخواستی که برای انحصار وراثت انجام گرفته بی جهت است، می‌تواند به عنوان دادستان قضایی به این گواهی بی مورد اعتراض کند. گروه دومی که می‌توانند پس از دریافت گواهی انحصار وراثت اعتراض کنند، کسانی هستند که به‌عنوان وارث فرد فوت شده، در نطر گرفته نشده‌اند و یا گواهی که صادر شده است به ضرر آن‌ها است. اين افراد مي‌توانند اعتراض كنند و منتظر حكم تجديد نظر باشند.

مرحله دوم: پرداخت مالیات

پس از این که وراث، گواهی حصر وراثت را دریافت کردند، به اداره امور مالیاتی رفته تا مالیات مد نظر را بپردازند. در این اداره برگه‌ای تحت عنوان مفاصا حساب مالیات بر ارث به آن‌ها داده می‌شود تا این مرحله را نیز پشت سر بگذارند، مدت زمانی که برای سپری کردن این مرحله، نیاز است بین یک تا دوماه است.

مرحله سوم: دریافت سند تک برگی

وراث تا مرحله دوم، مالیاتی که بر ارث فرد فوت شده تعیین شده بود را پرداخت کرده‌اند اما این پایان کار نیست. زیرا زمانی کار به اتمام رسیده است که یک سند تک برگ به نام وراث صادر شده و به آن‌ها تحویل داده شده باشد. با استفاده از این سند تک برگ وراث می‌توانند اموال را بفروشند اما بدون داشتن این سند نمی‌توانند هیچ گونه فروشی در اموال داشته باشند. پس باید به همان مکان مرحله یک یعنی دفتر خانه مراجعه کرده و فرم مخصوص انحصار وراثت و مفاصا حساب مالیات را به آن جا تحویل داد. پس از تحویل مدارک، دفتر خانه، مدارک را به پست می‌فرستد تا پس از آن سند تک برگی پس از گذشت دو ماه به آدرسی که وراث درخواست کرند، پست شود.

مدارک مورد نیاز برای گواهی مالیات بر ارث

زمانی که برای دریافت گواهی مالیات بر ارث مراجعه می‌کنید باید مدارک زیر را آماده، همراه خود داشته باشد.

• اظهارنامه مالیات بر ارث
• اصل یا کپی از تصویر اسناد مطالبات و بدهی‌های متوفی
• اثبات مالکیت فرد فوت شده با توجه به دارایی و انواع تن
• اگر وکیل یا قیمی وجود دارد، ارائه اصل یا کپی از وکالت نامه با قیم نامه
• اگر فرد فوت شده، وصیت نامه دارد، یک کپی یا عکس از وصیت نامه
• کپی یا اصل گواهی فوت از مراجع ذی‌ربط

معافیت برای مالیات بر ارث

همان طور که گفته شد، یکسری قوانینی در زمینه مالیات بر ارث وجود داشتند که در قوانین جدید حذف شدند؛ به طور مثال، اگر یک وارث از طبقه یک، نسبت فرد فوت شده بود که دارای سنی کم‌تر از ۲۰ سال بوده و یا معلول باشد، از سهم الارث خود به میزان ۵ میلیون تومان از پرداخت مالیات معاف می‌شود.

شیوه محاسبه ارزش اموال

قیمت روز و جدیدی انتقال اموالی که به وراث منتقل می‌شود، مبنایی برای محاسبه ارزش اموال فرد فوت شده است. نکته‌ای که وجود دارد این است که برخی از افراد گمان می‌کنند که با طولانی کردن پروسه پرداخت مالیات، مالیات کم‌تری باید بپردازند که بر این اساس اشتباه می‌کنند. زمانی که وارث یا نماینده قانونی فرم مخصوص ارزیابی و گواهی مفاصا حساب را دریافت و تکمیل کرده و تحویل داد، تنها ده روز زمان دارد تا مالیات محاسبه شده را پرداخت کند.

احتساب مالیات برای دارایی های وقف شده

ممکن است فردی در زمان حیات خود یکسری از اموال خود را ببخشد و وقف کند، در این صورت در زمان پرداخت مالیات این نکته را در نظر می‌گیرند و برای آن راهکار دارند، اگر فرد فوت شده، اموال خود را به عنوان نذر به وارث بدهد، وراث باید مالیات بر ارث را بپردازند اما اگر اموال خود را به غیر از وارث وقف کند باید مالیات بر درآمد را پرداخت کند.

نکاتی برای اخذ گواهی مالیات بر ارث

• مطابق با قانون، وراث تنها ۶ ماه پس از مرگ متوفی زمان دارند تا اظهار نامه مالیات بر ارث را پر کرده و تحویل دهند.
• دستورات مرتبط باید توسط رئیس گروه مالیاتی صادر و ثبت دفتری شود.
• اظهارنامه به دفتر مرکزی که در تهران واقع شده است ارسال می‌شود که ارسال آن توسط امور مالیاتی است.
• رئیس گروه مالیاتی باید گزارش، کارشناسی دقیق مالیاتی را تایید کند.

سوالات متداول

مشمول قانون جدید هستم یا قانون قدیم؟

همان‌طور که در ابتدا گفته شد، قوانین مالیاتی از سال ۱۳۹۵ تغییر کرد و برخی از موارد حذف و یا کاهش یافت. در پاسخ به این سوال باید گفت که کسانی که تاریخ فوت‌شان قبل از سال ۱۳۹۵ است مشمول قانون قدیم هستند و کسانی که بعد از سال ۱۳۹۵ فوت شدند مشمول قانون جدید‌اند.

مالیات مشمولین قانون قدیم چقدر است؟

اگر شخصی که فوت شده دارای اموالی به ارزش ۵۰ میلیون تومان یا بیش‌تر باشد، وارث طبقه اول یعنی پدر، مادر، زن، شوهر، فرزند و نوه باید ۳۵ درصد از کل ارزش اموال را مالیات بدهند و اگر وارث از طبقه دوم باشد ۴۵ درصد و اگر از طبقه سوم باشد، مانند خاله، دایی، عمه و..۶۵ درصد باید مالیات بدهند.

اگر مالیات بر ارث را پرداخت نکنم چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر وارث، مالیات بر ارث را پرداخت نکند، نمی‌تواند اموالی که به او ارث رسیده است را به فروش برساند. علت این موضوع این است که زمانی که فردی می‌میرد، هنوز اموال به نام اوست و وارث برای فروش اموال مجبور است که سند تک برگی که گفته شد را دریافت کند.

شیوه محاسبه مالیات بر ارث چگونه است؟

مالیات بر ارث را هم می‌توان به صورت موردی و هم تکی پرداخت کرد.

مالیات وراث در اظهار نامه به چه صورت تقسیم می‌شود؟

بازرسین تشخیص مالیات، با توجه به نرخ روز، تمامی اموال منقول و غیر منقول فردی که فوت شده است را ارزش می‌گذارند و پس از آن که تمامی بدهی‌های فرد مانند وام، مهریه و‌‌‌….. از این میزان کم شد، با توجه به سهمی که به هر وارث تعلق می‌یابد، مالیات آن را نیز مشخص می‌کنند.

آیا زمانی که در یک طبقه وارث وجود داشته باشد، به طبقات دیگر هم ارث تعلق می‌گیرد؟

اگر در هر یک از طبقات حتی یک نفر به عنوان وارث باشد، وارث دیگر ارثی ندارد.

مالیات بر ارث را چه زمانی باید پرداخت کرد؟

پس از این که فرد، گواهی پرداخت مالیات را بر ارث را دریافت کرد، سازمان ثبت اسناد، املاک، ادارات مالی و اعتباری و نهادهای مرتبط مالی، دارایی‌هایی که فرد فوت شده به طور کامل داشته است را به وارث منتقل می‌کنند که اگر این کار را انجام ندهند، هر دو طرف مشمول جریمه می‌شوند.

آیا میزان مالیات بر ارث تمام طبقات به یک اندازه است؟

همان طور که در ابتدا گفته شد، مطابق با قانون، با توجه به نسبتی که وارث با متوفی وارد، میزان مالیات بر ارث فرق می‌کند، هرچه نسبت نزدیک‌تر باشد، میزان مالیات بر ارث کم تر است. به این صورت که کسی که در طبقه دوم وارث‌ها قرار دارد دو برابر و کسی که در طبقه سوم است، ۴ برابر کسی که در طبقه اول وارث‌ها قرار دارد باید مالیات بر ارث پرداخت کند.

بیشتر بخوانید:

گواهی ارزش افزوده چیست و چه کاربردی دارد ؟

معافیت‌های مالیات بر ارث کدامند؟

همه چیز در مورد مالیات بر ارث و میراث

اگر می خواهید نرم افزار دارایی ثابت بخرید این مقاله را از دست ندهید

نویسنده: احسان مهدیزاده