مهم‌ترین رکن شرکت سهامی، اساسنامه است. به‌طوری که کلیه‌ی شرکت‌های سهامی عام یا سهامی خاص دارای اساسنامه هستند. باید متذکر شد که اساسنامه، روابط شرکا، حدود اختیارات و هیئت‌مدیره را تعیین و تکلیف سود و زیان حاصل شده از شرکت و مدت زمان انحلال آن را مشخص می‌کند. البته اساسنامه بر اساس نظر موسسین شرکت و سهامداران آن بوده و رعایت قوانین آن لازم و ضروری است.
اساسنامه در حقیقت سندی است که به شرکت اعتبار می‌دهد و در آن هدف، نحوه فعالیت، وظایف اعضای هیئت‌مدیره، سهامداران، بازرسان شرکت، مجامع عمومی، تعداد مدیران و نحوه انتخاب مدیران بعدی که ممکن است فوت، استعفا، محجور یا معزول شده‌اند را تعیین می‌کند. همچنین دقت داشته باشید که تمام مفاد اساسنامه لازم‌الاجرا هستند.
همان‌طور که در زندگی هر فردی، شناسنامه نشان‌دهنده هویت شخص است و به آن شخص اعتبار می‌دهد، در اساسنامه هم وظایف مدیران و مسئولین نیز قید می‌گردد و هریک با کمک قوانین نوشته شده در اساسنامه حدود مسئولیت خود را متوجه می‌شوند. پس شرکت‌های سهامی عام و خاص باید اساسنامه داشته باشند.
شرکت‌نامه چیست؟
شرکت‌های کوچک نیاز به اساسنامه ندارند و می‌توانند از شرکت‌نامه استفاده کنند. شرکت‌نامه مخصوص شرکت‌های کوچک با وظایف محدود است و شرکت‌های سهامی و تعاونی به شرکت‌نامه نیازی ندارند. شرکت‌نامه نوعی سند رسمی بین دو یا چند شریک، برای تشکیل شرکت تجاری تنظیم می‌شود و بنا بر ماده ۱۹۷ قانون تجارت پس از تشکیل شرکت، در همان ماه اول باید خلاصه‌ای از شرکت‌نامه و پیوست‌های آن به وزارت دادگستری ارسال شود.
این سند از اسناد معتبر محسوب می‌شود و در حقیقت جزئی از اساسنامه شرکت است که توسط قوه قضائیه چاپ شده و در اختیار ثبت اسناد و املاک کشور، اداره کل ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی قرار می‌گیرد و توسط موسسین تنظیم می‌شود.
مفاد اساسنامه
طبق ماده ۸ لایحه اصلاحی ۲۴/۱۲/۴۸ در اساسنامه نکاتی گفته شده است که این نکات باید انجام شوند.
- نام شرکت حتما در اساسنامه مکتوب شود.
- موضوع شرکت به صورت صریح (روشن) مکتوب شود.
- مدت زمان شرکت
- آدرس شعبه یا مرکز
- تعیین سرمایه نقدی و غیر نقدی شرکت
- تعداد سهام بی‌نام و همین‌طور با نام و همچنین مبلغ اسمی آن‌ها و هرزمانی که ایجاد سهام ممتاز مورد نظر باشد، تعیین تعداد، خصوصیات و امتیازات این‌گونه سهم‌ها.
- تعیین مبلغ پرداخت شده بابت هر سهم و نحوه چگونگی مطالبه بقیه اسمی هر سهم و مدت زمانی که باید مطالبه شود. البته این مدت زمان بیشتر از ۵ سال نیست.
- نحوه انتقال سهام با نام
- نحوه‌ی تبدیل سهام با نام به سهام بی‌نام و بالعکس.
- پیش‌بینی امکان صدور اوراق قرضه و ذکر شرایط و ترتیب آن
- شرایط پیش آمده و ترتیب افزایش و کاهش سرمایه
- مواقع پیش آمده و ترتیب دعوت مجامع
- مقررات مربوط به حدنصاب لازم برای تشکیل مجامع عمومی و ترتیب اداره آن
.۱۴ انتخاب تعداد مدیران، نحوه انتخاب و مدت زمان ماموریت، چگونگی تعیین جانشین برای مدیرانی که فوت کرده‌اند و یا استعفا می‌دهند و یا به‌عناوین‌مختلف قانون محجور، معزول یا ممنوع می‌شوند.
- ۱۵٫ تعیین وظایف مدیران و حدود اختیارات آن‌ها
۱۶-تعداد سهام تضمینی که مدیران باید به صندوق شرکت پرداخت کنند.
- ۱۷٫ قید این مسئله که شرکت دارای چند نفر بازرس و نحوه انتخاب و مدت زمان مسئولیت آن‌ها
- ۱۸٫ تعیین زمان آغاز و پایان سال مالی شرکت و زمان تنظیم ترازنامه و حساب‌های سود و زیان و در نهایت زمان تسلیم آن به بازرسان و مجمع عمومی سالانه.
- ۱۹٫ نحوه‌ی انحلال شرکت (به صورت اختیاری) و نحوه تصفیه‌ی امور آن
- ۲۰٫ نحوه اساسنامه و تغییر اساسنامه.
اساسنامه شرکت های سهامی
اساسنامه نوعی از قانون اساسی شرکت محسوب می‌شود که تمام اصول ضوابط و روابط بین شرکا و شرکت و همین‌طور افراد ثالث و حتی انحلال شرکت در آن قید می‌شود و به‌طور کلی شرکت‌های سهامی عام و سهامی خاص باید دارای اساسنامه باشند؛ چرا که اساسنامه مهم‌ترین رکن شرکت سهامی است که در آن تکلیف وظایف، منافع، سود و زیان و نحوه اداره شرکت تنظیم می‌شود.
شرکت سهامی بر اساس نظر موسسین و اکثریت دارندگان سهام تنظیم می‌شود و تمامی این موارد در اساسنامه شرکت ثبت خواهند شد و رعایت این قوانین لازم‌الاجرا است و بنا بر ماده ۶ و ۲۰ لایحه اصلاحی، قبل از تاسیس شرکت‌های سهامی باید قوانین اساسنامه تعیین و مکتوب و به اداره ثبت شرکت‌ها ارسال شوند.
اساسنامه در شرکت‌های سهامی عام و در شرکت‌های سهامی خاص نقش بسیار مهمی دارد؛ به‌طوری که بدون اساسنامه هیچ یک از این شرکت‌ها تشکیل نمی‌شوند و حتی در شرکت‌های کوچک با وظایف محدود نیز شرکت‌نامه، لازم و ضروری است.
اساسنامه شرکت های تجاری
عموما شرکت‌های تجاری برای مدت طولانی تشکیل می‌شوند و در طول کار، ممکن است به دلیل شرایط متغیر اقتصادی، شرکت هم شرایط متغیری داشته باشد. دقت داشته باشید که گاهی اوقات شرکت برای تطبیق خود با تحولات خارجی و داخلی مجبور است چارچوب اولیه اقتصادی و تجاری خود را تغییر دهد.
از طرف دیگر مفاد اساسنامه بر اساس قانون‌های شرکت تنظیم می‌شود و در صورت تغییر قانون‌های حقوقی شرکت، اساسنامه نیز باید تغییر کند و با توجه به ماده ۸۳ هرگونه تغییر در اساسنامه به صلاح شرکت است و تغییر آن مانعی ندارد، مگر اینکه تغییرات اجرا شده خلاف قانون باشند.
محدودیت های مجمع عمومی، در تغییرات اساسنامه شرکت سهامی
اختیار مجمع عمومی در ایجاد تغییر مفاد اساسنامه با استثنائاتی همراه است که در ادامه به توضیح هر یک از آن‌ها می‌پردازیم.
- تغییرات حقوق برخی سهامداران
این نوع تغییرات مربوط به حقوق و یا مزایا مخصوص سهام ممتاز است. طبق ماده ۲۴ لایحه قانونی ۱۳۴۷، تغییرات در مزایای در نظر گرفته شده از طرف موسسین در اساسنامه است و یا طبق ماده ۹ لایحه قانونی ۱۳۴۷، حقوق صاحبان سهام انتفاعی است.
حقوق مرتبط با سهام ممتاز قابل تغییر نیست، مگر اینکه با جلب موافقت دارندگان سهام همراه باشد. باید متذکر شد که حتی اگر سهام سهامداران نصف بقیه اعضا باشد، تصمیمات در مجمع عمومی صاحبان سهام درباره تغییر حقوق سهام ممتاز قطعی نمی‌شود و معتبر نیست؛ مگر اینکه بعد از تصویب این تغییرات برای اینکه تصمیمات معتبر باشند، باید سهامدارانی که دارای حداقل نصف این سهام هستند در مجمع حضور یابند و اگر تعدادشان در این مجمع به حدنصاب نرسد باز هم تصمیمات معتبر نیستند و اجازه تغییرات وجود ندارد.
در جلسه دوم حضور سهامدارانی که دارای حداقل یک‌سوم این‌گونه سهام هستند کافی خواهد بود و تصمیمات همیشه بر اکثریت دو سوم آرا معتبر است.
- تغییرات ممنوع
در اساسنامه دو نوع تغییر از طرف قانون‌گذار ممنوع شده است و حتی مجمع عمومی نیز نمی‌تواند در آن موارد تصمیم‌گیری کند؛ مانند
- افزایش تعهدات سهامداران
- تغییر تابعیت شرکت
افزایش تعهدات سهامداران: در ماده ۹۴ لایحه قانونی ۱۳۴۷ مقرر شده است که «هیچ اکثریتی نمی‌تواند بر تعهدات صاحبان سهام، بیفزاید» که طبیعتا بدین معنا است که هیچ مجمع عمومی قدرت افزایش تعهدات سهامداران را ندارد و مجمع نمی‌تواند سهامداران را مجبور به پرداخت مبالغی اضافه‌تر از آنچه تعهد کرده‌اند وادار کند و حتی نمی‌تواند شرکت سهامی را به شرکت تضامنی تبدیل کند.
به‌طور کلی محدود کردن حقوق سهامداران به معنای افزایش تعهدات آنان نیست؛ پس با توجه به این مطلب، مجمع عمومی شرکت سهامی خاص، توانایی یکسری از تغییرات در اساسنامه را دارد. به‌طور مثال قسمتی از اساسنامه که درباره‌ی آزادی انتقال سهام از طرف خود سهامداران است را می‌تواند تغییر دهد و این انتقال را منوط به موافقت و تایید مدیران شرکت یا مجمع عمومی صاحبان سهام کند.
تغییر تابعیت شرکت: در رابطه با راه‌حل قانون تجارت ۱۳۱۱ ماده ۹۴ لایحه قانونی ۱۳۴۷ مقرر شده است که هیچ مجمع عمومی‌توانایی تغییر تابعیت شرکت را ندارد. البته این ماده به این معنا نیست که تابعیت شرکت به‌هیچ‌وجه تغییرپذیر نیست، بلکه اگر در مجمع عمومی اکثریت آرا موافق نباشند، اجازه تغییر و جود ندارد؛ ولی اگر تمام شرکا رضایت کامل داشته باشند، تغییر تابعیت شرکت بلامانع خواهد بود.
- تغییراتی که به حقوق فردی سهامداران لطمه وارد می‌کند
با اینکه مجمع عمومی در شرکت سهامی، اختیار تغییر اساسنامه را دارد، ولی اجازه لطمه زدن به حقوق فردی سهامداران را ندارند. به‌طور مثال نباید به بهانه کاهش سرمایه، مبلغ برخی از سهام را به سهامداران برگرداند، چرا که انجام این کار یعنی اخراج شریک از شرکت که البته این کار ممنوع است. همان‌طور که می‌دانید، تشخیص این موضوع که کدام یک از تصمیم‌های مجمع عمومی به ضرر حقوق فردی شرکا است، این دادگاه خواهد بود که باید با توجه به اوضاع هر پرونده و تصمیمات مجمع اخیر آن را ارزیابی کند.
اساسنامه شرکت های تعاونی
شرکت‌های تعاونی دارای اساسنامه هستند و برای تشکیل شرکت تعاونی، باید اساسنامه ارائه شود. همان‌طور که می‌دانید، مفاد اساسنامه شامل نکات و مقرراتی است، مانند نوع شرکت تعاونی، هدف و حدود فعالیت‌ها، تصمیم‌گیری، مدیریت، وظایف و اختیارات آن‌ها و همچنین حقوق و تکالیف اعضا را تعیین می‌کند و پس از تنظیم و تصویب به صورت سند درمی‌آید.
مفاد این اساسنامه برای اداره‌کنندگان شرکت و اعضای اولیه شرکت (کسانی که در هنگام اولین مجمع حضور داشتند و رای موافق داده‌اند و یا نداده‌اند یا در مجمع حضور نداشته‌اند و یا افرادی که بعدا به عضویت شرکت پذیرفته می‌شوند) و اداره‌کنندگان شرکت لازم‌الاجرا است.
طبق قانون بخش تعاونی، اساسنامه شرکت تعاونی باید حاوی برخی از اطلاعات و نکات باشد که آن‌ها را در ادامه ذکر خواهیم کرد.
- نام شرکت با قید کلمه تعاونی
- نوع شرکت (می‌تواند تولیدی یا توزیعی باشد و نوع فعالیت شرکت)
- هدف از تاسیس شرکت
- مرکز اصلی عملیات و نشانی
- مقررات عضویت (شرایط ورود، خروج و اخراج از عضویت)
- مجامع عمومی شرکت (جلسات انتخاب هیئت‌مدیره، بازرسان، شرح وظایف و اختیارات)
- هیئت‌مدیره و مدیرعامل (تعداد اعضای اصلی، وظایف نسبت به اعمال مقررات و تصمیم‌گیری)
- بازرس یا بازرسان (تعداد بازرسان اصلی)
- مقررات مالی (سال مالی شرکت، مقررات ترازنامه و حساب‌های سود و زیان)
لازم است بدانید، تصویب اساسنامه شرکت در اولین مجمع عمومی، با حداقل دو سوم آرا اعضای حاضر در جلسه انجام می‌شود و ایجاد تغییرات در اساسنامه در حدود مقررات و صلاحیت مجمع عمومی فوق‌العاده است که باید هنگام تصویب لااقل سه‌چهارم اعضای شرکت در جلسه حاضر باشند.
نمونه‌ای از اساسنامه، توسط وزارت تعاون برای شرکت‌های تعاونی تنظیم شده است و آن را در اختیار موسسین شرکت‌های تعاونی و سایر مراجعه‌کنندگان قرار داده است.
اساسنامه مجتمع مسکونی
اساسنامه مجتمع‌های مسکونی شامل بخش‌های گوناگونی می‌شود که در ادامه به صورت جزئی آن را موردبررسی قرار می‌دهیم.
۱) مشخصات مجتمع: نام مجتمع مسکونی، واحد، نشانی، شماره پلاک، مساحت تقریبی، مشاع یا مشترکات
۲) هدف مجتمع و اساسنامه آن: مجتمع مسکونی، مجموعه‌ای است با ماهیت غیرانتفاعی که در جهت رسیدگی به امور ساختمان اعم از قسمت‌های مشاع، تاسیسات، کنترل هزینه، اشتراکات از قبیل محوطه‌ها، راه‌پله، پشت‌بام، آسانسور، ورودی و خروجی‌ها و دیگر موارد که در حدود قوانین و ضوابط کشور، مطابق با اساسنامه حاضر اداره می‌شوند.
هدف از اساسنامه را می‌توان حمایت از حقوق مالکین ساختمان و همین‌طور مستاجرین، ارائه خدمات، حفاظت، تعمیرات و نگهداری از تاسیسات، مشاعات مجتمع، توسعه امکانات مجتمع با تصویب اعضاء هیئت‌مدیره و ساکنین در حدود قانون، توسعه و ایجاد روابط حسنه و ایجاد تفاهم در تصمیم‌گیری‌ها و همچنین تأمین هزینه‌ها از شارژ ماهیانه توسط مالکین و ساکنین به‌منظور بالا بردن سطح کیفی و به‌روزرسانی ملزوماتی که مربوط به مجتمع است، در نظر گرفت.
۳) تعاریف و اصطلاحات: مدیر مجتمع فردی است که توسط اکثریت ساکنین برای رسیدگی به امور ساختمان انتخاب می‌شود. هیئت‌مدیره، به جمعی از ساکنین گفته می‌شود که با شخص مدیر مجتمع در امورات اداری و مالی ساختمان همکاری می‌کنند.
قسمت‌های مشاع به قسمت‌هایی از قبیل راه‌پله، آسانسور، پارکینگ، پشت‌بام، درب ورودی و خروجی و دیگر موارد گفته می‌شود و ساکنین می‌توانند از این مکان‌ها به صورت مشترک استفاده کنند. تاسیسات عمومی به کلیه وسایلی که در ساختمان با کنتورهای مشترک کار می‌کند، از جمله وسایل برقی، آبی و گرمایی که هزینه آن از شارژ ساکنین است، گفته می‌شود.
مجمع عادی جلسه‌هایی است که برای رفع مشکلات و پیشنهاد‌ها برای تمامی اعضا اعم از ساکنین و مالکین اعلام می‌شود و با رای اکثریت نتیجه نهایی معلوم می‌گردد. مجمع فوق‌العاده در صورت مشکل اضطراری به صورت فورس ماژور برگزار می‌گردد.
شارژ مالکین مبلغی است که بابت هزینه‌های احتمالی و ضروری با توافق ساکنین و مالکین ساختمان در نظر گرفته می‌شود. صورت‌جلسه پرداخت شارژ رسیدی است که مدیر ساختمان پس از دریافت شارژ، تحویل ساکنین و یا مالکین می‌دهد.
قسمت‌های اختصاصی قسمت‌های منحصرا در تملک مالک بوده و دارای مالکیت رسمی نیز هستند. بازرس یا بازرسان افراد منتخب مجمع عادی هستند که وظیفه رسیدگی و نظارت بر کار مدیر مجتمع و هیئت‌مدیره را دارند.
۴) ارکان مجتمع: مجتمع مسکونی دارای سه رکن اصلی، مجامع عمومی، هیئت‌مدیره و بازرسان است که هر یک وظایف به خصوصی دارند که در بالا به آن‌ها اشاره شد.
۵) الزامات و نحوه تشکیل مجامع عمومی: مجامع عمومی شامل مالکین یا نمایندگان قانونی آن‌ها است که حق اظهارنظر در موارد اساسی و ضروری ساختمان را بر عهده دارند و به منظور جلوگیری از تاخیر در برگزاری مجامع همکاری می‌کنند و در صورت نیاز نمایندگان از طرف مالکین حق امضا دارند. هر یک از مالکین می‌توانند حداکثر، نماینده دو نفر از مالکین باشند.
اگر در مفاد اساسنامه ابهاماتی باشد، مجمع فوق‌العاده وظیفه‌ی تفسیر و توضیح را بر عهده دارد و برای اینکه مجامع عادی و فوق‌العاده رسمیت پیدا کند، حضور اکثریت مالکین در اولویت است و در صورت نرسیدن به حدنصاب حضور نصفی از آن‌ها به همراه یک نفر از مالکین یا نمایندگان قانونی و یا حضور مالکینی که بیش از نصف مساحت قسمت‌های اختصاصی را دارا هستند که اصول تصویب بر سه‌چهارم آرا مالکین حاضر در جلسه است، نیاز خواهد بود.
تمام تصمیماتی که در مجامع عادی و فوق‌العاده گرفته می‌شود، برای تمامی اعضای ساکنین و مالکین چه حاضر و چه غایب در جلسه لازم‌الاجرا است و باید در تابلو اعلانات برای اطلاع توسط مدیر مجتمع نصب گردد.
اگر واحدی دارای مستاجر است، وظیفه مالک است که او را از قوانین اساسنامه مجتمع آگاه سازد و هیچ بهانه‌ای برای عدم اطلاع پذیرفته نیست.
در جلسه اول مجامع عمومی مجتمع، از حاضرین یک نفر به‌عنوان رئیس و دو نفر ناظر انتخاب شود که اداره مجامع بر عهده رئیس است و منشی در پایان جلسه وظیفه تنظیم صورت‌جلسه و نتایج مجمع و تصمیمات را جمع‌آوری و بعد از امضای رئیس و دو نفر ناظر و همچنین خود منشی آن را ثبت نماید و در جلسات در اختیار هیئت‌مدیره قرار دهد.
اگر در مجامع برگزار شده زمان کافی، برای تصمیم نهایی نباشد، رئیس جلسه باید روز و ساعتی دیگر را اعلام نماید.
۶) هیئت‌مدیره
اعضای هیئت‌مدیره از طرف مجمع عادی برای یک دوره انتخاب می‌شوند. یک نفر رئیس هیئت‌مدیره و یک نفر نائب رئیس که وظیفه دارد در صورت غیبت رئیس هیئت‌مدیره جلسه را اداره کند و نفر بعدی به‌عنوان دبیر هیئت است که وظیفه تدوین و نگهداری اسناد و مدارک جلسات را به عهده دارد.
۷) بازرسان
بازرسان برای یک دوره یک‌ساله توسط مجمع عادی انتخاب می‌شوند و وظیفه آن‌ها نظارت بر نحوه اداره و هزینه‌های ساختمان است و در صورت استعفای یکی از بازرسان، دبیر مجمع باید مطلع شود و نفر دیگری را جایگزین کند.
۸) قوانین عمومی مجتمع
مالک یا ساکنین اگر در مجتمع مشکلی داشته باشند، باید از طریق مدیر مجتمع و یا بازرسان آن را حل کنند و از هرگونه مشاجره در ساختمان خودداری کنند و همین‌طور ساکنین و مالکین نسبت به پرداخت شارژ ماهیانه خود توجه داشته باشند. ساکن نبودن در واحد مبنی بر عدم پرداخت شارژ ماهیانه نیست و اگر واحدی مستاجر دارد، بر عهده مالک است که قبل از تخلیه، از تسویه شارژ ماهیانه مستاجر مطمئن شود.
۹) امور مالی و حساب بانکی مجتمع
امور مالی مجتمع توسط هیئت‌مدیره و نظارت بازرسان مجتمع در چارچوب بودجه تصویب شده انجام می‌گیرد که دارای یک حساب مالی مجزا است و تمامی دارایی و اموال مجتمع به آن واریز می‌شود و خزانه‌دار مجتمع با تصویب هیئت‌مدیره می‌تواند از این حساب بانکی برداشت داشته باشد و بعد از برداشت یا واریز باید گزارش سالیانه را تهیه کند.
جمع بندی
همان‌طور که مطالعه کردید، در این مقاله اطلاعاتی را در رابطه با اساسنامه، شرکت‌نامه و… دادیم و تمام انواع آن‌ها را بررسی کردیم. در آخر امیدواریم این دست از اطلاعات برای شما مناسب بوده باشند و بتوانید از آن‌ها بهترین استفاده را ببرید.
بیشتر بخوانید :
