همه چیز درباره مالیات تکلیفی
مالیات تکلیفی در حقیقیت بخشی از مالیات بر درآمد اشخاص است که تکلیف کسر و پرداخت آن براساس احکام قانونی مرتبط با برخی از منابع مالیات بر درآمد بر عهده پرداخت کنندگان وجوه است.
در مالیات تکلیفی در صورتی که شما دریافت‌کننده خدمات باشید، موظف هستید در قرارداد با اشخاص ثالث از شخص کسبکننده درآمد، مالیات را کسر و به اداره دارایی واریز نمایید.
چنانچه شما ارائه کننده خدمات هستید، کارفرما موظف است از شما مالیات را کسر و به اداره دارایی پرداخت نماید. مالیات عملکرد نیز پس از آن که صورتحساب سود و زیان شرکت تنظیم شد بایستی به میزان ۲۵% رقم سود خالص شرکت به عنوان مالیات کارکرد محاسبه و ثبت شود.
به طور کلی مالیات های تکلیفی یکی از انواع مالیات ها محسوب می‌شود، که اشخاص حقیقی و حقوقی برای پیشرفت کشور و ساخت زیر ساخت های کشور، موظف به پرداخت آن هستند. این نوع مالیات به چند نوع دسته‌بندی می‌شود.
مالیات تکلیفی به چه نوع مالیاتی گفته می‌شود؟
مالیات‌های تکلیفی به یک نوع از مالیات های برآمد میگویند که اخذ آن توسط خود سازمان مالیت صورت نمی‌گیرد و دریافت آن به عهده اشخاص حقیقی و حقوقی به عنوان واسطه قرار داده شده است.
به عنوان مثال این نوع مالیات را میتوانید در فیش حقوقی خود مشاهده کنید، ردیفی و هزینهای که به عنوان مالیات قید شده توسط شرکت یا اداره از شما کسر می‌شود و در پایان دوره مالی شرکت مکلف به پرداخت آن به صورت کامل به سازمان امور مالیاتی است.
تفاوت مالیات تکلیفی با مالیات بر عملکرد
مالیات های تکلیفی در کنار مالیات بر عملکرد از اصلی ترین منابع درآمد سیستم اجرایی کشور محسوب می‌شوند. البته این دو نوع مالیات تفاوت اساسی با هم‌دیگر دارند. مالیات عملکردی از درآمد و سود خالص اشخاص حقیقی و حقوقی به صورت مستقیم از طریق سازمان امور مالیاتی گرفته می‌شود.
در مقابل مالیات عملکرد مالیات های تکلیفی قرار دارند. اگرچه این نوع مالیات هم به سود خالص و درآمد افراد اختصاص داده می‌شود. ولی وظیفه دریافت آن به عهده خود سازمان امور مالیاتی نیز نخواهد بود، گرچه سرانجام بایستی به خود سازمان مالیات، پرداخت شود.
نحوه محاسبه مالیات تکلیفی
برای محاسبه این نوع مالیات بایستی گفت که میزان آن به نوع تکلیفی بستگی دارد که قانونگذار برای هر شخص حقیقی و حقوقی در نظر گرفته است. به همین دلیل نیز مجموعه‌های ارائه‌دهنده خدمات که از سمت سازمان موظف هستند این نوع مالیات را دریافت کنند، بایستی تیم حسابداری حرفه‌ای در اختیار داشته باشند تا به این قوانین به صورت دقیق آگاه باشد.
علاوه بر این به سبب گستردگی برخی کارها همچون مجموعه‌ای که هزاران کارمند در اختیار دارد و بایستی مالیات تکلیفی را بر حقوق آنها اعمال کند، به محاسبه دقیق نیاز دارد. به همین دلیل بایستی از ابزارهای کمک‌کننده برای این کار استفاده نمایند.
یکی از ابزارهای کمکی در این زمینه نرم افزار حسابداری شرکتی استفاده کنند که موجب سادهتر شدن این ماسبات و صرفهجویی در زمان و انرژی لازم برای انجام آن می‌شود.
نحوه پرداخت مالیات تکلیفی
از آن‌جایی که اشخاص حقیقی و حقوقی واسط پرداخت این نوع مالیات هستند و زمان مشخص شده برای آن یک ماه پس از کسر این نوع مالیات از حقوق یا خدمات است. برای پرداخت این نوع مالیات مهم اشخاص واسط بایستی به نزدیک‌ترین حوزه مالیاتی خود مراجعه نمایند و فیش مربوط به مالیات تکلیفی را دریافت نمایند.
بعد از تکمیل فیش میتوان برای پرداخت آن اقدام نمود. البته سازمان امور مالیاتی در حال برنامهریزی برای تکمیل یک سامانه آنلاین برای پرداخت این نوع مالیات است.
چرا باید مالیات تکلیفی را پرداخت کنیم؟
به طور کلی مالیات درآمدی است که دولت برای برطرف کردن هزینه های خود از مشمولان قانونی آن را دریافت میکند و مشمولان مکلف به پرداخت آن هستند. این مالیات های تکلیفی، به دنبال دیگر مالیات ها در حقیقت بخشی از هزینه دولت را در اداره کشور فراهم میکند.
مالیات تکلیفی تنها شامل حقوق و دستمزد کارگران و کارمندان نمیشود و مشمولان دیگری نیز دارد. در حقیقت هر گونه پرداختی به شخص ثالث حتی در صورتی که جزء کارگران یا پرسنل نباشد بایستی درصدی از آن که در قانون معین شده است کسر و در مدت زمان مشخص شده به نان و مشخصات فرد دریافت‌کننده به حساب سازمان امور مالیاتی واریز شود.
مالیات تکلیفی شامل چه موارد و فعالیت هایی می‌شود؟
زمین، ملک، ساختمان و مغازه نیز شامل مالیات تکلیفی هستند؛ یعنی مستاجر مکلف است قسمتی از اجاره بها مشخص شده در قرارداد خود را که میزان آن در قانون مشخص است را به عنوان مالیات تکلیفی به حساب سازمان امور مالیاتی واریز کند. دیگر مواردی که حاوی مالیات تکلیفی هستند شامل موارد زیر هستند که عبارتند از:
- مالیات بر درآمد اجاره
- مالیات بر درآمد حقوقی
- مالیات تکلیفی مضاربه
- مالیات تکلیفی حق الوکاله
- مالیات تکلیفی موسسات با شعبه خارجی
- مالیات بر ارزش افزوده
- مالیات پزشکان
علاوه بر موارد فوق که شامل مالیات تکلیفی هستند موارد دیگری نیز شامل می‌شوند که عبارتند از:
- موسسات بیمه
- نقل و انتقال سهام در بورس
مالیات تکلیفی حقوق
یکی از شناخته شدهترین مالیات تکلیفی در میان حقوق بگیران، مالیات تکلیفی حقوق به شمار میرود. در این نوع از مالیات کارفرمایان مکلفاند در زمان پرداخت حقوق کارکنان خود، مالیات بر درآمد حقوق را از آن کسر کرده و در زمان مقرر به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند.
در اصل، این مالیات که از حقوق کارکنان کسر شده است، با واسطه از طریق کارفرمای آنها به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود و خود کارکنان در پرداخت آن هیچ گونه نقشی ندارند.
مالیات تکلیفی اجاره املاک
در رابطه با مالیات تکلیفی اجاره املاک یک نکته بسیار مهم وجود دارد و آن این است که فقط از املاکی مالیات تکلیفی اجاره املاک دریافت می‌شود که از طریق یک شخص حقوقی به اجاره رفته باشند.
در حقیقت اشخاص حقوقی که ملک اجارهای در اختیار دارند، مکلفاند مالیات بر درآمد اجاره املاک صاحب خانه خود را هر ماه به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند و رسید آن را به مالک ملک خود تقدیم کنند.
طبیعی است چنانچه ملک خود را به اشخاص حقیقی اجاره داده باشید، پرداخت مالیات بر درآمد اجاره املاک آن سالیانه و به صورت مستقیم از طریق خود شما صورت میگیرد و پرداخت آن به صورت مالیات تکلیفی منتفی می‌شود.
مالیات های تکلیفی بر حق الوکاله
هر نوع وکالتی از وکالت دادگستری گرفته تا شخصی که حق وکالت برای انجام امور منحصربه‌فردی را دریافت میکند، شامل مالیات تکلیفی خواهد بود.
براساس قانون مالیات مستقیم و آنچه که به صراحت در ماده ۱۰۳ این قانون ذکر شده است. وکلا موظف هستند تا در قراردادهای خود میزان ۵ درصد از حق الوکاله را به عنوان مالیات قید کنند و بعد به سازمان مالیات پرداخت نمایند.
مالیات های تکلیفی برای موسسات بیمه
در رابطه با مالیات تکلیفی موسسات بیمه به صورت شفاف در تبصره ۵ ماده ۱۰۹ قانون مالیات مستقیم اشاره شده است. آن دسته از موسسات بیمهی خارجی خود به قبول بیمه اتکایی توسط موسسات بیمه داخلی درآمد کسب میکنند.
بایستی ۲ درصد از حق بیمه های دریافتی خود را که به کشور ایران مرتبط است را به عنوان مالیات دریافت کنند و سپس به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند. البته وظیفه دریافت این مبلغ به عهده بیمه ایرانی است که در حال همکاری با موسسات خارجی است. مهلت پرداخت آن نیز یک ماه پس از دریافت این میزان مالیات است.
مالیات های تکلیفی برای نقل و انتقال سهام
یکی از مالیات های معروف مالیات تکلیفی مالیات نقل و انتقال سهم است. برای این مورد نیز پیش بینی های لازم در قانون به عمل آمده است.
براساس ماده ۱۴۳ قانون مالیات مستقیم، تکلیف اخد مالیات از سمت قانون گذار به عهده شخصی گذاشته شده است که انتقال سهم را انجام میدهد. براساس این قانون انتقال دهنده سهم تحت هر عنوانی بایستی حدود ۴ درصد از ارزش سهم خود را به عنوان مالیات کم کرده و سپس به سازمان مالیات تحویل دهد.
مالیات های تکلیفی پزشکان
مالیات‌های تکلیفی برای پزشکان عمر کوتاهی دارد و از زمان تدوین و ارائه قانون بودجه سال ۹۸ مطرح شده است. پس از بررسی‌های به عمل آمده نیز در پایان همان سال ۹۸ نیز سامانه مالیات تکلیفی پزشکان نیز در سایت سازمان امور مالیاتی راه اندازی شد. علاوه براین، این نوع مالیات در قانون مالیات های مستقیم نیز وارد شد.
براساس قانون مالیات تمام مراکز درمانی چه دولتی و چه خصوصی، چه وابسته به نهاد خاصی باشند یا این که به صورت خیره و خودگردان اداره شوند؛ بایستی ۱۰ درصد از حق‌الزحمه را که به کادر پزشکی خود اختصاص می‌دهند به عنوان مالیات‌های تکلیفی کسر کنند و در مهلتی تعیین شده با ادراه امور مالیاتی پرداخت نمایند.
در آخر این که انواع مختلف دیگری از مالیات های تکلیفی نیز تعیین شده است مانند مالیات بر مزایده، مالیات بر ارزش افزوده و مواردی از این دست که میزان دقیق آن و شرایط حاکم بر آن در قانون به صورت شفاف قید شده است.
جرائم عدم پرداخت مالیات تکلیفی
برخی از افراد مکلف به دریافت مالیات تکلیفی و پرداخت آن به سازمان امور مالیاتی هستند. براساس قانون برای عدم انجام این وظیفه جرائم و مجازاتی نیز در نظر گرفته شده است. پیشفرض قانون در رابطه با عدم پرداخت مالیات تکلیفی، عدم پرداخت آن از طریق فرد واسط است.
از آن جایی که پرداخت این نوع مالیات بر عهده شخص حقیقی و حقوقی واسط به سازمان امور مالیاتی است چنانچه برای پرداخت آن اقدامات لازم صورت نگیرد فرد واسط مقصر شناخته می‌شود. چه شخص حقیقی و حقوقی برای دریافت مالیات تکلیفی اقدامات لازم را انجام داده باشد یا نه، مقصر شناخته می‌شود و بایستی جریمه های مرتبط با آن را پرداخت نماید.
پرداخت نکردن به موقع مالیات تکلیفی، شامل جریمه ای برابر ۱۰ درصد میزان مالیات پرداخت نشده است. همچنین به ازای هر ماه دیرکرد ۲٫۵ درصد به این میزان اضافه می‌شود.
همان طور که مشاهده می‌کنید، این میزان در ارقام فوق، مبلغ قابل ملاحظه ای می‌شود. علاوه بر اینها در صورت شکایت سازمان امور مالیاتی، ممکن است به مجازات درجه ششم که مشمول ۶ ماه الی ۲ سال حبس تعزیری و بسیار موارد دیگر است نیز محکوم شوید.
شرایط بخشودگی جرایم مالیات های تکلیفی
بعضی از مودیان به تکالیف قانونی خود در زمان مقرر عمل کرده و براساس شرایطی از تسهیلاتی برخوردار خواهند شد. این وظایف میتوان شامل تسلیم به موقع اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان باشد. علاوه بر این پرداخت کننده هایی که نسبت به کسر مالیات های حقوق و پرداخت آن و پذیرش برگ مطالبه مالیات های تکلیفی اقدام کنند از مشوق‌هایی برخوردار خواهند شد.
این پرداخت‌کننده‌ها در صورت پرداخت یا ترتیب پرداخت مالیات متعلقه شامل تسهیلات تبصره ۱ ماده ۱۹۰ قانون مذکور هستند. در این راستا وظایفی برای روسای امور مالیاتی بعد از انجام توافق با پرداخت‌کننده مالیاتی در نظر گرفته شده است.
از جمله این وظایف اخذ درخواست ترتیب پرداخت از پرداخت‌کننده و صدور دستور ثبت و تهیه قبض مالیاتی است. در این صورت امکان بهره‌مندی از تسهیلات مشوق تا میزان ۸۰ درصد جرایم برای پرداخت‌کننده‌ها میسر خواهد بود.
چگونه مالیات تکلیفی را به مطمئن ترین شکل ممکن پرداخت کنیم؟
کمی غفلت در پرداخت مالیات تکلیفی کافی است تا شامل جرائم آن از سمت سازمان امور مالیاتی شوید. چه بسیار هستند افرادی که بعد از موعد سالیانه پرداخت مالیات خود، به سبب عدم پرداخت مالیات تکلیفی، از سمت سازمان امور مالیاتی وادار به پرداخت هزینه‌های سنگین به عنوان جریمه می‌شوند.
استفاده از مشاور مالیاتی بهترین و مطمئن‌ترین روش برای پرداخت مالیات تکلیفی است.
اهمیت ثبت حسابداری مالیات های تکلیفی
سهل‌انگاری در پرداخت مالیات تکلیفی حاوی جرایم منحصربه‌فرد و در برخی از موارد بسیار سنگین خواهد بود. شیوه‌های بسیار مختلفی برای ثبت حسابداری مالیات‌های تکلیفی وجود دارد. این شیوهها معمولا به کمک نرم افزارهای مرتبط در این حوزه به سرعت انجام می‌شود و برای حسابرسی سالانه حاوی اهمیت بسیار زیادی است.
در حقیقت این نوع مالیات یکی از گروههای بسیار مهم در انواع صورت ها و گزارشات مالی محسوب می‌شود که در اواخر هر دوره مالی برای برآورد دقیق کارکرد یک مجموعه بایستی آن را در نظر گرفت. در نتیجه نیاز به یک حسابداری دقیق دارد.
تیم حسابداری شما بایستی علاوه بر آشنایی با قانون و میزان مالیات‌های تکلیفی باید به علوم رایانه ای در این حوزه نیز آشنا باشد تا محاسبه به صورت درست انجام گیرد.
