سهام جایزه چیست؟

سهام جایزه سهامی محسوب می‌شود که شرکت بعد از تصویب افزایش سرمایه به شیوه‌های مختلفی از جمله افزایش سرمایه از محل سود انباشته، افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها در مجمع عمومی فوق‌العاده مبنی بر تصویب افزایش سرمایه، به سهامداران فعلی خود اختصاص می‌دهد.

درواقع به دلیل این که سهامداران بدون این ‌که هزینه‌ای را پرداخت نمایند، سهام جدید اختصاص داده می‌شود که به آن سهام جایزه می‌گویند. افزایش سرمایه یک فرآیند مهم و خوشایند برای سهامداران است و برخی از شرکت‌ها به جای این‌ که سود را به شکل پول نقد به سهامداران خود پرداخت نمایند سود سهمی یا سهام جایزه به سهامداران خود اختصاص می‌دهند.

سهام جایزه سهامی است که از طریق یک شرکت، به سهامداران کنونی سهم از جمله حقیقی و حقوقی تعلق دارد. این سهام در حقیقت سهامی است که برای کسب آن و افزوده شدن آن به سبد معاملات شما، پولی پرداخت نمی‌شود و به صورت رایگان در اختیار شما قرار می‌گیرد.

همچنین بخوانید : تفاوت شخص حقیقی و حقوقی

سهام جایزه در بورس چیست؟

همان‌طور که اشاره کردیم در بعضی از شرکت‌ها سیاست تقسیم سود آن‌ها به روشی است که به جای پرداخت پول نقد به عنوان سود سهام، اقدام به پخش سهام جایزه می‌کنند. این نکته را در نظر داشته باشید که سهامدارانی که این سهم را دریافت می‌کنند نباید هیچ نوع وجهی را پرداخت نمایند.

به عنوان مثال ممکن است یک شرکت به سهامداران خود اعلام کند که در پایان یک سال اموالی را به مالکان سهام عادی ۲۰ درصد سهام جایزه بدهد. بنابراین در این صورت شرکت مورد نظر می‌خواهد به هر فردی که ۴ سهم عادی دارد به جای سود سالانه یک سهم جدید پرداخت نماید.

شرکت‌ ها چرا سهام جایزه می‌ دهند؟

ممکن است برخی از شرکت‌ها براساس عوامل مختلفی تعدادی سهام پاداش به سهامداران خود اختصاص دهند. یکی از عواملی که شرکت تصمیم به پخش سهام جایزه به سهامداران خود می‌کند سرمایه‌گذاری درآمدهای ناپایدار و بازسازی ذخایر شرکت است.

از دیگر عواملی که شرکت تصمیم به پخش سهام جایزه به سهامداران می‌کند این مسئله است که زمانی یک شرکت پول کمتری داشته باشد، امکان دارد سهام جایزه را بدهد تا سهامداران بتوانند سهام خود را برای پول بفروشند.

بنابراین شرکت تصمیم به پخش سهام جایزه به سهامداران می‌کند این است که شرکت‌ها قادرند با پرداخت اوراق بهادار سهام به سهامداران، قیمت سهام را کاهش دهند و به این شیوه سرمایه‌گذاران جدید را برای خرید سهام ترغیب می‌کنند.

عوامل مؤثر در انتخاب سهام جايزه و تجزيه سهام

۱ – پخش سهام جایزه بر کل دارایی‌ها، تمام بدهی‌ها و حقوق مالکان سهام تاثیرگذار نیست ولی موجب تغییر ترکیب حساب‌های حقوق مالکان سهام خواهد شد. پخش سهام جایزه تجزیه سهام حساب‌های درج شده در ترازنامه را تغییر نمی‌دهد، تنها ارزش اسمی سهام عادی کاهش می‌یابد.

۲ – سهام جایزه و تجزیه سهام خود به خود ثروت سهامداران را نمی‌تواند تغییر دهند. قیمت بازار سهام عادی و میزان سود هر سهم مطابق با مقدار سهام جدید کاهش می‌یابد، اما درصد مالکیت سهامداران ثابت می‌ماند.

۳ – سهامی که به شکل جایزه یا در اثر تجزیه سهام به صاحبان سهام شرکت پخش می‌شود شامل مالیات نمی‌شود. این مسئله با این واقعیت که پخش سهام جایزه یا تجزیه سهم موجب افزایش ثروت سهامداران نخواهد منافات ندارد.

۴ – سیاست تقسیم سود برخی از شرکت‌ها به این روش است که هم سهام جایزه پخش کنند و هم مقداری از سود سالانه شرکت را به شکل نقد پرداخت نمایند.

افزایش سرمایه از محل سود انباشته و توزیع سهام جایزه

بخشی از سود سالیانه شرکت‌ها که در سال‌های گذشته در میان سهامداران دسته‌بندی نشده است در حساب سود انباشته آن‌ها ذخیره خواهد شود. سود انباشته به هدف جبران مخارج مورد نیاز برای سرمایه ‌گذاری‌های جدید و دیگر عملیات شرکت استفاده می‌شود و جریان نقدینگی جدیدی عملا به شرکت وارد نمی‌شود. چرا که در این حالت سهامداران هزینه‌ای را برای خرید اوراق جدید انتشار شده پرداخت نمی‌کنند، به سهام تعلق گرفته به سهامداران سهام جایزه گفته می‌شود.

اما سهام جایزه به چه کسانی تعلق می ‌گیرد؟

سهام جایزه به تمام سهامداران تعلق می‌گیرد و سهامداران بدون این‌که هزینه‌ای را پرداخت نمایند، مالک سهام جایزه هستند به صورتی که میزان مالکیت سهامداران پس از افزایش سرمایه از محل سود انباشته تغییری نخواهد کرد.

توجه داشته باشید که هدف از این‌ که مالکیت سهامداران پس از افزایش سرمایه از محل سود انباشته تغییری نخواهد کرد این است که تغییری در دارایی‌های سهامداران اتفاق نمی‌افتد. بنابراین در این صورت پس از افزایش سرمایه که تعداد سهام افراد زیاد شد، قیمت سهام جدید به شیوه‌ای تغییر می‌کند که دارایی سهامداران تغییری نکند ولی تعداد سهام آن‌ها افزایش پیدا کند.

سهام جایزه کی به پرتفوی افزوده می‌شود؟

روش افزوده شدن سهام جایزه در پرتفو به این‌ صورت است که چنان‌چه این افزایش کمتر از ۱۰۰% باشد، به صورت تقریبی ۲ هفته طول خواهد کشید تا در پرتفو قرار گیرد و چنان‌چه بیشتر از ۱۰۰% باشد، قرار گیری آن در پرتفو بیشتر از ۲ ماه طول خواهد کشید.

چه زمانی سهام جایزه در عملکرد قرار می‌گیرد؟

در رابطه با کارکرد نیز اغلب بلافاصله پس از تصویب افزایش سرمایه به شیوه تجدید ارزیابی دارایی‌ها یا سود انباشته، سهام جایزه به آن افزوده می‌شود. ولی تا زمانی که رویداد افزایش سرمایه تکمیل نشود، سهام جایزه به پرتفوی شما افزوده نمی‌شود و قابلیت فروش نیز ندارد.

چنان‌چه سهام جایزه به کارکرد شما افزوده نشده است، می‌توانید توسط ایزی تریدر نسخه دسکتاپ آن را اصلاح نمایید. بدین ترتیب، وارد کارکرد خود شده و گزینه افزودن تراکنشی دستی را انتخاب نمایید. سپس تعداد سهام جایزه‌ای که شما تعلق دارد را با قیمت حداقلی «یک ریال» ثبت نمایید.

برای حذف یک تراکنش از عملکرد کافی است توسط ایزی‌تریدر وارد کارکرد خود شوید. سپس از طریق فلش سمت راست نماد موردنظر را انتخاب نمایید تا فهرست تراکنش‌های نماد نمایش داده شود. برای حذف هر تراکنش نیز کافی است علامت سطل زباله مرتب به آن سطر را انتخاب و تایید نمایید.

چنان‌چه با این روش سهام جایزه شما در کارکرد حذف نشد باید تمام سهام خود را پاک کنید. سپس تمام سهام خود را از بخش افزودن تراکنش دستی و به تاریخی بعد از تاریخ مجمع فوق‌العاده مبنی بر تصویب افزایش سرمایه، اضافه کنید.

چگونه سهام جایزه را دریافت کنیم؟

برای دریافت سهام جایزه نیازی به انجام کار خاصی نیست، تنها بایستی صبر کنید تا سهام جایزه به پرتفو شما افزوده شود. برای دریافت سهام جایزه نباید کاری کنید. یعنی پس از ۲ الی ۴ ماه به صورت اتوماتیک سهم جایزه به پرتفو شما افزوده می‌شود. در صورتی که پس از این مدت سهم جایزه به پرتفو شما افزوده نشد پس از بررسی سایت کدال و اطمینان از این موارد با کارگزاری خود تماس بگیرید.

آیا سهام جایزه را می ‌توان فروخت؟

بله، پس از انجام رویداد افزایش سرمایه و اعمال سهام جایزه در پرتفو شما می‌توانید مانند دیگر سهام آن را به بفروشید. البته بین ۲ الی ۴ ماه زمان می‌خواهد که بتوانید سهام خود را بفروشید.

چرا شرکت ‌ها افزایش سرمایه می ‌دهند‌؟

یک اصل کلی در بورس وجود دارد که سهامی که قیمت پایین‌تری دارند، مشتری بیشتری دارند. یعنی سهامداران فولاد ۲۵۰ تومانی را راحت‌تر از فولاد هزار تومانی خریداری می‌کنند و این یکی از بزرگترین‌ مزایای افزایش سرمایه است.

همچنین بخوانید : حسابداری شرکت ها چیست؟

از دیگر عوامل افزایش سرمایه شرکت‌ها می‌توان به کوچک شدن اعداد و در نتیجه محاسبات راحت‌تر اشاره کرد. علاوه‌بر این بروز دارایی‌ها و صورت‌های مالی کمک بسیاری به تحلیل‌گران برای تحلیل واقعی سهم خواهد کرد که این نیز یکی از عوامل اصلی افزایش سرمایه شرکت‌ها به حساب می‌آید.

۴ روش افزایش سرمایه در سهام جایزه

۱ – افزایش سرمایه از محل آورده نقدی در قالب حق تقدم

در زمانی که شرکت سود انباشته مناسبی ندارد و یا قصد دارد منابع مالی جدیدی به شرکت وارد کند، از محل آورده نقدی سهامداران اقدام به افزایش سرمایه می‌کند. به این دلیل که افزایش سرمایه از این شیوه نیازمند تامین مالی و منابع جدید از سمت سهامداران فعلی شرکت است، شرکت حق استفاده آن را ابتدا به شکل اوراقی تحت عنوان «حق تقدم سهام» در اختیار سهامداران شرکت می‌دهد.

بنابراین در این صورت سهامداران در مدت زمان مجاز و مشخص شده برای معامله این اوراق که اغلب ۲ ماه است و به آن مهلت پذیره نویسی می‌گویند، می‌توانند اقدام به پرداخت مبلغ اسمی سهام یا فروش حقد تقدم کند.

۲ – افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم

صرف سهام به معنای تفاوت قیمت اسمی و قیمت فروش یک سهم است. این روش در بازار ایران کمتر از دیگر شیوه‌ها رایج است. در این شیوه، شرکت سهام را به مبلغی بیشتر از قیمت اسمی و توسط پذیره نویسی به فروش می‌رساند و تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی را به حساب انباشته انتقال داده یا در ازای ان سهام جدیدی به سهامداران قبلی می‌دهد.

۳ – افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی‌ های شرکت

در این بخش شرکت بخشی از دارایی‌های خود را که ثابت است را مرد بررسی قرار می‌دهد؛ این دارایی‌ها شامل زمین، تجهیزات، ساختمان و ابزارآلات مختلف است. با این کار ارزش دارایی‌های شرکت در ترازنامه آپدیت می‌شود. بنابراین با توجه به این که معادله حسابداری در ترازنامه باید برقرار بماند و بدهی‌های شرکت نیز تغییری نکرده، سرمایه شرکت باید افزایش پیدا کند تا این معادله برقرار شود.

در این صورت پولی به شرکت وارد نمی‌شود و تنها یک عملیات حسابداری در صورت‌های مالی شرکت اتفاق می‌افتد و تعداد سهام نیز افزایش نمی‌یابد. این کاهش قیمت بر جذابیت سهم اضافه می‌کند و در نتیجه افزایش تقاضای سهم را به همراه خواهد داشت.

۴ – افزایش سرمایه از محل سود انباشته و اندوخته طرح و توسعه در قالب سهام جایزه (حق تقدم)

در این بخش شرکت به دلیل این که سود انباشته قابل توجهی دارد، تصمیم می‌گیرد از محل انباشته دارایی خود، سرمایه خود را افزایش دهد. سرانجام شرکت بعد از افزایش سرمایه، سودی به سهامداران خود می‌دهد که در این بخش سود ارائه شده تحت عنوان سهام جایزه شناخته می‌شود.

همچنین، مانند حالت قبل، شکسته شدن قیمت‌ها برجذابیت سهم اضافه می‌کند و افزایش سودی را برای سهم در دراز مدت خواهد داشت. علاوه‌براین، سهام جایزه شامل مالیات نیست و به سهامدارانی تعلق دارد که در روز برگزاری مجمع فوق‌العاده افزایش سرمایه، سهامدار شرکت باشند.

نکات مرتبط با سهام جایزه

در صورتی که در زمان برگزاری مجمع در رابطه با افزایش سرمایه، شما سهام شرکت رو داشته باشید به عنوان سهامدار شناخته خواهید شد و افزایش سرمایه و سهام جایزه به شما تعلق می‌گیرد.

زمان افزوده شدن سهام جایزه به پرتفوی و زمان فروش جایزه

سهام جایزه برای ثبت شدن به صورت میانگین ۳ تا ۴ ماه زمان نیاز دارد، شما پس از این مدت، می‌توانید آن را به فروش برسانید. افزایش سرمایه‌های بالای ۱۰۰ درصد بایستی پیش از بازگشایی نماد به ثبت برسد و قابلیت معامله شود. در صورتی که در حدود قیمت تئوریک بازگشایی شود ضرری را برای کسی به دنبال نخواهد داشت.

نویسنده: احسان مهدیزاده