حسابداری مدیریت و هرآنچه باید از آن بدانید

حسابداری عامل اصلی حساب کردن سود و زیان و وضعیت کلی یک سازمان است. شرکت‌ها با اطلاعات حسابداری است که می‌توانند به چگونگی عملکرد خود پی ببرند. هیچ سازمانی بدون واحد حسابداری و یک نرم افزار حسابداری قوی نمی‌تواند به‌صورت اصولی و در جهت رسیدن به چشم‌اندازهایی که تعیین کرده است، حرکت کند.

یکی از مهم‌ترین وجوه حسابداری برای سازمان‌های بزرگ در جهان، حسابداری مدیریت در آن‌ها است. حسابداری مدیریت با دیگر انواع حسابداری تفاوت‌های بارزی دارد که در این مطلب به بررسی آن می‌پردازیم. شما نیز با ما همراه بمانید تا ببینیم حسابداری مدیریت چگونه عملکرد آینده سازمان‌ها را جهت‌دهی می‌کند.

حسابداری مدیریت یا مدیریتی شاخه‌ای از حسابداری است که به کمک آن برای بهبود عملکرد سازمان، راه‌حل‌های عملی ارائه می‌شود. وجه تمایز اصلی حسابداری مدیریت با دیگر انواع حسابداری، در آینده محور بودن آن است. در واقع حسابداران دیگر برای ثبت و بررسی امور مالی شرکت‌ها تلاش می‌کنند. اما حسابداران مدیریتی از اطلاعات مالی شرکت برای تعیین چشم‌اندازهای آینده بهره می‌گیرند.

گزارشاتی که توسط حسابداران مدیریتی به مدیران رده بالا ارائه می‌شود، برای اخذ تصمیمات تجاری آن شرکت استفاده می‌شود. بنابراین حسابداری مدیریت (نه کارآمدتر) بلکه جذابتر از سایر انواع زمینه‌های حسابداری است. جالب است بدانید که حسابداران مدیریت حقوق و دستمزد بیشتری نیز دریافت می‌کنند.

 تفاوت حسابداری مدیریت با حسابداری مالی و صنعتی

حسابداری مالی با پیگیری تمام محاسبات گذشته یک سازمان، سود و زیان حاصل از آن فعالیت‌ها را به مدیران رده بالای شرکت اعلام می‌کند. در واقع بنیان محاسبات در حسابداری مالی، تجزیه و تحلیل اطلاعات گذشته است. در حسابداری صنعتی نیز، حسابدار صرفاً به بررسی تمام جنبه‌های محصول می‌پردازد تا به بهای تمام شده آن پی ببرد. در واقع از حسابداری صنعتی تنها در واحدهای مبتنی بر تولید استفاده می‌شود.

این در حالی است که حسابداری مدیریتی برای محاسبه اطلاعات گذشته و قیمت تمام شده محصولات کاربردی نداشته و صرفاً برای برنامه‌های آینده سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. می‌توان گفت که: «اگرچه سازمان‌ها و کسب‌وکارهای کوچک از حسابداری مدیریت استفاده نمی‌کنند، اما حسابداری مدیریت برای سازمان‌های بزرگ دارای یک نقش حیاتی و تعیین کننده است!»

 عملکرد حسابداری مدیریت در سازمان چگونه است؟

با توجه به جنبه مدیریتی که حسابداری مدیریت در پیش گرفته است، عملکرد این رشته به صورت زیر است:

مدیریت ریسک

حسابداری مدیریت در پی ارائه گزارشات خود، مقدار ریسک پروژه‌های موجود را ارزیابی می‌کند. مدیران برتر سازمان با بررسی اطلاعات حسابداری مدیریت می‌توانند حتی ریسک پروژه‌ها را مدیریت کرده و برای انجام یا عدم انجام آن‌ها به توافق برسند.

مدیریت عملکرد

نحوه عملکرد کلی یک سازمان، موفقیت‌های آتی آن سازمان را رقم خواهد زد. اگر مدیران برای ارتقای عملکرد واحدهای مختلف و پرسنل خود برنامه‌ای نداشته باشند، کیفیت این عملکرد کلی، روز به روز کاهش پیدا کرده و در نهایت باعث وارد شدن ضربات سنگین به سازمان می‌شود.

حسابداری چیست؟ حسابداری مدیریت می‌تواند با بررسی تمام اطلاعات مربوط به امور مالی و عملکردی سازمان، در جهت بهبود هرچه بیشتر عملکرد کلی سازمان قدم برداشته و نقش تاثیرگذاری در پیشرفت سازمان داشته باشد.

مدیریت راهبردی

حسابداری مدیریت حتی می‌تواند عملکرد مدیریتی یک سازمان را بررسی کرده و برای بهبود آن پیشنهاداتی را ارائه دهد. هیچ کدام از حسابداران مالی، صنعتی، مالیاتی یا …. به اندازه حسابداران مدیریت، قدرت مانور و نظردهی در امور سازمان را ندارند.

 حسابداران مدیریتی چه مهارت‌هایی باید داشته باشند؟

یک حسابدار مدیریتی در پی تحصیلات عالیه و تجربیات خود، باید بتواند از مهارت‌های زیر بهره‌مند شود:

مهارت برنامه‌ریزی صحیح

اطلاعات و گزارشات واحد حسابداری مدیریت برای برنامه‌ریزی‌های آتی شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع گزارش این نوع از حسابداری، باید مبتنی بر فرصت‌های بازار، شیوه‌های بازیابی مدرن، نرم افزار مالی پیشرفته، محصولات خاص، منابع تهیه مواد اولیه ارزانتر،  اطلاعات منطقه‌ای و …. باشد، تا بتواند برای برنامه‌ریزی مورد استفاده قرار بگیرند. دادن اطلاعاتی که صرفاً برای برنامه‌ریزی اهداف آینده شرکت کاربرد دارند، بر عهده حسابداران مدیریت است که باید دانش آن را کسب کرده باشند.

مهارت کنترل بر اوضاع

کلیه اطلاعات و گزارشاتی که توسط واحد حسابداری مدیریت به مدیران رده بالا ارائه می‌شود، در مورد عملکرد داخلی شرکت است. در واقع حسابداران مدیریت مجبور به تحویل داده‌های خود به افراد برون‌سازمانی نیستند.

به همین خاطر مدیران با خیال راحت می‌توانند از این اطلاعات برای کنترل کردن اوضاع هر بخش از سازمان استفاده کنند. یک حسابدار مدیریتی در صورتی می‌تواند اطلاعات را در جهت کنترل تنظیم کند که قبلاً دانش و تجربه کافی در آن زمینه را کسب کرده باشد.

مهارت حل مسئله

وقتی عملکرد یک سازمان دچار خلل می‌شود، مدیران رده بالا مشکل را با حسابدار مدیریت خود در میان می‌گذارند تا برای مشکل راه حل مناسبی را پیدا کنند. در واقع حسابدار مدیریت با داشتن توانایی حل مسئله می‌تواند به عنوان یک فرد تاثیرگذار در سازمان عمل کرده و برای هر مشکل راه‌حل مناسبی را پیشنهاد دهد.

پیش‌بینی سود

یک حسابدار مدیریت می‌تواند با تکیه بر دانش و تجربه خود، سود حاصل از انجام پروژه‌های سازمانی را پیش‌بینی کند. حسابدار مدیریتی حتی می‌تواند در زمینه پیش‌بینی بحران‌ها و اقدامات لازم برای مهار آن‌ها نیز به مدیران رده بالا کمک کند.

حسابداری مدیریتی علاوه بر مهارت‌های فوق می‌تواند در بودجه‌بندی سرمایه‌ها، ارزیابی سهام شرکت، تحلیل واریانس و انواع تصمیم‌گیری‌های درون سازمانی مورد توجه و اهمیت قرار بگیرد.

 دانشجویان رشته حسابداری مدیریت، چه سرفصل‌هایی را می‌گذرانند؟

دانشجویانی که در رشته حسابداری مدیریت تحصیل می‌کنند، علاوه بر اصول حسابداری با گذراندن سرفصل‌های مربوط به «تئوری حسابداری ۱ و ۲»، «روش تحقیق پیشرفته»، «مسائل جاری در حسابداری»، «حسابرسی پیشرفته»، «سیستم‌های اطلاعاتی حسابداری»، «تصمیم‌گیری در مسائل مالی»، «اقتصاد مدیریت»، «تحلیل آماری» و «بررسی موارد خاص در حسابداری» آمادگی ورود به بازار کار را پیدا می‌کنند.

البته این دانشجویان باید واحدهای کارورزی خود را در شرکت‌ها و سازمان‌های واقعی طی کنند تا به‌صورت تجربی اطلاعات کافی برای اشتغال به این نوع از حسابداری را کسب کنند. داشتن تجربه در کنار دانش تئوری برای تبدیل شدن به یک حسابدار مدیریت حرفه‌ای، ضروری است.

 رشته حسابداری مدیریت برای چه کسانی مناسب است؟

در بین انواع حسابداری افرادی می‌توانند رشته حسابداری مدیریت را انتخاب کنند که علی‌رغم داشتن علاقه به محاسبات پیچیده، ذهنی خلاق و ایده‌پرداز نیز داشته باشند. کسانی که چنین ویژگی‌هایی دارند، می‌توانند به حسابداران مدیریتی عالی تبدیل شوند.

اما کسانی که فاقد این علایق و استعدادها هستند، انتخاب این رشته برای ایشان مناسب نیست. بهرحال استعداد و علاقه فراتر از هرچیز قرار داشته و بی‌توجهی به آن‌ها می‌تواند ناکامی و دلزدگی کاری را به همراه داشته باشد.

امید است تمام جوانان ایرانی بتوانند در رشته موردعلاقه خود تحصیل کنند و به فردی تاثیرگذار در جامعه تبدیل شوند. برای پی بردن به استعداد و علاقه خود در زمینه حسابداری مدیریت می‌توانید برای مدت کوتاهی در یک سازمان مشغول به کار شوید. فرقی ندارد برای چه پُستی فعالیت می‌کنید (مسئول خرید، آبدارچی، تایپیست یا ….). شما می‌توانید با کار کردن در سازمان و توجه به فعالیت حسابداران، میل درونی خود برای اشتغال به این شغل را ارزیابی کنید.

نویسنده: احسان مهدیزاده