تعلیق قرارداد چیست؟
عقد قرارداد یکی از مهم‌ترین موارد برای ایجاد نظم در شرایط دو طرف یک فعالیت مشخص است. با وجود قرارداد، کارفرما و کارگر، هردو نسبت به انجام شدن کار و دریافت حقوق مشخص شده، دلگرم و مطمئن خواهند بود. اگرچه قراردادها مزایای فراوانی داشته و برای انجام هرکاری ضروری هستند، اما ناآگاهی از چگونگی عقد قرارداد و شرایط آن در قانون کار کشور، ممکن است مشکلات زیادی برای کارگران و کارفرماها ایجاد کند.
یکی از گزینه‌هایی که می‌تواند در قراردادها لحاظ شود تا بعدها به دلیل بروز اتفاقات غیرمنتظره برای طرفین قرارداد مشکل ایجاد نشود، ماده مربوط به تعلیق قرارداد در قانون کار است. در این مقاله از شبکه دانش فراپیام، ضمن بررسی قرارداد و انواع آن، شرایط تعلیق قرارداد را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد.
قرارداد چیست و چه انواعی دارد؟
معمولاً وقتی نام قرارداد را می‌شنویم، به یاد قراردادهای کاری می‌اُفتیم. اگرچه قراردادها می‌توانند برای کارهای عمده، ملی، بین‌المللی و پروژه‌های جهانی عقد شوند، اما رایج‌ترین استفاده از قراردادها، برای انجام امور حقوقی بین کارگران و کارفرمایان است.
وقتی یک گارکر (کارمند) یا کارفرما تصمیم می‌گیرند با هم همکاری کنند، همکاری این دو طرف با عقد قرارداد، رسمیت می‌یابد. می‌توان گفت: «قرارداد تمام شرایط کاری طرفین را به‌صورت کتبی مشخص می‌کند که در صورت ایجاد مشکل، به‌صورت قانونی قابل پیگیری خواهد بود.» از جمله شرایطی که در قراردادهای کاری قید می‌شود، می‌توان به زمان انجام فعالیت، مقدار حقوق و دستمزد، بیمه، مرخصی و …. اشاره کرد.
البته قراردادها انواع مختلفی دارند که در هر نوع آن، اطلاعات مشخص و متفاوتی لحاظ می‌شود. انواع قراردادها به‌صورت کلی شامل سه مورد زیر هستند:
- قرارداد کار دولتی
قراردادهای دولتی در کشور ما با توجه به نوع پُست سازمانی، فعالیت قابل انجام، میزان تحصیلات کارمند و ….. به سه صورت «قراردادهای رسمی»، «قراردادهای پیمانی» و «قراردادهای خدماتی» بین سازمان‌های دولتی و کارمندان عقد می‌شود.
همچنین بخوانید : اصول حسابداری چیست؟
در این نوع از قراردادها، تمام شرایط کاری طبق مفاد موجود در قانون کار کشور، به صورت گسترده لحاظ می‌شود. چراکه قراردادهای دولتی در تمام سطح کشور و برای تمام کارمندان واحدهای دولتی مورد استناد قرار می‌گیرند.
- قرارداد کار شرکت‌های خصوصی
نوع قرارداد در شرکت‌های خصوصی و غیردولتی به دو صورت «قرارداد کار از نظر مدت کار» و «قرارداد کار از نظر ساعت کار» بین کارمندان و کارفرمایان بسته می‌شود. این نوع از قراردادها می‌توانند به‌صورت سالانه، ماهانه، روزانه یا حتی به صورت ساعتی باشند. البته نوع سالانه و ماهانه این نوع از قراردادها، عمومیت بیشتری دارند. از جمله انواع قراردادهای مدت‌دار می‌توان به قراردادهای «موقت»، «غیر موقت» و «معین» اشاره کرد.
- قراداد کار مشاوره‌ای
قراردادهای مشاوره‌ای مخصوص شرکت‌ها و استارت‌آپ‌هایی هستند که صرفاً می‌خواهند از نهایت دانش و تخصص افراد برای پیشبرد کار خود استفاده کنند. این افراد قراردادهای مشاوره‌ای خود را به صورت‌های «قرارداد ساعتی، پیمانکاری، آزمایشی، کارمزدی و کارآموزی» منعقد می‌کنند. البته عقد هرکدام از این قراردادها به شرایط خاص بین کارمند و کارفرما بستگی دارد.
به غیر از موارد فوق، قراردادهای همکاری و مشارکتی نیز در‌صورت برون‌سپاری‌های سازمانی و همکاری نهادهای ویژه با متخصصین کسب‌وکار منعقد می‌شوند که بسته به نوع همکاری شرایط خاصی دارند.
با توجه به گستردگی انواع قراردادها و شرایط هرکدام از آن‌ها، بهتر است قبل از امضای هرگونه قرارداد، تمام بندهای آن را به‌درستی مطالعه کنید تا در صورت مغایرت برخی از بندها با شرایط خودتان، تقاضای تغییر آن بند را به کارفرما یا کارمندتان ارائه نمایید.
یکی از بندهایی که می‌تواند امنیت کاری قراردادها را ارتقا دهد، شرایط تعلیق قرارداد است که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.
تعلیق قرارداد کاری چیست و چگونه انجام می‌شود؟
ممکن است یک کارمند یا کارگر پس از اینکه قرارداد کاری خود را امضا کرد، با مشکلاتی روبه‌رو شود که دیگر ادامه‌ی کار برای وی میسر نباشد.
همچنین برای سازمان، کارگاه یا کارفرما نیز ممکن است حوادث غیرمتقربه‌ای اتفاق بیفتد که ادامه‌ی همکاری با کارمندان از آن‌ها سلب شود. در چنین شرایطی دیگر طرفین قادر به برآورده ساختن انتظارات یکدیگر نخواهند بود.
بنابراین قرارداد عقد شده بین ایشان، به‌صورت معلق درمی‌آید و در واقع با بروز چنین مشکلی، تعلیق قرارداد کاری اتفاق می‌اُفتد. در ماده ۱۴ قانون کار کشور، تعلیق قرارداد به این صورت تعریف می‌شود: «چنانچه به واسطه‌ی بروز اتفاقات غیرمنتظره مذور در مواد آتی، انجام تعهدات یکی از طرفین قرارداد، به‌صورت موقتی متوقف شود، قرارداد کاری بین آن‌ها به حالت تعلیق درآمده و پس از رفع آن، قرارداد کاری به حالت اولیه برمی‌گردد.»
انوع تعلیق قرارداد کدامند؟
با توجه به حقوقی که هرکدام از طرفین قرارداد – کارمند و کارفرما – دارند، تعلیق قراردادها، ممکن است به دو صورت زیر اتفاق بیفتد:
- تعلیق قرارداد به‌خاطر شرایط کارمند یا کارگر
تعلیق قرارداد ممکن است از طرف کارمند یا کارگر باشد و کارفرما هیچ نقشی در بروز آن نداشته باشد. یکی از رایج‌ترین مواردی که موجب تعلیق قرارداد توسط کارکنان می‌شود، «بیماری» است. بخاطر اینکه بروز بیماری یک امر غیرمنتظره است، در ماده ۷۴ قانون کار کشور، برای زمان بیماری کارکنان، مرخصی استعلاجی در نظر گرفته شده که در صورت بروز، با تأیید سازمان تأمین اجتماعی، آن زمان نیز جزو سوابق کاری و بازنشستگی محسوب می‌شود.
البته در مورد خانم‌ها، موضوع بارداری و وضع حمل هم یکی از دلایل تعلیق قراردادهای کاری است که در قانون کار، قرارداد کاری خانم‌ها تا وضع حمل به‌صورت تعلیقی درمی‌آید و پس از آن، قرارداد به حالت اولیه خود برمی‌گردد.
خانم‌ها در طول زمان مرخصی بارداری خود از کمک هزینه‌ی زایمان هم برخوردار خواهند بود.
دیگر انواع تعلیق قرارداد توسط کارکنان می‌تواند برای امر سربازی یا تحصیل نیز انجام شود. بهرحال کارکنان می‌توانند در‌صورت ایجاد هر مشکل یا مانع برای ادامه‌ی فعالیت خود – به‌صورت موقت – انتظار تعلیق قرارداد خود را داشته باشند.
- تعلیق قرارداد به‌خاطر شرایط کارفرما یا سازمان
علاوه بر اینکه کارکنان می‌توانند قراردادهای کاری را به تعلیق بکشانند، گاهی کارفرمایان نیز دلیل تعلیقات کاری می‌شوند. در ماده‌ی ۱۵ قانون کار کشور، چنانچه یک یا چند بخش از سازمان یا کارگاهی که دارای کارمند است، به‌واسطه‌ی بروز حوادث غیر قابل پیش‌بینی تعطیل شود، تعلیق قرارداد صورت می‌گیرد.
همچنین بخوانید : حسابداری چیست؟
یعنی آن واحد کاری قرارداد خود با تمام کارکنان آن بخش را به حالت تعلیق درمی‌آورد. این تعلیق تا زمان حل مشکل و شروع به کار دوباره‌ی سازمان یا کارگاه ادامه خواهد داشت. حوادثی مانند آتش‌سوزی، زلزله، از بین رفتن تجهیزات کاری و …. می‌توانند دلایلی تعلیق به‌خاطر شرایط کارفرما یا سازمان باشند. البته در مراکز خصوصی، شرایط خاص کارفرما مانند رکورد بازار هم می‌تواند کار را به تعطیلی و تعلیق بکشاند.
شرایط خاص تعلیق توسط کارفرما در قانون کار
در قانون کار، شرایط متفاوتی و گوناگونی برای تعلیق قرارداد در نظر گرفته شده. برای مثال، ماده ۴۹ شرایط عمومی پیمان اعلام می‌کند که: «کارفرمایان به‌صورت اختیاری می‌توانند در مدت‌زمان پیمان کاری، اجرای فعالیت کاری را یک بار – حداکثر تا مدت‌زمان سه ماه – به تعلیق بیندازند!» البته این به معنی سلب مسئولیت طرفین از یکدیگر نیست؛ بنابراین در مدت‌زمان تعلیق کار به دستور کارفرما، کارگر وظیفه دارد تا از تجهیزات کاری مراقبت کند و کارفرما هم باید هزینه‌های مذکور را پرداخت نماید. در ماده ۴۳ قانون کار، این تعلیقات می‌تواند در صورت بروز سیل یا زلزله انجام شود.
تعلیق قرارداد به استناد فورس ماژور چیست؟
«فورس ماژور» یا همان «قوه‌ی قهریه»، حوادث غیرپیش بینی شده‌ای است که موجب تعلیق قراردادهای کاری می‌شوند. این اتفاقات به‌صورتی هستند که حتی با بکارگیری تمام توان طرفین قرارداد نیز قابل رفع نیستند.
البته برای تعلیق یا لغو قرارداد با استناد به شرایط فورس ماژور، تنها بخشی از وظایف از عهده‌ی کارفرما یا کارگر ساقط می‌شود و ممکن است آن دسته از فعالیت‌ها که در زمره‌ی فورس ماژور قرار نمی‌گیرند، مشکلات حقوقی دیگری برای طرفین قراردادها ایجاد کنند.
اما در صورت کلی برای فعالیت‌هایی که نه به‌صورت موقت، بلکه به صورت دائمی جریان کار را متوقف می‌کنند، شرایط و قواعد فورس ماژور یا قوه قهریه می‌تواند لغو یا انحلال قرارداد را رقم بزند.
لازم به ذکر است که طرفین قرارداد می‌توانند در یکی از بندهای پیمان خود از فورس ماژور نام ببرند تا در صورت بروز هر اتفاق غیرقابل اجتنابی به آن مراجعه کنند.
البته اگر به صورت مستقیم در قراردادها به فورس ماژور اشاره نشده باشد، در چهارچوب قانون حاکم می‌توان بخشی یا همه‌ی شرایط انحلال قرارداد را به فورس ماژور نسبت داد. اما لازمه‌ی این کار، دریافت مشاوره‌های حقوقی حرفه‌ای است.
سخن نهایی
اگر شرایط کاری روند عادی را طی کنند، همه چیز برطبق اصول پیش خواهد رفت؛ اما اگر حادثه‌ی غیرمترقبه‌ای ایجاد شود یا یکی از طرفین در انجام تعهدات خود کوتاهی کند، مواد ذکر شده در قراردادها، پشتیبان طرف دیگر قرارداد خواهد بود.
بنابراین عقد قرارداد و ذکر کردن تمام موارد لزوم در آن، باید مورد توجه قرار بگیرد. ممکن است این نگرانی در مورد قراردادهای دولتی نگرانی کمتری برای کارکنان ایجاد کند، اما در مورد مراکز خصوصی و استارت‌آپ‌ها، نگرانی بیشتر می‌شود.
همین امر سبب شده است تا مؤسسه‌های حقوقی مشاوره‌های قراردادی را به افرادی ارائه دهند که در آستانه‌ی عقد قراردادی تازه و حساس هستند، یا با مشکلات تعلیقی روبه‌رو شده‌اند.
با توجه به اینکه سر درآورن از مفاد حقوقی کار سختی است، مشاوران حقوقی می‌توانند بهترین راهنمای افراد برای پیگیری شرایط خود باشند.
بنابراین اگر در خصوص تعلیق قرارداد کاری خود با مشکل مواجه شده‌اید یا پیش‌بینی می‌کنید در آینده چنین وضعی ایجاد شود، می‌توانید به مؤسسات حقوقی معتبر مراجعه کرده و پاسخ سؤالات خود را از کارشناسان حقوقی خبره دریافت کنید.
بیشتر بخوانید :
اضافه کاری چگونه محاسبه می شود؟
