بودجه و مفاهیم آن
اگر چه بودجه مفهومی ساده و قابل فهم است، اما پیچیدگی‌هایی هم دارد که گاهی درک آن را مشکل می‌کند.
به بیان رسمی برنامه‌ها، اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت که شامل تمام جنبه‌های عملیات واحد تجاری در یک دوره زمانی تعیین‌شده است، بودجه گفته می‌شود. بودجه ابزاری است که هدف و مسیر حرکت را برای سازمان مشخص می‌کند ،تغییرات محیط را تحت کنترل خواهد داشت و به مدیران سازمان کمک می‌کند تا جنبه‌های مالی واحدشان را شناسایی کنند و مشکلات را قبل از وقوع حل کنند.
بودجه یک برنامه مالی برای کنترل عملیات و نتایج آتی است. اگرچه بودجه شامل بخش‌بندی‌های واحدها، محصولات، پروژه‌ها یا نیروی انسانی است، اما برای کل شرکت در نظر گرفته می‌شود. گام نخست بودجه‌ریزی با شکسته شدن بودجه، بر اساس اهداف استراتژیک سازمان که به عنوان اهداف بلند مدت، اهداف سالانه و اهداف عملیاتی تعریف می‌شوند، اهداف واحد تجاری می‌تواند شامل رشد درآمد، کاهش هزینه، فروش و حجم تولید و بازده سرمایه‌گذاری و کیفیت محصولات و خدمات باشد
بودجه انواع مختلفی دارد که در ادامه برخی از آن‌ها را مرور می‌کنیم.
بودجه جامع (Master Plan)
بودجه‌ای است که کلیه ی موضوعات مالی و غیر مالی سازمان را در آینده یا یک دوره مالی شامل می شود .ساختار بودجه جامع بستگی به اندازه و ماهیت واحد تجاری دارد. بودجه جامع شامل بخش‌های زیر است
• بودجه عملیاتی و مالی (Operating and Financial Budgets)
بودجه عملیاتی به موضوعات هزینه‌های خرید کالا و خدمت می‌پردازد. بودجه مالی به میزان دارایی ثابت مورد نیاز، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام می پردازد
• بودجه هزینه‌های سرمایه‌ای(Capital Expenditure Budget)
در این بودجه فهرستی از پروژه‌های بلندمدت که باید انجام شوند و دارایی های ثابتی باید برای انجام آن تامین شود را نشان می دهد
• بودجه نقدی (Cash Budget)
این بودجه‌ریزی روی برنامه‌ریزی و کنترل وجوه نقد تمرکز دارد. این بودجه جریان‌های ورودی و خروجی وجه نقد را طی یک بازه زمانی مشخص نمایش می‌دهد
بعد از آشنایی با بودجه جامع، می‌توان طبقه‌بندی‌های دیگری را نیز برای بودجه‌ریزی در نظر گرفت. یکی از این طبقه‌بندی‌ها بر اساس ثابت یا متغیر در نظر گرفتن سطح ظرفیت تولید و فروش است که به دو نوع ثابت و انعطاف‌پذیر طبقه‌بندی می‌شوند
بودجه ثابت (Static (Fixed) Budget)
بودجه ثابت شکلی از بودجه است که بر اساس سطح ظرفیت تنظیم می‌شود. مشکل این بودجه این است که بر اساس شرایط فروش پایدار تنظیم می شود و اگر در شرایط تغییراتی ایجاد شود قابل انعطاف نیست
بودجه انعطاف‌پذیر (Flexible (Expense) Budget)
بودجه انعطاف‌پذیر بیش‌ترین کاربرد را در بین شرکت‌ها دارد. این بودجه شامل تغییر در کسب‌و‌کار و تغییرات غیرقابل پیش بینی است
فرآیند بودجه‌ریزی
فرآیند بودجه‌ریزی به طور معمول از شش مرحله به شرح زیر تشکیل می‌شود:
- پایه‌گذاری اهداف بودجه
- تحلیل منابع در دسترس
- مذاکره برای تخمین اجزا بودجه
- هماهنگی و بررسی اجزا بودجه
- تصویب نهایی بودجه
- توزیع بودجه تصویب‌شده (بین واحد ها سازمان)
معمولا برای رسیدن به یک بودجه سازمان‌یافته کمیته بودجه تشکیل می‌شود. این کمیته مقادیر در نظر گرفته‌شده در بودجه را کنترل می‌کند. همچنین این کمیته وظیفه راهنمایی کردن درباره‌ی رفع مشکلات احتمالی به ویژه اطلاعات مالی را دارد. موفقیت در فرآیند بودجه بستگی به همکاری همه‌ی سطوح سازمانی دارد
وظیفه کمیته بودجه با دستیابی به یک بودجه جامع خاتمه نمی‌یابد زیرا مهم‌تر از تهیه بودجه اجرای آن و نظارت دقیق و انطباق آن با اطلاعات واقعی است. معمولا کمیته بودجه در مقاطع مختلفی از دوره مالی میزان تحقق بخش‌های مختلف بودجه را ارزیابی می‌کند و در صورت بروز انحراف با اهمیت موضوع را از واحدهای مربوطه پیگیری و برای رفع مشکل تلاش می‌کند.
گروه شرکت های مهندسی نرم افزار فراپیام ارائه دهنده نرم افزار مالی ، مدیریت ، نرم افزار خدمات پس از فروش و کسب و کارهای آنلاین در راستای کمک به فرآیند پیاده سازی دقیق جدول بودجه که از نیازهای اساسی سازمانها محسوب میگردد . به تولید مبحث بودجه نیز توجه داشته تا موسسات امکان پیاده سازی و پیگیری جدول بودجه را به صورت مکانیزه داشته و بتوانند انحرافات احتمالی را مورد بررسی قرار دهند.
سخن آخر :
همانطور که می دانید بودجه یکی از مباحث پیچیده در حسابداری است اگر تا به حال تجربه ای در زمینه بودجه داشته اید با ما در میان بگذارید.
