به عنوان کارفرما، شما ممکن است با پیمانکارانی قرارداد ببندید و بخشی از وظایف مجموعه خود را به این ترتیب برون سپاری کنید. توجه داشته باشید که هر نوع فعالیتی از سوی مجموعه‌هایی که بر طبق قوانین کار فعالیت می‌کنند، مشمول بیمه تأمین اجتماعی است. این اصل برای قراردادهای پیمانکاری و طرح‌هایی که توسط مجری انجام می‌شود نیز وجود دارد و با اصطلاح مفاصا حساب بیمه شناخته می‌شود.
در این مقاله از فراپیام قصد داریم درمورد ارتباط پیمانکار با کارفرما و شرایط بیمه‌ای که بین این دو طرف برقرار است صحبت کنیم.
مفاصا حساب بیمه چیست؟
پیش از آن که وارد مطلب اصلی شویمف شاید جالب باشد بدانید عبارت تسویه حساب که به معنی پرداخت دین است و ما معمولاً از آن استفاده می‌کنیم، با مشکل معنایی روبرو است. کلمه تسویه، یک کلمه عربی به معنی ایجاد تعادل است. اما کلمه تصفیه، که مانند تسویه عربی است، به معنی پاک کردن می-باشد. کلمه مفاصا به معنی تصفیه کردن است.
با این اطلاعات به سراغ بیان چیستی مفاصا حساب بیمه می‌رویم. مفاصا حساب به معنی بازپرداخت حق بیمه است که از طرف پیمانکار پرداخت می‌شود و در نهایت سند یا مدرکی حاوی اطلاعات پرداخت در اختیار کارفرما قرار می‌گیرد. درواقع مفاصا حساب بیمه به سند نهایی گفته می‌شود.
تصور کنید شما برای انجام امور تبلیغاتی خود از یک شرکت پیمانکاری کمک گرفته‌اید. بنابراین تمام فعالیت‌های تبلیغاتی و بازاریابی خود را به این شیوه برون سپاری کرده‌اید و پیمانکار مذکور عهده‌دار رسیدگی به این امور است. به عبارتی مدیر پروژه بازاریابی شما است. حال تصور کنید به جای این کار تبلیغات خود را روی تراکت‌ها چاپ کرده‌اید و از یک شرکت خدماتی خواسته‌اید تا آن‌ها را برای شما پخش کند.
توجه کنید که در مورد دوم، شرکت خدماتی پیمانکار نیست و تنها مجری این طرح است. به هر ترتیب، هر دوی این موارد شامل قوانین مفاصا حساب هستند. تنها نوع حسابداری آن‌ها باهم متفاوت است. یکی مربوط به حسابداری پیمانکاری و دیگری مربوط به حسابداری خدماتی است. گاهی نیز این موارد با هم ادغام می‌شوند.
اگر قانون بیمه تأمین اجتماعی را مطالعه کرده باشید، در ماده ۳۷ و ۳۸ آن به این موضوع برخورد کرده‌اید. در این دو ماده مبنای محاسبه و پرداخت مفاصا حساب، به روشنی بیان شده است. آن چه واضح است این است که پیمانکار باید در نهایت با ارائه اسناد و مدارک به کارفرما ثابت کند که تمام تکالیف خود را به درستی و بر طبق قانون انجام داده است.
پرداختی‌های مفاصا حساب بیمه
برای آن که پیمانکار بتواند از شرکت بیمه تأمین اجتماعی مدارک نهایی را دریافت کند، باید پرداخت‌های لازم را به طور کامل انجام دهد. دریافت مفاصا حساب نیاز به پرداخت مجموع ناخالص بیمه و مجموع مبالغ حق بیمه دارد.
کارگاه‌ها باید از شرکت بیمه تأمین اجتماعی، کد دریافت کنند. با توجه به این که کارگاه در چه شعبه‌ای بیمه کد خود را دریافت کرده است، پرداخت و دریافت مفاصا حساب بیمه باید در همان شعبه صورت بگیرد. پیمانکار برای انجام تصفیه باید تا پایان کار صبر کند و پس از آن مجاز به دریافت مفاصا حساب خواهد بود.
محاسبه میزان بدهی به بیمه
قراردادهای بیمه، بسته به ماهیت هر شغل، بر اساس درصد به خصوصی منعقد می‌شوند. تصور کنید پیمانکار با یک کارفرما با مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان قرارداد کاری بسته است.
اگر نوع خدمت به شکلی باشد که بیمه سپرده‌ای به میزان ۱۰ درصد مبلغ قرارداد در نظر گرفته باشد، یعنی از این ۱۰۰ میلیون تومان ۱۰ میلیون بدهی بیمه است، که پرداخت آن برعهده پیمانکار می‌باشد. این پیمانکار باید در پایان ماه لیستی از بیمه با نرخ ۳۰ درصد نیز ارائه کند.
حال اگر در پایان ماه مجموع مبالغ حقوق برابر ۸ میلیون تومان باشد، این پیمانکار موظف است این ۸ میلیون را از مبلغ ۱۰ میلیون تومان اولیه کسر کرده و معادل اختلاف این دو را نیز به بیمه بپردازد.
از آن جا که بر طبق ماده ۳۸ قانون بیمه تأمین اجتماعی، از هر صورت وضعیت درصدی به عنوان سپرده نزد کارفرما می‌ماند، پیمانکار موظف است پس از تصفیه حساب، مفاصا حساب بیمه را به کارفرما تحویل دهد.
اطلاعات و شکل برگه مفاصا حساب بیمه چگونه است؟
پس از تصفیه حساب کامل، مفاصا حساب در شکل یک برگه به پیمانکار داده می‌شود. در این برگه اطلاعات مختلفی ثبت می‌شود که به شرح زیر است:
- تاریخ و شماره صدور مفاصا حساب بیمه
- شماره پرونده پیمانکار در سازمان تأمین اجتماعی
- کد کارگاه پیمانکار یا ردیف پیمان
- نام کارفرما، اعم از دولتی یا خصوصی
- نام پیمانکار
- موضوع پیمان، از این جهت که نوع پیمانکاری چه بوده است.
- تاریخ انعقاد قرارداد و شماره قرارداد کارفرما با پیمانکار
- مبلغ ناخالص کارکرد پیمان
برای دریافت مفاصا حساب بیمه به چه مدارکی نیاز است؟
مانند هر فرایند اداری دیگری، دریافت مفاصا حساب بیمه نیز نیاز به ارائه برخی مدارک دارد. لیست مدارک نیاز برای این کار به شرح زیر است:
- نامه‌ای با درخواست مفاصا حساب از طرف کارفرما
- تاریخ شروع و پایان قرارداد
- اعلام کل مبلغ کارکرد طبق صورت وضعیت و مشخص کردن نحوه تامین لوازم کار
- ارائه صورت وضعیت قطعی
- آگهی تأسیس و صورت وضعیت قطعی به همراه تغییرات
- تکمیل فرم درخواست الکترونیک
علاوه‌بر این‌ها باید فرمی با مضمون تعهدنامه بازرسی از دفاتر قانونی نیز دریافت شده و پس از تأیید به شعبه بیمه خود تحویل دهید. پس از آن بازرسان بیمه از محل دیدن کرده و سپس برای صدور مفاصا اقدام می‌کنند.
چگونه باید درخواست مفاصا حساب بیمه را ثبت کنیم؟
در اولین قدم، کارفرما باید درخواست خود مبنی بر دریافت مفاصا حساب را به شعبه بیمه پیمانکار ارائه کند. در این نامه باید تاریخ آغاز و پایان قرارداد ذکر شود و کل مبلغ کارکرد قرارداد نیز بیان شود. کارفرما باید در این نامه نحوه تأمین مصالح کار را نیز به روشنی بیان کند.
نحوه کار به این صورت است که، پیمانکار پس از پایان قرارداد، نامه پایان کار را از کارفرما دریافت می‌کند. پس از آن پیمانکار باید صورت وضعیت نهایی و جزئیات و مشخصات قرارداد را در شعبه بیمه خود به واحد درآمد تحویل دهد. کارشناس درآمد، حق بیمه را براساس قرارداد و درصد آن محاسبه کرده و به صورت الکترونیکی در اختیار پیمانکار قرار می‌دهد.
اگر پیمانکار به مبلغ اعتراضی نداشته باشد، فیشی که شعبه به او داده است را پرداخت می‌کند. پس از آن کافی است رسید پرداخت به کارشناس تحویل داده شود، تا او نسبت به صدور مفاصا حساب بیمه اقدام کند.
در طی چند روز مفاصا حساب آماده خواهد شد و با در دست داشتن مهر شرکت می‌توان به شعبه مراجعه و آن را دریافت کرد. در سامانه خدمات غیرحضوری تأمین اجتماعی، برای دریافت مفاصا حساب بخشی طراحی شده است، که جایگزین شکل کاغذی آن است.
به چند روش می‌توان قرارداد پیمانکاری بست؟
دو نوع قرارداد پیمانکاری وجود دارد، یا به عبارت بهتر به دو روش می‌توان قرارداد پیمانکاری منعقد کرد، که به شرح زیر هستند.
- شیوه اول
در این شیوه پیمانکار خود ماد قرارداد را انجام می‌دهد و از کارگر استفاده نمی‌کند. بنابراین چون از نیروی انسانی کمک نگرته است، وظیفه‌ای در خصوص پرداخت بیمه بر دوش او نیست و بنابراین کارفرما نمی‌تواند بر طبق ماده ۳۸ قانون بیمه تأمین اجتماعی بخشی از مبلغ قرارداد را به عنوان سپرده نزد خود نگه دارد.
- شیوه دوم
در این روش، پیمانکار از نیروی انسانی برای پیشبرد کار استفاده می‌کند و دو ارتباط یکی پیمانکار با کارفرما و دیگری پیمانکار با کارگر شکل می‌گیرند.
- ارتباط پیمانکار و کارفرما
در این ارتباط، رابطه تبعیت وجود ندارد. به همین دلیل نیازی نیست کارفرما پیمانکار را بیمه کند.
- ارتباط پیمانکار و کارگر
بین این دو عنوان رابطه تبعیت وجود دارد. بنابراین پیمانکار که کارفرمای کارگران خود است، موظف به پرداخت بیمه و تمام حق و حقوق کارگر است و باید حق بیمه ان‌ها را به تأمین اجتماعی بپردازد.
بررسی ماده ۳۸ قانون بیمه تأمین اجتماعی
این ماده تعدادی الزام را برای کارفرما ایجاد می‌کند.
- اول این که کارفرما باید در قرارداد خود با پیمانکار، او را ملزم به بیمه کردن کارگران و شاغلان کارگاه و پرداخت حق بیمه آن‌ها کند.
- دوم این که، وجه تضمینی برای اطمینان از اناام شدن مورد اول نزد خود نگه دارد. این وجه بر اساس ماهیت کار، به صورت درصدی از مبلغ قرارداد محاسبه می‌شود. همانطور که پیش‌تر نیز به آن اشاره کردیم، این درصد تا زمانی که مفاصا حساب بیمه به کارفرما ارائه نشود، نزد او باقی می‌ماند.
همچنین ممکن است پیمانکار از یک شرکت پیمانکاری فرعی کمک بگیرد، در این صورت ماده ۳۸ به دو صورت قابل تفسیر است.
- پیمانکار فرعی و استفاده از کارگران
در حالت اول، باید دید که آیا پیمانکار فرعی از کارگران برای کار خود استفاده می‌کند یا خیر. اگر این طور باشد، باید بر اساس قانون کار، کارگران بیمه شوند. حال باید بررسی شود که پرداخت حق بیمه بر دوش چه کسی است؟ می‌دانیم که در حالت عادی پیمانکار اصلی این وظیفه را به عهده دارد. اما رد این شرایط چون کارگران تحت کارفرمایی پیمانکار فرعی هستندف این وظیفه بر دوش او است.
- پیمانکار فرعی بدون استفاده از کارگران
در چنین شرایطی که پیمانکار فرعی خود به تنهایی به امور می‌پردازد و رابطه تبعیت بین او و پیمانکار اصلی وجود ندارد، ماده ۳۸ شامل آن‌ها نمی‌شود.
حق بیمه قراردادهایی که بر اساس ماده ۳۸ منعقد شده‌اند
حق بیمه‌ای که بر اساس این قانون محاسبه می‌شود، شامل ۳ بخش می‌باشد.
- میزان ناخالص کارکرد
- تاریخ آغاز و پایان
- نوع طرح که می‌تواند عمرانی یا غیر عمرانی باشد.
محاسبه حق بیمه
برای محاسبه حق بیمه باید نوع قرارداد را از نظر عمرانی یا غیر عمرانی بودن بررسی کرد.
- قراردادهای عمرانی
برای چنین طرح‌هایی دو روش انعقاد قرارداد وجود دارد، یکی مشاوره‌ای و دیگری پیمانکاری یا اجرایی.
قرارداد مشاوره‌ای
در این قراردادها ۱۴ درصد میزان ناخالص کارکرد و ۶/۱ درصد بیمه بیکاری محاسبه می‌شود که درصد ناخالص را به مجموعاً ۶/۱۵ درصد می‌رساند. از این میزان، ۶/۳ درصد سهم پیمانکار و باقی آن یعنی ۱۲ درصد، سهم کارفرما است.
قرارداد پیمانکاری
در این قراردادها ۶ درصد میزان ناخالص کارکرد و ۶/۰ درصد بیمه بیکاری محاسبه می‌شود که درصد ناخالص را به مجموعاً ۶/۶ درصد می‌رساند. از این میزان، ۶/۱ درصد سهم پیمانکار و باقی آن یعنی ۵ درصد، سهم کارفرما است.
- قراردادهای غیرعمرانی
در این قراردادها، حق بیمه بر اساس نوع عملیات و چگونگی تهیه مصالح که ایا از طرف کارفرما صورت گرفته است یا پیمانکار، تعیین می‌شود. اگر پیمانکار مصالح را تهیه کرده باشد، کارکرد ناخالص، ۸/۷ درصد خواهد بود، که ۸/۰ درصد آن بیمه بیکاری است. اگر قرارداد دستمزدی باشد، درصد ناخالص کارکرد برابر ۶۷/۱۶ خواهد بود، که ۶۷/۱ درصد آن بیمه بیکاری است.
تعهدات کارفرما نسبت به پیمانکار چیست؟
ماده ۶ از شرایط عمومی پیمان، وقتی در طی قرارداد پیمانکاری، عملیات موضوع پیمام از طرف کارفرما به عهده پیمانکار گذاشته می‌شود، کارفرما موظف است، تعهداتی را به جا آورد.
- تحویل محل اجرای پروژه اعم از زمین یا کارگاه به پیمانکار، در زمان مقرر درج شده در قرارداد
- توجیه کردن پیمانکار در خصوص اهدافی که پروژه دنبال می‌کند
- پرداخت مبالغ پیش‌پرداخت در ابتدای آغاز به کار پروژه
- پرداخت مبالغ مربوط به صورت وضعیت‌ها اعم از قطعی و موقت در زمان مشخص شده در قرارداد
- چنانچه تغییری در قرارداد و توافقات آن ایجاد شود، باید در اولین فرصت به پیمانکار اطلاع داده شود.
- نگه داشتن حدود ۵ درصد از مبلغ قرارداد به عنوان وجه تضمین برای دریافت مفاصا حساب بیمه
- تحویل گرفتن قطعی پروژه پس از اتمام تعهدات پیمانکار و پایان کار
مفاصا حساب بیمه و ارتباطات تجاری
بیشتر شرکت‌هایی که خدمات یا محصولاتی ارائه می‌دهند، از کمک پیمانکاران استفاده می‌کنند. با وجودی که این شرکت‌ها، با برون سپاری بخشی از کارها قصد سرعت بخشیدن به کار و کم کردن مسئولیت‌های خود را دارند، نمی‌توانند از قانون کار و به تبع آن از قانون تأمین اجتماعی چشم پوشی کنند.
در این قانون به صراحت اعلام شده است که حق و حقوق کارگران باید به طور کامل پرداخت شود، که بخشی از آن مربوط به بیمه می‌شود. بیمه تأمین اجتماعی کارفرما را موظف کرده است تا با دریافت سندی به نام مفاصا حساب بیمه تأمین اجتماعی، از صحت و صداقت پیمانکار یا مجری طرح آگاه شود.
در غیر این صورت به مشکلات قانونی برخواهد خورد. از آن جایی که ممکن است پیمانکار در انجام وظایف قانونی خود کوتاهی کند، کارفرما می‌تواند وجه تضمینی را از مبلغ قرارداد کسر کرده و تا زمانی که تمام تعهدات اجرا نشده است، آن را نزد خود نگه دارد.
چنین قوانینی جنبه‌های مختلفی دارند که کارفرما به تنهایی نمی‌تواند به تمام آن‌ها رسیدگی کند. به همین منظور حسابداران با تخصص‌های خاص به آن رسیدگی کرده و از مشکلات بعدی که ممکن است متوجه کارفرما و پیمانکار شود جلوگیری می‌کنند.
بیشتر بخوانید :
