ارتباط بین کارفرما و کارگر، در مجموعه قوانین کار به روشنی بیان شده است. هر دو طرف نسبت به یکدیگر تعهداتی دارند که به موجب قراردادی که بین خود می‌بندد، موظف به رعایت آنها هستند. زمانی که کارگر قبول میکند در ازای حق‌السعی مشخص برای یک کارفرما کار کند، کارفرما نیز باید مطابق با قانون کار، حقوق او را بپردازد.
در بین پرداختی‌هایی که در این قانون آمده است، نام حق سنوات به چشم می‌خورد. در این مقاله از شبکه دانش فراپیام می‌خواهیم درمورد این حق و جزئیات مربوط به آن صحبت کنیم.
تعریف حق سنوات
هر کارفرما تعهدات مالی مختلفی نسبت به کارگر خود دارد. یکی از این تعهدات اجباری حق سنوات است، که با نام مزایای پایان کار یا مزایای پایان خدمت نیز شناخته میشود. همانطور که از نام آن پیدا است، این مبلغ در زمانی که به هر دلیلی همکاری کارفرما با کارگر پایان بپذیرد، باید به کارگر پرداخت شود.
همکاری کارگر و کارفرما ممکن است به یکی از دلایل زیر پایان بپذیرد.
- اتمام موضوع قرارداد کار
- اتمام مدت قرارداد کار
- استعفای کارگر
- اخراج کارگر
- بازنشستگی کارگر
- از کار افتادگی کارگر
البته نوع پایان یافتن همکاری اهمیتی ندارد و پرداخت حق سنوات اجباری است. اغلب کارفرمایان، برای پرداخت سنوات تا پایان همکاری صبر نمی‌کنند و این حق را در کنار سایر موارد مانند پاداش و عیدی در پایان هر سال به کارگران خود می‌پردازند. پرداخت این مبلغ جهت ایجاد انگیزه در کارکنان صورت میگیرد و به هر دو نوع کارکنان رسمی و غیررسمی پرداخت میشود.
پایه سنوات و حق سنوات
در کنار حق سنوات مفهومی به نام پایه سنوات نیز وجود دارد که این دو با یکدیگر متفاوت هستند. از آن جایی که کارگران معمولاً از اصطلاح سنوات به تنهایی استفاده می‌کنند، ممکن است ندانید که این دو با هم تفاوت دارند. پایه سنوات مبلغی است مانند حق مسکن، عائله‌مندی، همسر و فرزندان، که ماهیانه به کارگران پرداخت میشود.
البته برخی از کارفرمایان این مبلغ را سالیانه نیز پرداخت می‌کنند و شرطی برای پرداخت آن وجود ندارد. اما همانطور که تا این جا دیدیم، حق سنوات متفاوت است و مربوط به پایان همکاری و قرارداد میشود. چنین نیز می‌توان گفت که حق سنوات پاداش پایان کار است، اما پایه سنوات مبلغی است که پایه حقوق را حمایت میکند و کاستی‌های آن را جبران میکند.
این قسمت از حق‌السعی، در واقع بخشی از حقوق پایه است که معمولاً با حداقل دستمزد جمع شده و به کارگر پرداخت می‌گردد، هرچند می‌توان آن را هر چند ماه یک‌بار یا به صورت سالانه نیز پرداخت کرد. پایه سنوات یکی از مزایای جانبی دستمزد است و با این که هر سال نرخ جدید دارد، دستمزد کارگران برطبق آن تغییر نمی‌کند.
این مبلغ از طرف شورای عالی کار و به‌عنوان جبران کمبودهای حقوق به کارگران با حداقل دستمزد داده میشود؛ زیرا همیشه بحث درمورد میزان حقوق کارگران وجود داشته است و بسیاری نسبت به شرایط آن ابراز نگرانی کرده‌اند.
در اوایل سال ۱۳۷۰ قانون پایه سنوات در مجلس شورای اسلامی مطرح و بررسی شد. همانطور که پیشتر اشاره کردیم، در این قانون تفاوتی بین کارکنان رسمی و غیررسمی وجود ندارد و هر دو مشمول دریافت پایه سنوات هستند.
یکی از مشکلات همیشگی کارگران تفاوت بین قراردادهای رسمی و قراردادهای غیررسمی است. مطابق با بخشنامهای که از سوی وزارت کار در سال ۱۳۹۲ منتشر شد دیگر تفاوتی بین سنوات کارگران قراردادی و رسمی وجود ندارد.
هم کارگرانی که تسویه حساب کرده‌اند و هم کسانی که تسویه‌حساب نکرده‌اند، مشمول پایه سنوات می‌شوند حتی اگر فاصله‌ای بین کارکرد آن کارگران در کارگاه وجود داشته باشد.
محاسبه حق سنوات
حق سنوات با استفاده از یک فرمول بسیار ساده به دست می‌آید.
برطبق این فرمول اگر پایه حقوق را ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان در نظر بگیریم و تصور کنیم که یک کارگر در یک سال ۲۰۰ روز کار کرده است، نهایتا به مبلغی حدود ۹۸۷ هزار تومان می‌‌رسیم، که مبلغ یک ساله حق سنوات است. بنابراین اگر این کارگر تمام روزهای سال را در کارگاه کار کرده باشد، معادل حقوق یک ماه یعنی همان ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان، حق سنوات دریافت خواهد کرد.
نحوه محاسبه پایه سنوات
محاسبه پایه سنوات با حق سنوات کمی متفاوت است. به منظور محاسبه این مبلغ باید به بخشنامهای که وزارت کار منتشر میکند رجوع کرده و برخی اعداد و ارقام را با استناد به آن در فرمول مربوط جایگذاری کنیم. سالانه وزارت کار جدولی شامل سنوات کارگران منتشر میکند.
نکته‌‌ای که وجود دارد این است که مبالغ درج شده در این جدول روزانه هستند و برای محاسبه پایه سنوات هر ماه باید آن را در تعداد روزهای کاری هر ماه ضرب کرد. درواقع این مبلغ به صورت روزانه و باتوجه به دستمزد روزانه کارگران محاسبه میشود.
فرمولی که هر ساله باید از آن استفاده شود نیز در کنار این جدول منتشر میشود. برخی سایت‌‌ها به صورت آنلاین خدمات محاسبه پایه سنوات را ارئه می‌‌دهند، که به هیچ عنوان به کارفرمایان توصیه نمی‌‌کنیم از آنها استفاده کنند. بهترین کار استفاده از نرم‌‌افزارهای حسابداری حقوق و دستمزد است.
همچنین بخوانید : قانون اضافه کاری
طرح طبقه بندی مشاغل
مشمولین دریافت پایه سنوات، افرادی هستند که در کارگاه‌‌های شامل طرح طبقه‌‌بندی مشاغل فعالیت می‌کنند. چنانچه کارگاهی حداقل ۵۰ نفر کارگر داشته باشد، می‌‌تواند مشمول این طرح شود.
اگر کارگاهی شرایط احراز طرح طبقه بندی را نداشته باشد، تنها در صورتی که کارگر در آن سابقه یک ساله داشته باشد، می‌‌تواند پایه سنوات دریافت کند. به این ترتیب عدم احراز طرح طبقه بندی،ق تنها دلیلی است که می‌‌تواند کارگران را برطبق سابقه، برای دریافت پایه سنوات از یکدیگر متمایز کند.
سؤالات متداول درمورد سنوات
در این بخش به بررسی برخی سؤالات پرتکرار درمورد سنوات پرداخته‌‌ایم. اگر چه به برخی از این سؤالات تا به اینجا در متن پاسخ داده شده است، اما تصمیم گرفتیم تا پرتکرارترین‌‌ها را در یک بخش گردآوری کنیم.
آیا حق سنوات اجباری است؟
حق سنوات از مزایای اجباری می باشد که کارفرمایان موظف به پرداخت آن هستند. چنانچه کارفرما حق سنوات را پرداخت نکند یا در قراردادی که بین خود و کارگر منعقد میکند، کارگر را از دریافت آن بازدارد، کارگر می‌‌تواند به وزارت کار شکایت کند. فراموش نکنید که سنوات از حقوق اصلی و تعهدات اجباری کارفرما نسبت به کارگر است و عدم پرداخت آن به هر دلیلی غیر قانونی است.
میزان سنوات پرداختی چقدر است؟
همانطور که پیشتر اشاره کردیم، حق سنوات و پایه سنوات هر کدام فرمول مخصوص به خود را دارند. حق سنوات براساس پایه حقوق و پایه سنوات بر اساس مبلغ و ارقام اعلامی وزارت کار محاسبه میشود.
فراغت از کار شامل چه مواردی است؟
فراغت از کار شامل مواردی مانند بازنشستگی، از کار افتادگی، فوت کارگر، استعفای کارگر، پایان کار در قراردادهای معین و فسخ قرارداد بر اساس مفاد ذکر شده در آن است. لازم به یادآوری است که نوع اتمام همکاری در پرداخت سنوات تأثیری ندارد.
آیا در پرداخت سنوات، بین کارکنان رسمی با قراردادی یا غیررسمی تفاوتی وجود دارد؟
بر طبق بخشنامهای که وزارت کار تصویب و ارائه کرده است، هیچ تفاوتی بین این دو گروه شغلی وجود ندارد و همگی مشمول دریافت سنوات هستند.
تنها موضوعی که وجود دارد این است که افراد رسمی اگر تمام سال را کار کرده باشند، به اندازه حقوق یک ماه حق سنوات می‌‌گیرند و در غیر این صورت اگر کارگران قراردادی باشند، میانگین ۹۰ روز پایانی سال به عنوان مبنای محاسبات در نظر گرفته میشود.
آیا به مشاغل تابستانی سنوات تعلق میگیرد؟
شغل‌‌های تابستانی که معمولاً بین دانشجویان و دانش‌‌آموزان محبوب هستند، اما متأسفانه چنین شغل‌‌هایی مشمول دریافت حق سنوات نیستند.
آیا در صورت جا به جایی کارفرما برای یک واحد اقتصادی، نحوه پرداخت سنوات کارکنان تغییر می کند؟
پاسخ این سؤال خیر است. چرا که ماهیت کار هیچ تغییری نکرده است و فقط فرد جدید مسئول اداره امورد شده است. این شخص جدید مانند قبل باید تمام حق و حقوق کارگران خود را بپردازد، که سنوات نیز جزئی از این حقوق است.
آیا حق سنوات مشمول مالیات است؟
همگی می‌‌دانیم که مالیات از کسری‌‌های حقوق کارگران است و حالا این سؤال وجود دارد که آیا به سنوات نیز تعلق میگیرد یا خیر. حق سنوات در صورتی که کل مبلغ سنوات در پایان قرارداد پرداخت شود و کارگر در آن زمان با شرکت تسویه حساب کند، سنوات شامل مالیات نخواهد بود. اما اگر پس از دریافت حق سنوات، همکاری کارگر و کارفرما ادامه داشته باشد، این مبلغ شامل مالیات میشود.
سخن پایانی
چه در مقام کارگر و چه در مقام کارفرما، خوب است افراد اطلاعات کافی درمورد تعهدات و حقوق خود داشته باشند. عدم توجه به هر یک از این موارد می‌‌تواند در آینده مشکلات زیادی ایجاد کند. به همین منظور به شما توصیه می‌کنیم تا قانون کار را با دقت مطالعه کنید. اگر این کار را کرده باشید، حتماً ماده ۲۴ این قانون را دیده‌‌اید.
به موجب این ماده در قانون کار، «در صورت خاتمه قرارداد کار، کار معین یا مدت موقت، کارفرما مکلف است به کارگری که مطابق قرارداد، یک سال یا بیشتر، به کار اشتغال داشته است برای هر سال سابقه، اعم از متوالی یا متناوب براساس آخرین حقوق، مبلغی معادل یک ماه حقوق به عنوان مزایای پایان کار به وی پرداخت نماید»
بنابراین صحبت از تعدادی مزایا است که کارفرما باید علاوه‌‌بر دستمزد مقرر به کارگر بپردازد. این مزایا بخش‌‌های مختلفی دارد که حق سنوات نیز جزئی از آن است. امیدواریم که در این مقاله توانسته باشیم اطلاعات خوبی در خصوص موضوع سنوات ارائه دهیم.
بیشتر بخوانید :
